AIZAWL ATANGA ASSAM RIFLES SAWN CHHUAH CHUNGCHANG

- Mafaka Zuala

Aizawl atanga Assam Rifles sawn chhuah tum thu hi Mizoram UT kan nih lai hun atang daih tawha Mizoram sawrkar hmalakna a ni a.  Kan state hruaitu luten hemi chungchanga hma an lak tan tirh atanga chhutin Assam Rifles sawn chhuah tumna hi kum 52 zet a ni tawh a. A hmawr bawk a lo hnai tan nia a lan avangin Aizawla First Assam Rifles lo awm tan dan leh Aizawl atanga sawn chhuak tura Mizoram sawrkar hmalakna hmasa lam kha a chepa kaiin chhui ila a tha ang e.

Mizoramah chuan Kolasib, Tlabung leh Tipaimuk te hi British sipai rawn awm hmasakna hmun an ni a. Kum 1870-1871 khan heng hmunah hian sipai outpost leh sipai base camp a lo awm hlawm tawh a. Aizawl tlangah hian February ni 4, 1890 atang khan British sipai an rawn inbun tan a, February ni 24, 1890 atangin Aizawl kulh nghet sa zuiin tun thlengin an awm zui ta a ni. First Assam Rifles hi September ni 12, 1890 atang khan Aizawl Fort-ah an awm a, kum 100 chuang zet Aizawlah an awm zui ta a ni. Kum 1966 a Mizoramin zalenna a sual tum khan khaw thenkhata India sipai hmun beih a ni a, vai sipai camp thenkhat chu Mizo sipai ten an la a. Aizawla awm First Assam Rifles camp erawh lak a ni ve lo a. Hei hian Mizo sipai laka India sipai mualphona tur engemaw chen hliah khuhin Aizawla Assam Rifles Camp lak a ni ve lo kha AR lam an inchhuan phah hle a, Aizawl tlang hi vai sipaiin an hlut phah sawt bawk a ni.

Aizawl a lo than zel avangin a hmun laili leh hulum lai bera First Assam Rifles awm tlat chuan khawpui than a tithuin a hnawk sawt hle a. Mizoram UT nih kum, kum 1972-a Union Home Secretary in Mizoram a rawn tlawh khan Aizawla atanga First Assam Rifles sawn chhuah chungchang lo sawipui a ni a. hemi hnu hian a thuphungin First Assam Rifles chu hmundanga sawn chhuah remtih a ni. AR insawnchhuah dan tur ngaihtuahtu tur committee Mizoram sawrkarin a din nghal a, Committee member zingah chuan Assam Rifles Range Commander telh a ni. He committee hian sipai sawn chhuahna tur ram an dap a. Aizawla sipai hmun atanga mel 3 vela hla Luangmualah ram acre 500 a zau chu insawnna atan an thlang a. Chu Luangmual hmun chu insawn chhuah nan Assam Rifles lamin kum 1973 khan an pawm ta a ni. Amaherawhchu, chulai hmuna chu ramhnuai mai a la nih avang leh kawngin a la pawh loh avangin hmunhma hi Mizoram sawrkarin a cheibawl hmasak zet loh chuan Assam Rifles lam insawn a theih rih loh tur thu AR lamin Mizoram sawrkar an hriattir a. Awm hmasa phawt tura an phut chu heng hi a ni :-

1. Assam Rifles awmna tur ram chu mumal taka khamin sawrkarin Notification a chhuah tur a ni.
2. Hmunhma sawrkarin a cheibawl phawt ang a, kawng pawh a sial phawt ang.
3. Ramri felfai takin a then ang a, ramri chhinchhiahna pillar phun vek tur a ni.
4. Aizawl sipai hmuna facility awm ang chu hmunah chuan Mizoram sawrkarin a dah tur a ni.

Mizoram PWD in a senso tur a chhut nghal a. Sipai hmunhma thar din nan hian Rs. 350.20 Lakh mamawh a nih thu leh hna chu kum 3 chhunga thawh zawh hman turin an chhut a. Mizoram UT sawrkar kha central sum ringa khawsa a nih avangin senso tur chu Assam Rifles tum atan dah a ni. Hemi bawhzuia Union Home Secretary hova meeting chuan chulai ram chu a thlawnin Mizoram sawrkarin Asam Rifles a pe ang a, hmunhma siamna tur senso erawh Assam Rifles in a tum ang. Tin, hnathawh chhung leh thawh zawh hnua kawngpui, tui leh electric Mizoram sawrkarin a ngaihtuahsak ang tiin a rawt a. Heng thil pathum ngaihtuah hian September ni 22, 1980-ah Mizoram Chief Minister leh khatih laia MS(M) an inkawm a. Tui leh Electric hi Mizoramah supply a that tawk loh avangin pe ngei tura intiamkamna neih erawh a harsat rih thu Mizoram CM in a sawi a.

