- Dr. C. Lalrampana
A KAMKÊUNA
Zū hi a hlut vang nge Mizote hian kan buaipuina a rei ta ngat ngat hle mai! Messia lokalleh hun thlengin kan buaipui dawn a nih hmel hle. Achangin khauh thei ang berin kan khap a, achangin kan chhuah zalēnin kan zuarleh lawi a; achangin kan sawi mawi a, achangin kan sawihnãwm thul. Hringmi ianga chhia leh tha hria ni phei se'ng chuan kan zinga awm hi a ning ve ngawt ang? MNF rammut lai khan ralthuam hlauhawm silai nen vaukhan chungin zu zawrh khap a ni a, mahse, zu ngawl vei leh zu zuar tui laklawhte khan an sim chuang lêm lo, tun thlengin khap rēm theih a ni chuang lo. Zu khap burna dan siamin "dry Mizoram" kan ti thūl mahse, a rūkin a huangtàu tulh tulh zawk niin a lang. Amah hmangangaiha a zūna uai laklawhte lahin bansan ahnekin a tãngnemah an bei laklawh ni ngei tur a ni; kiss satliah mai duh tawk lovin a dūtin a dūtin an dût ngawr ngawr ni ta berin a lang. A sakhming pangngai "K. chuang Biaksailovi" tih thin lah chu tunah chuan an ko duat lutuka "Amawii" tiin a sakhming mawi zawkin an thlak tawh lehnghal emaw ni? An duat tulh tulh ni berin a lang. A ngaina zual phei chuan an nupui fanaute bula awm aiin “Amawii” bula awm nuam an ti zawk a, zing thawh veleh atangin nileng zankhuain Amawii hi an rimin an thutchilh thin a ni ber awm e. A ngainatawm viau a ni mahna. “Tui chauh in mi ni tawh suh la, i pum avang leh i dam loh fo avangin uain tlēm te hmang thin ang che.” tih ziak hi zu in mite hian an chhiar fuh viau thin a ni mahna zu sawi mawi nan an hmang chamchi thin. (1 Tim 5:23).
ZU CHIHRANG HRANG CHU?
Zū han tih ringawt hi chuan eng zū ber nge hriat a har hle. Zū chihrang hrang a tam hle a. Zū tha chi, mihausa leh neinung deuhina an in chi phei hi chu a thain chihhrang a tam hle a; Mizote hmuh phak tawk tun hma atanga kan ngainat leh in thinah chuan Zupui, zufang, tinzu, rakzu, tiin a hming hrang hrang an phuah a. An in hun leh hmun azirin hahzu, lawm zū, nau zū, zū lawm, mual zū, sakhi zū, sumdeng zū titein an phuah kawileh duah bawk a ni. Sãp zū kan tih phei hi chu chihrang a tam hle a; hawiher tihzauh nan tlem tarlang ila. Sap zu (liquor) kan tih hi spirit thlitfim, brandy, theirah leh ramhmul, chinite nena chawhpawlh alcohol 2 ½ % emaw a aia tam emaw nena um hmina thlawr fim hi a ni. Hengte hi brand hrang hranga vuah a ni a, chungte chu-rum, whiskey, gin, brandy, cognac, vodka, tequila-te a ni. Rum zu bik ringawt pawh hi chihrang 16 lai a aawm a; khawvel huap phei chuan ram hrang hrang zūte hi kan sawi seng lovang. Khawvel ram hrang hrangte hian an rama theirah leh ramhmul atangtein zu tha tak tak an siam chhuak a, a siamtu phalna (permit) an pekte hi an vil (monitor) reng a; zu tha lo siamtute man an nih chuan an permit tihtawpsak emaaw lung in tan thlengin na taka hremna dan tha tak an nei a; a intute pawh nunphung pangngai baka khawsa thinte chu na taka hremna neiin an kalpui mai thin a ni.
