CHERRAPUNJI LAMTLUANG

               

   ~ Centenary C. Lalzahawma

INTER STATE MIZO STUDENTS' MEET 2019

          Mi tam tak kan pungkhâwm a, tute mai pawh chu an hlim êm êm a, lungngaihna chu a zawna zawn chawp a nih ngawt loh chuan zawn hmuh ngaihna a awm âwm love! Ka rilru tête chuan, "Lungngaihna zawn hmuh tum chu Buhfai bag chhûnga a rawng milpui sehrep vâr zawn hmuh tum ang vêl a nih dâwn hi," tiin ka ngaihtuah neuh neuh a. Chutih lai mêk chuan kan hmaa Bus chu a tum ram panin a kal ta duai duai a, kan chuanna Bus pawh chuan a zui ve nghal a, kan hnungah Bus dang chuan min zui ve leh a. Lal ni si lovin lal nih ka inchan a, vengtu ka ngahin vengtu kan va ngah si em!

          Tichuan, zing dar 9:43 a rîk chiah chuan kan chuanna Bus No. 6 pawh chuan NEHU CAMPUS Gate No. 1 chu chhuahsanin kan tum ram chu kan pan a. Aizawl aṭânga Shillong thlenga Bus No. 8-a chuang kha nimah ila tun ṭum chu Bus No. 6-ah ka chuang ve ta rân a. Khang Bus tam takte khân hmân lai kan Mizo nulate min hriat chhuahtir a. Ka rilru tête chuan, "Hmân laia kan Mizo nulate kha chu pasal an neih hma chuan mipa inleng tam tak nei mahse an ngaihzâwn rûkte leh an ngaihzâwn lohte thlengin inang tlâng takin an be vek ṭhîn a, nula pasal nei lo tih takah an fimkhur êm êm a, tlangval te lah ta ta bîk awm lovin an khaw nulate in an duhna hmun hmunah an han leng kual suau suau thei a. Nimahsela, tûn laiah chuan mi tam zâwk ngaihzâwng neite chu ṭhian atân pawh kan duh lova, a neite lahin ngaihzâwng an in la nei êm êm a, hmêlhriata siam ngam pawh an ni tawh meuh lo!" tiin ka ngaihtuah neuh neuh a. Kan tûn lai khawvêl chhiat tawhzia hi a mak ka ti bâng lo a ni ber mai! Khang Bus-te kha hmân lai kan Mizo nulate ang mai an lo ni, nunna nei si lovah chuan an rilru a lo va zau si em! Ta ta bîk awm lovin kan han chuang lâwr lâwp lâwp thei si a!

          Tichuan, kan tum ram panin kan han tlân zêl a. Hmêlhriat loh tam takte leh hmêlhriat tlêmtê te nên. Râl do tura kal kan ni lo bawk a mi lungngai hmêl hmuh tur an vâng hle mai! Kei ngei pawh a rûk tak chuan ka hlim lo bik hauh lo! Mi tinte chu an hlimin kan hlim êm êm a! Bus-ah chuan hla nalh tak tak kan ngaithla zêl bawk a.

          Chutia hla chi hrang hrang kan ngaihthlak hnu chuan C. Vansanga hla 'Kan Dam chhan' tih chu an han play a. Khawvêl hi vawilehkhatah a ngui ruai ruai hian ka hria a! 'Duh vâng rêngin kan piang si lo' tia a han zai laite chuan kha Bus No. 6-ah khan keimah chauhvin khawhar takin ka chuang ni berin ka hria. Ka ngaihtuah zui zêl a, "Hringnun nêpzia hi aw?" ka ti vawng vawng mai!