Hemi meeting neih a nih atanga rei vak loah Mizoram sawrkar chuan Assam Rifles awmna atana Luangmual ram a thlan fel tawh chu cancel lehin secretariat complex leh sawrkar building dang sakna hmun atan a ti leh ta daih mai a. First Assam Rifles awmna tura ram lo ruahman tawh thildang hman atana Mizoram UT sawrkarin a ruahman leh tak si-ah chuan Aizawl atanga First Assam Rifles sawn chhuah tumna thui tak kal tawh chu a zuzi ta phawt a.

UT hnuaia Mizoram sawrkar a lo inthlak a. Aizawl atanga First Assam Rifles sawn chhuah dan tur buaipui that leh a ni a. Kum 1984 May thlaah Mizoram CM in India Prime Minister a hmu a. Aizawla sipai awmna hmunah chuan mipui mamawh tak 'Sanjay Gandhi Memorial Sports Complex' sak a nih theih nan Aizawl atangin hmundangah First Assam Rifles chu sawn chhuah a tul hle thu CM in a sawi a. Chumi chungchang bawk chu May ni 16, 1984-ah Union Home Secterary leh Mizoram Supply Minister ten an sawi dun ve leh a. Amaherawhchu, hmasawnna awm mai rih lovin PMO atang pawhin hemi chungchanga hmala tura hriattirna chhuah a awm zui lem lo a. Mizoram Supply Minister leh Union Home Secretary te meeting tum hian Aizawl atanga Assam Rifles sawn chhuah chu a harsat rih thu central lamin an sawi.

Kum 1984 October thlaah Mizoram CM leh Union Home Minister inbe lehin First Assam Rifles sipai hmun thenkhat chu Khatlaa sipai hmun ram ruaka sawn chungchang an sawi leh a. Union HM chuan Aizawl atanga Assam Rifles sawn chhuah dan tura rawtna chu Mizoram UT sawrkarin ruahmanna siam a, ziakin engmah central-a thlen a nei lo niin a sawi a. Meeting hnu hian JS (ME) chuan DO letter in Mizoram Chief Secretary chu Aizawl atanga hmundanga AR sawn rawtna ziaka thlen turin a hriattir a.

February ni 1, 1985 khan Mizoram Legislative Assembly Speaker ni mek, Dr H Thansangan Aizawl atanga First Assam Rifles sawn chhuah a tul thu India Prime Minister hnenah ziakin a thlen a. A lehkhaah chuan Aizawla hmun hniha Assam Rifles ten ram hectare 16 leh hectare 82 an luah mek chu Aizawl atanga km 10 - 12 a hlaah sawn chhuah a tul tawh thu leh Aizawl khawpui lo thang zel chuan sawrkar building, playground leh thil dang a mamawh belh zel avangin hmun hma tha lai ber Assam Rifles awmna ramte chu mipuiin an mamawh thu a ziak a. Assam Rifles insawnchhuahna atan duhthlan tur ram pathum – South Hlimen khaw bul ram, Thingdawl-melriat khua leh Zokhawsang ram te a awm thu a sawi a. Assam Rifles sawn chhuah an nih chuan sipai hmunhluiah chuan public playground siam a ni ang a, a hmingah India PM boral ta Indira Gandhi hriatreng nan 'Indira Stadium' tih a nih tur thu a ziak nghe nghe a ni. Hemi tipuitling turin Home Ministry aiawh, Defence Ministry aiawh, Assam Rifles leh Mizoram sawrkar te chu a hmunah ram enfiah turin a rawt a ni.

Speaker lehkhathawn leh a thawn hma deuh lawka Mizoram CM in sipai thenkhat Khatla a sawn tura a lo sawi tawh nen chuan an thu a inkalh deuh niin a lang. Mizoram Speaker hian February ni 15, 1985 khan PM Office-ah lehkha a thawn leh a. A lehkhaah chuan India PM boral tain Asam Rifles sawn chhuah dan tur chu a hmuna enfiah turin Mizoramah union Home Minister tirh a remtih thu a chuang a. Hemi chungchang comment pe turin central ministry chuan February ni 18, 1985 khan lehkha a tichhuak a.

