Separate Time Zone For North East

- Lalmuanpuia Punte

Thil hre thuk ve tak tak hawt si lo hian high school ka kal lai atang daih tawh khan ‘India Standard Time (IST) aiin Bangladesh Standard Time (ST) hi darkar chanvein a hma a, Bangladesh aiin North East hi kan la chhak zawk daih si a, time nei hrang awm tak kan ni’ ka lo ti mawl ve mai mai thin a, nghawng a neih tehchiam lam erawh ka ngaihtuah ngai lem lo a.

January ni 23, 2010 khan Guwahati-a KC Das Commerce College-in ‘Separate Time Zone for North East’ tih thupui hmangin seminar an buatsaih a, Guwahati khawpuia mithiam sawm bikte zingah, NESO hruaitu ka nih avangin tel ve ngei tura min sawm avangin Lalremsanga Biate, MZP External Secretary nen kan zuk tel ve a, chuta mithiamte thil sawi chuan beng a verh hle mai.

Chu seminar-a mithiamte thusawi chu a tlangpui ka han sawi chhawng dawn a, keima ir-awm chhuak a ni lo tih min hriatsak chungin lo ngaihtuah zui ve teh u; ngaihtuahzui tlak tak a ni.

India hi ram zau tak a ni a, khawvel hun then danah chuan India state capital zinga chhak ber Kohima leh a thlang ber Mumbai hi darkar hnih laiin a inthlau a; mahse India hi time zone pakhat hmang ram a nih miau avangin ram pumin hun khat intawm a tul a, hei hian kan ngaihtuah ngai loh thil tam tak nghawngin, North East hian kan tuar nasa hle a lo ni.

India ram hian ST (Standard Time) hi longitude degree 82.3 E (GMT aia darkar 51½ a hma), Allahabad/Mirzapur khaw zawnah a set a ni. Khawi ram pawh hun khat (single ST) hmang ramah chuan an ST set-na longitude degree (time meridian) thlang lama awmin an hlawkpui zawk a, a chhak lamin an tuar zel thung. Chuvangin India-ah pawh hian time meridian thlang lama awm Maharastra, Punjab, Rajasthan, Haryana, Andra Pradesh, Karnataka, Kerala, leh Tamil Nadu te chu an changkangin an hausa a, a chhak lama awm West Bengal, Orissa leh North East state te hi chu kan changkang lovin kan rethei zawk. Chutiang bawkin time meridian thlang lama awm khawpui, he’ng- Mumbai, Delhi, Chandigarh, Jaipur, Ahmedabad, Hyderabad, Chennai, Bangalore etc. khawpuite hi an changkangin thil an tharchhuak tam a, a chhak lama awm Kolkata, Patna, Ranchi, Bhubaneswar, Guwahati, Imphal, Shillong, Kohima, Agartala, Itanagar, Aizawl etc. khawpuite hi an changkang lovin thil an tharchhuak tlem. Keini hmarchhak kil tawpa awm North East state-te hian IST kan hman ve si avangin ni tin darkar 2 vel kan hloh ziah thin a, hei vang hian kan changkang lovin kan thil thar chhuah a tam thei lo a lo ni an ti.

Hetiang hi thil awm dan a nih avangin ram tin mai hian an ST set dan hi an ngai thupui hle. Entirnan – Indian sub-continent-a ram changkang leh hausa ber zinga mi Singapore khi longitude degree 105 E-a awm a nih reng laiin an ST chu degree 120 E (China ram khawchhak ber pawl leh Taiwan khawthlang lam zawn) ah an set daih a, hei hi Singapore hausakna chhan thuruk zinga pakhat chu a ni, an ti. He ST tho hi an khawchhak tawp lama awm mah ni se, China pawhin an ram pum ST-ah an hmang ve tho a. Nimahsela an time meridian hi an ram khawchhak tawp a nih avangin India angin a chhak lama awm chhiatpui tur an awm ve lo a, a ram pum pui 90% aia tam zawk hi an time set-na (time meridian) thlang lama awm a nih avangin a ram pumin an hlawkpui vek zawk tihna a nih chu.

Hetiang hi thil awm dan a nih avangin Bangladesh pawh sawi tawh angin India ST aia darkar chanvea hma thin kha June ni 19, 2009 atang khan Singapore awmna longitude degree 105 E-ah an la set hma ta deuh deuh a ni. Chuti chuan India ST aiin darkar khat leh a chanvein an hma ta dawrh tihna a nih chu.

Russia ram khi a zauh em avangin ST 11 lai an nei a, USA leh Canada te khuan ST 6 ve ve an nei a. Chutiang zel chuan ram zau deuh deuhho hian an ram zauh dan a zirin ST 2 te, 3 te leh kan sawi tak Russia te phei chuan 11 lai an nei mai a ni. India ram pawh hi a zauh em avangin ST 3 tal chu nei ve tur a ni hrim hrim. Single time zone an duh a nih leh China tih angin a ram khawchhak kil bera awm North East te pawhin kan chhawr turin Kohima awmna longitude te hi ST set nan hmang ta se, kan hlawkpui ve thei dawn a ni.

