THLIRNA TLANG DANG AṬANGIN

• Dave Chawhte

High sikul kan kal laia poetry kan zir khan ‘The Miller of the Dee’ poetry hi kan zir tel a. Khatih lai kha chuan thu leh hla lamah ka suangtuahna ka la len vak lo bawk nen, ka hrethiam lo em em ṭhin a. Thu leh hla a mik a mak hre lo tan chuan, kha poetry mawina kha hmuh thiam a har em bawk a ni. Literature mawina tak tak kan la hmuh thiam loh vangte pawh a ni mahna, kha poetry hlutna kha kan hre lo va. 

Literature lipuia ka zuan luh ve tak hnuah erawh kha poetry mawina leh hringnun min hmuh thiam tirtu a nihzia hmu ve ngeiin ka inhria a. High sikula a hlutna leh a mawina zatve pawh paw chhuak zo lova kan lo zir liam mai mai thin kha ka ui leh hnuhnawh viau a ni. A phena finthuril thuk tak mai inphum hmu thiam tan phei chuan a mawi lehzual ngawtin ka ring. 

He poetry hi hrilhfiah ka tum hauh lo va; tin, hrilhfiah tur pawhin ka thiam tawk lo bawk. Mahse, kan rilru sukthlekin mihring min kaihhruai nasatzia erawh he poetry atang hian a hmuh theihin ka hria. Lal ropui tak a duhzawng apiang nei thei kha a nun a hlim hauh lo va, chutih lai chuan vaimim hera rim taka hnathawktu zawk nun chu a hlim em em thung. Chu nun mawlmang leh hote mai chu Lal ropui tak chuan a awt em em nia. Hemi avang hian mihring nun hlimna hi sum leh pai ngah a nih lohzia ka zir chhuak fo thin. Vaimim hera eizawngtu khan engteh vak chhuan tur nei lo mah se, a hringnun hmanah khan lawmna a neih tlat avangin a nun kha a hlim em em a nih kha. A duh apiang neiin lal in ropui tak pawh nei mah se, a hringnuna a lawm ve tlat loh avangin Lal kha chu a hlim ve thei lo a ni.

Kan rilru sukthlek hian thui tak min kaihruaiin, kan thil thlir dan zawng zawng pawh hi a thunun vek a nih ber hi. High sikul kan kal lai thova ka thawnthu hriat, ‘God sees the Truth, But Waits’ Leo Tolstoy-a ziah kha ka duh em em bawk a. Ka duh em em rualin a thawnthuah hian ka lungawi hleithei der lo mai. Mahse, ka thawnthu tawi duh ber erawh a ni lawi si. He thawnthu hi a tawi tek tawk viau nain, tarlan a tum hi chhiartute zawng zawngin kan hmu thiam vek a. A thawnthua buaina thleng zawng zawng pawh a inphaman hlawm viau mai. Mahse, Ivan Dmitrich Aksionov-a hringnunah erawh ka lung a awi thei hauh lo thung.

Shakespeare-a lemchan thawnthu pakhat Hamlet-ah khan Hamlet-a pami hmangin Shakespeare khan, “Dinhmun a han phet a, chan a han chauh laklawh hi zawngin vanduaina hi a mal malin a rawn thleng mai lo va; a huhovin a rawn thleng zut zut mai zawk a ni,” tiin a lo tarlang a nih kha. Hetiang deuh hian Aksionov-a hringnunah pawh hian vanduaina a thleng zut zut a ni ber. A sualna ni miah lo avangin man a ni a; thiam loh chantir niin an vaw bawk a. Kum engemaw zat lunginah a tang a, a neih zawng zawng chanin a beiseina thlengin a hloh vek a nih kha. Beiseina pawh a neih tawh loh hnuah thudik a rawn lang chhuak leh lawi si a, a chunga chutiang thlen tirtu chu a hmaah ngei inpuangin ngaihdam a dil ta ngawt mai a ni. Mahse, a tlai zo tawh. Ivan Dmitrich Aksionov-a hringnunah chuan engmah beisei tur a awm tawh lo a ni.