First Asam Rifles insawnna hmun atan hian Mizoram Revenue Department chuan March ni 6, 1985 khan Zokhawsang, Thingdawl leh South Hlimen rama Darsiama hmuntlang te duhthlan turin a chhawp a. May ni 6, 1985 a sawrkar meeting chuan Zokhawsang ram chu sipai awmna a tan tha berin a hria a. Kum 1986 July thlaa India PM Rajiv Gandhi-an Aizawla a rawn tlawh khan Assam Rifles insawnna tur ram tihfel a nih a, sipai awmna tur hmunhma peihfel a nih veleh Aizawl atangin AR sipai an insawnchuah tur thu mipui hmaah a sawi a. Kum 3 chhunga insawn chhuak hman vek tura tih a ni. PM hian Aizawl atanga sipai sawn chhuah remtihna chu July ni 9, 1986 khan a pe ta a ni.

Zokhawsang chu endiktu team in April ni 29, 1987 khan an tlawh leh a. Tichuan, Mizoram sawrkar chuan Aizawl atanga km 12 a hla, Zokhawsangah ram acre 1300 a zau ram chu July ni 14, 1987 khan Assam Rifles insawn chhuahna turin a sihchhuah ta phawt a. Hei hi May ni 31, 1988 khan ennawn lehin acre 1296 ah a siamtha leh ta a ni. Zokhawsang panna kawng sial hna hi BRO kutah dah a ni. Building sak erawh lo buaipui turin building, etc sakna atana proposal Rs 20 crore thehluttu company NBCC biak an ni. Hemi bawhzui hian August ni 22, 1990 khan Assam Rifles DG in Mizoram a rawn tlawh a. Zokhawsang sipai ram leh hmunhma cheibawlna senso turte sawiho leh a ni a, a hnu deuh lawk November thlaah Zokhawsang hmun  chu sipai awmna atan a tlak loh thu an hmunpui atangin an rawn thlen leh ta a ni.

Kum 1991 January thlaah sipai hmun chungchang ngaihtuahin meeting an nei leh a. Sipaiin lamin insawn chhuah dan tur chungchangah harsatna an siam tak zel avangin DG Assam Rifles chu an hmunpui lama sipai hotute bia a, First Assam Rifles Headquarters chu Aizawl atangin thenawm state dangah sawn chhuak mai tura rawn a ni ta a ni. Hemi thu bawk hi ngaihtuahin February 1991-ah Mizoram CM leh Union Home Secretary ten meeting an nei leh a. Chutah pawh chuan First Assam Rifles chu Mizoram pawna sawn chhuak mai turin rawt a ni. Chumi thu kal zelah chuan May 1991-ah DS(PF) in Mizoram CS hnenah lehkha a thawn a, Zokhawsanga sipai hmun sak mek chu a hmunhma a that tawk loh avangin Rs 30 crore aia tam cheibawl nan sum hman a ngaih tur thu a rawn sawi a. Chhan hrang hrang dang avangin  leh senso chu a hautak dawn avangin First Assam Rifles chu Aizawla a hmun pangngaiah an awm zui zel a tul thu a rawn hriattir ta a ni.

Zokhawsanga sipai hmun chungchang hi thu veivir a tamin hmasawnna neih a har hle. Mizoram sawrkar hian Aizawl atanga AR insawn chhuahna tur hian UT hun atang daih tawh khan (Pu Ṭhena tiam lovin) hma a la a, sawrkar leh sipai duh dan erawh a inhnerem hlei thei lo va. A kara tla central sawrkar pawh a lu a hai viau ta ve ang. Heng hmalakna thenkhat tarlan tak bakah hian Central, Mizoram sawrkar leh sipai inkarah AR insawnna tura hmalakna dang tam tak a awm zui zel a. Hmalakna erawh delay tactic khelh a awm thin avangin a kal chak thei lo. Sipai sawn chhuak tura UT kan nih lai atang tawha kan state sawrkar hmalakna chuan kum 50 tlang a liam ta. Tunah erawh sipai insawn tur thawm thangva ri hriat tur a awm ta zauh zauh e.
               ...ooOoo...









.

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post