 

          Eng anga lehkha thiam leh mi ropui pawh niin, eng anga mi hausa neinung pawh ni ila he ka thlarau, thih hnua rorêlna hma chhawn tur hi ka va ngaihtuah si êm! Ka chatuan nunna hi khawi zâwkah hian nge a kal ang? Eng anga pian thiam chungchuang pawh niin, khawvêl ngaiha mi fing pawh ni ila Vânram Ticket kan chan si loh chuan enge he leia kan damchhan hi ni ta ang le? He khawvêlah chhuan tur nei lovin mi rethei baihvâi tak pawh ni ila Pathian thu anga thil kan tih loh chuan heng kan retheihnate hi min ti rethei zual tirtu mai an la ni dawn si a! Thih hnu piah lama ka(n) thlarau kalna tur ngaihtuah tel lo ila chuan hmân hmânah khan he lei hreawm hi râwng takin ka chhuahsan ngei ang. Subject passed ngai a va tam êm! Tûn thlenga zawhna chhan harsa ka tih chu, "Eng chiah hi nge mihringte dam chhan?," tih hi! Ni tin mahni hnaah buaiin kan hma lam huna nuam zâwka kan khawsak theih nan tiin chawlh hun pawh nei lêk lovin hna kan thawk a. Enge kan hma lam huna thil lo awm tur hi ni tehrêng ni? Engmah hi engmah lo mai a lo ni!

          A châng chuan ti hian ka ngaihtuah ṭhin, "Mi zawng zawngte hi thi thei lovin tar thei lo bawk ila, kan chhûngte, kan ṭhiante, kan hmangaihte bulah awmin retheihna hre lovin dam chhûng hun hmang ila, tute mai pawh chu kan aia sâng zâwkah ngaiin inzah tawnna nên kan nun ṭheuh hi hmang ila," tiin. Mahse, heng ka duhthusâm tak ram chang ngai lo tur ka ngaihtuah nawn hian vuakna tiang hmuh tur awm si lovin keimah leh keimah ka invaw nawn fo ṭhîn. He khawvêla kan lo pian dâwn khân Siamtu Pathian hian thih hnua kan thlarau kalna tûrah duhthlan tur min siamsak se, chu a rorêlna hmachhawn ngam lo tur chuan he khawvêl lei rem rah hi remti lo se chuan khawvêl êng hmu lo tûr List-ah ka chuang ve ngei ang. Nang eng zâwk hi nge i thlan tâk ang le? Siamtu khawngaihna hian tâwp hun a nei dâwn si a! Mihringte hi eng nge maw kan nih chiah le? Ramsate angin kan thih vêl leh kan thlarau pawh hi thi tel nghal se chuan dam chhûng lungngaihna hi a tâwk mai tûr! Ngaihtuah tûr a va tam êm! Mi rethei kutdawhin duh a thlang thei lo tih min hriat nawntir fo ṭhîn. Siamtu'n ama anpuia a siam lei mihringte hi kan lo va nêp si êm! Heti khawpa he khawvêla mawhphurhna nei sâng si hi?

          Mi tam tak fuih ṭhîntu khân fuihtu a mamawh fova, mi tam tak ṭanpui ṭhîntu khan ṭanpui a mamawh ve fo ṭhîn. Nun hi intlânsiakna a ni a, a tlân chak chakte'n ropuina an chang ṭhîn. I hringnun kawng zawh mêkna-ah fimkhur la, zâwh chak aiin zawh thiam a ṭul fo ṭhîn. Ruah a sûrin lei khuar laiah ruah tui a tlin khâwm a, chu lei khuar chuan, "Tinge ka phalna la lova i lo luh?," a ti ngai lo ang hian chu Bus No. 6-a ka chuan lai chuan mangchhia nei  ang maiin heng thute hi a lo lût a,  ka phalna lâk kher a lo ngai lo tih leh chu thu lo lût chu ka pawm thiam a ngai tih ka hai lo. Tui Bottle chhûngah tui chhia leh tui ṭha a thun luh ve ve theih ang hian kan rilru-ah pawh thu ṭha leh ṭha lo a luh pawlh fo ṭhin a lo ni. 

          Tichuan, tlai 2:18 a rîk chuan mi tam tak lo tlawh tawh ṭhin leh mi tam tak lo la tlawh zêl tûr Cherrapunji(jee)-a Mawsmai Cave chu kan thleng ta a...

JULY 18, 2019