ZU VANGA THI ZAT
MNF sawrkar tawp lam khan Excise Minister khan zu zawrh chhungin zu vanga thi zat sorkarin a chhin chhiah loh thu a sawi a. Khatih lai khan Chief Minister, Pu Zoramthanga khan ”Kum 4 kalta chhungin zu vanga thi chu mi 5,000 aiin an tlem thei lo hrim hrim a ni” a ti ve thung. Assembly session-ah Congress member, Pu Ngunlianchunga’n Zu zawrh a nih chhunga Zu vanga thi zat Sorkar-in a chhinchhiah loh thu tarlan a ni chungin Chief Minister-in Assembly house-ah Zu vangin mi 5,000 chuang an thi tih a sawi chu eng behchhana sawi nge tih a zawt a, hei hi chhangin Chief Minister Pu Zoramthanga chuan, “Zu vanga thi zat hi a chiah chiah hriat theih ni lo mah se, mi tam takin nunna an chan phah tih chu thil chiang tak a ni” a ti a. A sawi zel danin “Zu vanga thite chu tu chhungkua mahin an sawi duh lem lova, Zu in nasa vanga thin tha lote pawh Zu vang a ni tih tarlang kher lovin thin tha lo tia ziah mai thin a ni. Ama hriat lai ngeiin Pastor pakhat chuan ‘Kumin chhungin an Kohhranah mitthi 38 an awm tawh thu leh chung zinga 27 chu Zu vanga thi tih mi tinin an hria’ tih a sawi a ni.” a ti. Pu Zoramthanga hian, Zu vanga thite chu an thih chhan zu vang tih ziah lan ni kher lo mah se, kum 4 kal ta chhunga Zu vanga thi chu a lo berah mi 5,000 ai chuan an tlem thei lo hrim hrim tih chu a ngaihdan a nih thu a sawi a, Police zingah ringawt pawh Zu vanga thi hi mi 500 chuang an awm niin a sawi. Khatih laia Excise Minister, Dr. K. Beichhua-a’n MNF member, Dr. K. Pachhunga zawhna a channa atanga a lan danin, kum 2015 March ni 16-a Sorkar phalnaa Zu zawrh tan a nih atanga MNF Sorkar-in a tihtawp thleng khan Mizoramah Zu Litre 3,70,30,041 hralh chhuah a ni a, Excise and Narcotic Department chuan Zu vanga thi hi a chhinchhiah lo thung a ni. Hetih lai hian Mar 7, 2024 khan ZPM sawrkara Health Minister Pi Lalrinpuii chuan April 2023-January, January, 2024 chhung khan zu vanga thi mi 413 awmin mipa 361 leh hmeichhia 77 an awm niin a tarlang thung. Excise & Narcotic Department Report thar ber 1984-2024-in a tarlan danin ruihhlo vanga thi zat hi mi 1879 niin chung zinga 272-te chu Heroin vanga thi, S/proxyvon & pervon spas vanga thi 1161 leh thildang (others) vanga thi 446 an ni. Heta tanga chiang ta êm êm mai chu kum 40 kal ta chhung khan zu vanga thi chu hriat chian fak theih ni lo mah se mi 400 velah dah ta ila; chuti a nih chuan kum tin zu vanga thi hi mi 10 chauh an ni tihna a ni. Heroin leh S/Proxyvon, Pervon spas vanga thi erawh mi 1433 an awm tihna a ni a, tichuan, kum 40 chhungin ruihhlo hman sual vangin kum tin mi 35.8 zel an thi thin tihna a nih chu! CM hlui Pu Zorama'n kum 4 chhunga mi 5000 aia tlem lo zu vanga thi thin anga a sawi kha a dik lo hulhual tihna a ni.