Hemi awmzia mithiamte sawifiah dan chuan North East hi mainland India aia darkar 2 vel laia kan hma laiin mainland India te nen hun khat kan intawm miau avangin ni tin darkar 2 zel kan hloh ziah a ni. Hei vang hian kan hnathawhna kawng tinrengah kan ngaihtuah loh hlanin hna kan thawk sawt lo hle a lo ni. Entirnan: Nipui laiin Kohima-ah zing dar 4 ah khua a var a, Mumbai-ah chuan zing dar 6 ah khua a var chauh thung a. North East mipuite chu zing dar 5-ah chuan kan harh deuh vek tawh a, a tho peih an tho a, mahse engmah thil tangkai ti lovin kan tei huai huai mai. Office tan hun dar 9 a nih daih si avangin khami nghak khan thil tangkai ti lovin kan tei mai mai a, tlaiah dar 5-ah kan bang a, khaw thim hmain engmah kan ti leh hman mumal si lo a. He ST hmang ve tho Mumbai khawpuiah te chuan zing dar 6-ah khua a var chauh a, North East-ho zing dar 5 vela mi zawng zawng tih tur mumal nei lova kan inbenberek fe tawh laiin khu lamho chu an la mu chiah chiah a, a tho hma pawl zing dar 7 velah an tho a. Tichuan, zing dar 9-ah office kan thleng rual ta vek a; tlai dar 5 a lo rik hunah office kan bang rual leh a. Keini North East mipui chu office atanga in kan thlen rual deuhthawin khua a thim a ni leh mai bawk. Mumbai khawpuiah chuan tlai (keini tan zan) dar 8 velah khua a thim chauh a, office ban hnuah khaw eng darkar 3 vel an la nei a, an duhzawng thil dang tihna hun an ngah em em bik a ni. (Thlasik lai chu sawi lo ila, kan chhut thiam mai awm e) North East-a office hnathawk reng rengte hian tlai office ban hnua thil dang an tih hman loh avangin office working hours-ah thil dang tia office chhuahsan an tam em em a, chuvangin kan office hna pawh a sawt lo bik em em a ni.

Mithiamte sawi dan chuan North East-in India mainland nena ST khat kan intawm avanga ni khata darkar 2 vel zel kan hloh zawng zawng, independent atanga 2009 thleng kum 62 chhunga hnathawhna hun tha kan hloh belhkhawma mainland India kan umphak lohna chu kum 25 leh thla 10 zet a tling tawh a ni. North East hian ST time hran kan hman loha tun anga kan kal zel chuan hnufual lam kan pan tial tial dawn niin an sawi a. Chuvangin North East hian ST hrang kan neih ngei a tul niin an sawi a ni. Rawtna pawh an siam a, chu an rawtnaah chuan tuna Bangladesh-in ST thar an set-na longitude degree 105 E, (GMT aia darkar 7-a hma) ah set ve ila, tichuan nipui laia office tan hun dar 9 chu tuna kan hun hmanlai mek zing dar 7:30 angah hian a lo ni ang a, zingkar hun kan khawhral mai mai thin kha kan hmang tangkai ve tawh ang. Chutichuan tlai 5-a office ban hun tur chu tuna kan hun hmanlai mek dar 3:30 hi niin, office ban hnuah thildang tihna tur hun khaweng kan la ngah ang. Office working hours-a office kan chhuahsan nasa lutuk te hi a lo reh ang an ti bawk. Hei hi Daylight Saving Time (DST) an ti a, ram tam takin an thlakhlelh leh an hman tangkai ber a ni ta reng a ni. Hetiang hi lo ni dawn ta se kan khawsak dan tur niawm zing kan thawh veleh tukthuan (breakfast) eiin kan hnathawhna kan pan sung sung anga, kan hnathawhna hmunah chaw chhun (heavy lunch) eiin tlaiah mahni inah zanriah (dinner) kan ei ang.

Sawi tawh angin hei hi keima ir-awm chhuak, rawtna ka siam a ni lova, seminar-a mithiamte thusawi ka hriatthiam ve dan tawka ka lo dawnsawn ka han ziak leh chhawng mai a ni. Chuvangin helama hriatna nei mithiamte’n han sawi chiang teh u khai. Chuti a nih loh zawngin an sawi thiam si a, vai thusawi mah nise awih a awl viau mai.

FEBRUARY 8, 2010

(A hnuaia fakna hi lo hmet ve rawh.)

1 Comments

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

  1. A pawimawh khawp mai.
    Kan work production lamah hma kan sawn mai piah lamah kan hriselna lam pawn hma a sawn phah ngei ang.

    Nikhatah chaw (meal) vawihnih chauh kan eia, chhunah taksa leh pumpui tana tangkai tham em em ni si lo, chhang iloin kan inhnawh puar leh thina. Hei hi pum tan pawh a hrisel loa, pumpui ulcer kan nei phah fo reng bawk a ni. North East mipui puitling za zela sawmsarih hian pumpui ulcel kan nei anga chhut a nih kha mawh. Nikhatah chaw vawihnih puar deuha ei ai chuan vawithum puar lutuk loa ei hi kan taksa tan a that bakah pum tan a hrisel em em bawk a ni.

    Zing lam hna kal hmaa thil dang tih tak tak a rem si loa, mutnan emawh thenawm khawveng tlawhkual velnan kan hmang leh mai maia, tlai hna banah a thim zui leh mai thin bawk si; Daylight saving time kan nei meuh lo. Kan pi leh pu te hun kha han en let ila, zing dar 7 velah hi chuan fehkawngah an inzui duah duah tawh thin. Hna thawh hun chhung an ngahin an hrisel phah bawka, a hunlai mil zela chhutin tuna keini ho ai hian an intoldelh em ema, an hriselin an chak thaa, a mihring hrim² pawh a nawlpuia chhutin an damrei zawk daih, an pian te pawh a hleitling tlangpui.


    Mihring hi kan lifestyle hian kan hriselna, kan hausakna, kan finna etc te hi a control nasat em avang hian ST hran nei hi kawng tam takah kan mamawh em em a ni.

    ReplyDelete

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post