Thu dik chuan he thawnthu tawpah hian hnehna chang tho mah sela; Aksionov-a, pawi sawi lo thihnain he thawnthu hi a tawp tho a ni. Keia thlirna tlang a\ang chuan he thawnthu hi a lungchhiatthlak viau a; mahse, ka thlir loh dana thlir pawh hi an awm ve tho maithei asin. Aksionov-a dinhmunah hian a chang chuan ding ve ṭhin niin ka inhria a, Makar Semyonich-a vanneihna hian min tilungni lo fo bawk. Mahse, he misual tana ngaihdamna hlut turzia ka ngaihtuah hian keipawhin ka lo ngaidam ve leh mai ṭhin.

Mi suaksualte vanneihzia ka hmuh hian ka dai pelh lek lek ṭhin a. Mi felte leh mi nun tluang takte rahbeha an awm ka hmuh phei chuan ka puak keh lo chauh ṭhin. Dikna avanga mi dik zawkin a tuar lai ka hmu fo va; a sualna thupa mi sual hrem loh va a awm ka hmu bawk. Dikna chuan hnehna chang ṭhin mah se, chu hnehna phena mi dikte tawrhna chuan min hliam ṭhin a ni. Dikna ṭan tlattu chu khawi hmunah mah a tlatlum ve ngai lo va; mi dik lo erawh khawi hmunah pawh a lai lum a chang nalh ṭhin. 

Vanneihna hi a chang chuan ka hua a, mi sualte an vanneih ngat phei chuan ka haw hluah hluah tawh ṭhin. Hengte avang hian Pathian chhandamna pawh hi ka dem lek lek ṭhin a ni. Misual ber pawhin an sim chuan Pathian chhandamna chu an chang thei tho va. A ṭhat lai hun zawng zawng thil sual tih nana hmang pawhin, sima a inlamlet a nih chuan ngaihdamna kawng hawn sak a ni a. Misualte chungah hian vanneihna hlir a thleng a ni ber. Fapa tlan bo tehkhin thua fapa upa zawk: in lama rinawm taka awm ai chuan fapa tlan bo chungah khan vanneihna a thleng nasa zawk a nih khan. Ani pawh khan ngaihdamna hi hlu a va’n ti dawn teh lul em!

Ngaihdamna hi hmangaihna ze pawimawh tak pakhat a ni mahna. Ngaihdamna tel lo chuan hmangaihna hi a famkim tak tak thei lo va. Kan hmangaih berte hi ngaihdam an ngaihna laia kan ngaihdam fo a ṭul ṭhin reng a ni. Inngaihdam tawnnaah hian hmangaihna hi a lo parvul ṭhin bawk a. Pathian hmangaihna pawh hi ngaihdamna tel lo chuan engmah a lo ni bik lo. Misual ber tana sual ngaihdamna kawng a hawn sak hi Pathian hmangaihnaa a mawi ka tih lai leh ropui ka tih lai ber a ni. Aksionov-a pawhin a nun khati taka tihchhiat saktu a ngaidam thei kha a mawiin a va ropui bik teh lul em!

‘The Miller of the Dee’ poetry-a Lal ang khan ka ropui ve lo va; vaimim hertu ang khan kan hringnunah ka hlimin ka lawm reng thei hek lo. Makar Semyonich angin vanneihna ka tawng baw ve lo bawk a. Mahse, Aksionov ang erawh chuan ka hringnunah hian harsatna tam tak ka tawk a, ka beidawn rum rum chang a awm bawk. Ka hringnun hi thlirna tlang dang aṭangin thlir zawk ta ila ka hahdam ve deuh mahna. Thlirna tlang dang aṭanga thlir tur erawh chuan zirlai ka la ngah viau a ni.

Ngaihdam theih loh ka ngah a, ka beisei anga thil a thlen lohin pawm thiam harsa ka ti bawk. Ka ngaidam tawh emaw ka tih kha; an laka ka thin a ur apiangin ka theihnghilh tawhte kha an lo thar leh ṭhin. Ka dinhmuna lungawi mai aiin puhmawh tur zawnga lungawi loh ka thlang zawk fo va. Ngaihdamna leh lungawina hi ka tan chuan chhiarkawp ang maia zirlai harsa a ni. Mahse, chu zirlai chu ka zir zawh a, thlirna tlang dang aṭanga ka thlir theih hunah chuan hmangaihna leh ngaihdamna pawh a nih tur ang takin a par chhuak ve tawh ngei ang. Ka hringnunah lungawiin, ka ngaihdam theih lohte pawh ka ngaidam ve thei tawh mahna. Hringnun hi a nihna anga pawm thiamin, lungkham ka nei lo deuh ang a. A va’n hahdamthlak dawn bik em!