MIZO ZU SIAM PHALNA
MLP Act 2019 & MLPR-2022 hnuaiah hnahlan leh Champlai vela grep zu 5-10% zu (alcohol content) siam phalna pek a nih ang hian Rangvamual, Phunchawng leh Mizorama tualchhung zu Amawii, zufang, zupui, tin zu leh a chihrang hrangte hi thianghlim taka siam phalna peka zawrh ve law law ni se, zu tha lo siamtute hremna erawh nep lo se, a intute zinga buaina siam ching leh ruih buai chingte hremna pawh khauh taka kalpui ni se, a that zawng quality thununna khauh hle bawk se; a man pawh sawrkarin uluk takin bithliah thlap bawk se, zu vanga chhiatna leh thihna hi a ziaawm ngei ang. Hnahlan leh champhai vela grep zu siamna factory-te pawh hi sap zu tha tak tak siam chhuah nan ruahman law law ni se, Mizorama zu in mite mamawh hi chu phuhruk a har hauh lovang. Chutianga zu tha leh thianghlim kan ram siam ngei kan intodelh hunah chuan sawrkar pawhin chhiah (tax) atangin hlawkna a hmu ang a, chutiang zelin zu factory neitute leh mipuite pawhin hlawkna kan têl tlang ang a, zu vanga thihna pawh a tlem thei dawn a ni.
A TLÃNGKAWMNA
Zû hi thil a ni a, a awm mai mai hi sual a ni ringawt lova a intuin a hman dan azir a ni zawk. Miin ruih sual nan a hman khawloh chuan chhungkaw kehdarhna, buaina leh tualthahna, indona, inghirnghona thlentu a ni fo thin. Chemte, tuboh, hachhek, silai, tiang, hreipui leh hmanraw hrang hrangte pawh hi mi hliam nan leh tualthah nana miin a hman chuan a tha lo a ni mai. Mahse, a nihna tur ang taka hman tangkai a nih chuan a hlu êm êm si a ni. Zu pawh hi a tawktea ina inkawmhlim nan emaw, damdawi atan emaw, kutni vang thla hman nana tangkai taka hman a nih chuan hringnun hlimna thlentu leh tifamkimtu a ni. A thu hrimah CM hlui Pu Zoraman kum 4 chhunga zu vanga thi mi 5000 awm anga a sawi leh Health Minister Pi Rinpuiin kum 1 chhunga zu vanga thi mi 413 awm anga a sawite hi a inpersanin a inang lo hle a, END report 1984-2024-in heroin leh S/Proxyvon vang ni lo, ruihlo dang (others) vanga thi mi 446 awma a tarlan atang hian mi 400 vel hi zu vanga thi angah pawh lo ngai ta ila, kum 40 kal ta chhung khan zu vanga thi aiin ruihhlo vanga thi an tam fe zawk tihna a ni. Hetiang a nih chuan Zoram mipui, kohhranho, NGO hrang hrang leh sawrkar pawh hian ngaimawh tur dik tak Ruihhlo hlauhawm aiin mihring nunna chhat tlemtu zawk zu hi kan buaipuiin kan ngaimawh zawk tihna a ni a, kohhranhovin thlarau lama tuihnanna leh thlarau chhandamna lam aia intihpuithuna leh intihlarna lam kan buaipui mek zawk ang hian mihring nunna chhat hnem bertu ruihhlo mi 1433 nunna chhat tawhtu aiin mi tlemtê nunna chhattu zu hi kan ngaimawh zawka kan buaipui mup mup ta mek a ni e. Zu kan malmak êm êm lai hian Hnahlan grape juice siamna atanga siam grape tui zu tlem tel (alcohol content) Lalpa Zanriah bawlhlo atan leh Isua taksa thianghlim entirna chhang dawidim telh loh aia chhang dawidim telh hman luih hram thinte hi kan sim bik chuan si loh chuan zu (wine) haw viau bik tur kan ni dawn em ni tih hi chhut tham a ni tak tak ta. Chuvangin, zu ringawt buaipui lovin ruihhlo hlauhawm leh tihbaiawm tak, mihring nunna suat tam bertu hi kan ngaimawh tur leh kan dopuiber tur zawk chu a ni e.
• • • • • •
Share it with your friends!
[Subscribe telegram channel for updates- https://t.me/exploremizoramchannel ]
[For Ads - Contact +919402125273 ]
EXPLORE MIZORAM
email: admin@exploremizoram.com
Telegram channel:
Twitter: https://twitter.com/exploremizoram
Instagram: https://www.instagram.com/explore.mizoram
Youtube Channel: https://www.youtube.com/channel/UCyNrX06aSZ26HkIB25eo1YQ
Post a Comment
He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh: