(Democracy or Theocracy)
Rev. Dr. Zaichhawna Hlawndo
Tuna Mizorama sawrkâr kan siam leh kan kalpui mêk hi ‘Democracy’ in thlanna aṭanga siam a ni tih chu kan hre ṭheuh awm e. Article ka ziah tawh ‘Party Sawrkar nge Mipui Sawrkar? tih ah khan democracy awmzia leh a lo chhuah dan pawh tlêm a zâwng chu kan tar lang tawh a. Chhiartu mipui ten Democracy leh Theocracy ṭawngkam pahnih hi kan hriat chian nan kan tar lang hmasa dâwn a ni.
Democracy tih hi Greek thumal "demos", ‘mipui’ tih leh , "kratos" ‘thueneihna’ tih aṭanga lo chhuak a ni. A nih chuan democracy chu ‘mipui thuneihna’ emaw ‘mipuite thuneihna hmanga rorelna siam’ ti pawhin kan sawi theih ang. Tuna Democracy kan kalpui dân chu ‘Ram mipui inthlang thei zawng zawng hmanga sawrkâr siamna hi a ni. ‘Mipuite aiawh rorêlna khâwl’ emaw ‘Dan mumal tak siama rorêlna’ ti pawhin a sawi theih bawk ang.
Democracy sawrkârah chuan dan (laws), kalphung (policies) , leadership (hruaina) leh ram rorêlna pawimawh zawng zawng mipuite thuneihna hnuaiah a kal tih mai tur a ni. A chhan chu mipui tam berin rorêl tura an duh an thlan chhuahte hmanga rorêlna a ni. Abraham Lincoln. USA president 16 na khan ‘Democracy chu mipuite sawrkâr, mipuite siam leh mipuite tâ’ tiin a lo sawi fiah.
Theocracy chu Greek tawng ‘Theo’ ‘Pathian’ tih leh ‘kratos’ thuneihna ti atanga lak a ni a, ‘Pathian Thuneihna’ tihna a ni. Theocracy hi sakhaw hruaituten ram rorêlna an chelh sawi nân hman a ni. Rorêlna chu sakhaw puithiam te kutah awmin, Pathian hming leh Pathian thu anga rorêlna kalpui tumna a ni. Bible ah Mosia hun aṭangin lal Saula lal tura an thlan thleng kha Theocracy hnuaiah an awm tiin a sawi theih awm e. Theocracy sawrkâr chu Pathian thu leh duh dana rorêlna kalpui tumna a ni. Theocracy rorêlna ram ṭhenkhatah chuan sawrkâr hruaitute kha sakhua/kohhrana puithiam te an ni a, an sawrkar pawh sakhaw dan zulzuiin an kalpûi. Theocratic system hmanga rorêlna hi tun hma chuan khawvel ram hrang hrang a rorêlna kal dan tlângpui a ni ṭhin. Khawthlang ramah chuan kum zabi 16 na a ngaihdan thar lo chhuak ‘Enlightenment’ kha theocracy rawn ti tawptu a ni. Democracy leh theocracy te hi a ṭhatna tam tak a awm ve ve a, a ṭhat tawklohna pawh tam tak a awm ve ve bawk. Democracy ṭhatna te:- (1) Mi mal thuneihna hman diklohna lakah mipuite zalenna a pe (2) Mipuiten an tana rorêltu tur an duh zâwng tak an thlang thei (3) Rorêltu ṭhalo te paihthlak leh hnâwl leh theihna dan tha tak a ni (4) Roreltu ngaiin rorêl reng lovin, mi thar leh mi fel leh ṭha, rorêltu turte tan kawng hawnna tha tak a ni (5) Ram leh hnam hmasawnna ngaihtuahna thar siam zêl nân a ṭangkâi.
Democracy a ṭhatlohna lang sar deuh deuhte chu:- (1) Lal leh thuneih in chuhna ṭhalo tak a siam (2) Sum leh pai hmanga diklo taka politics khelhna a siam (3) Mipui in ngeih leh lungrûal sate ah indona nasa tak a siam (4) Sakhuana leh ram rorêlna a kal hrang a, chu chuan Pathian ṭih lohna leh sakhaw zirtirna pawisaklohna a hring. (5) Eirûkna, sum ngainatna leh rinawmlohna lo chhuahna bulpui a ni.
Theocracy hi kan sawi ang khan democracy awm hma a rorêlna awm dan tlângpui kha a ni a. Bible a rorêlna kan hmuh pawh kha theocracy a ni tih pawh kan hria. Theocracy ṭhatna chu mihring duh dan nilo, Pathian duh dana rorêlna a ni. Pathian ruat ngeiin, Pathian duh dana
ro an rêl chuan mipui an thla a muang a, lei lam malsawmna pawh an dawng ṭhin. Mipuite
kha sual viau tum mahsela Pathian tana ding Mosia te pawh kha Pathian be pawp thei,
mipui sualna leh hremna tur pawh tuar ngam khawp hruaitu a nih tlat avangin a hruaina
hnuaiah khan mipuiten Pathian hremna pawh an pumpelh ṭhin. Ei tur leh in tur an neih loh
pawhin Pathian nen an in be pawp a, mipuite rilṭam leh tuihal te pawh khan ei tur leh in tur
Pathian hnen aṭangin an dawng ṭhin a nih kha.
Theocracy hi a nih dan tur ang takin Pathian duh dan leh Pathianin mihringte hmanga a
rorêlna anga kalpui chu nise a ṭhalohtheihloh tih mai tur a nih laiin theocracy hming pu ve si,
Pathian tello, a duhdân ni miah lova rorêlna tam tak a lo piang tawh a ni. A hnam thlan Israel
lalte zingah pawh khan Pathian ruat nilo, mahni in ruat chawp leh lal duh avanga rorêltute
tihlum a, an lalna chhuhte pawh an awm. Pathian hnam thlan nisi, Pathian duh dan leh a thu
ang ni miah lova rorêltu tam tak an awm a ni. Theocracy chhe mi tih mai tur religious
theocracy- sakhaw hmanga rorêlna pawh sawi tur tam tak a awm. Kristian leh Mosolman
ram te zingah pawh religious theocracy hmanga rorêlna ṭhalo tam tak sawi tur a lo awm
tawh a ni. Sakhuana hi Pathian nung tello, Pathian duh dan ni miahlo pawhin a kalpui theih a
ni tih hi khawvêlin a lo hmel hriat tam tawh hle.
Zofate hian Democracy nge Theocracy kan duh tih in zâwt ta ila, duh thlan thiam pawh a har
viau ang. Democracy ṭhatlohna leh Theocracy kal sual puina tam tak en hian a engamah hi
kan duhlo tih mai tur a ni. Chutih rual chuan khawvêla kan awm chhung chuan rorêltu kan
neih ngêi ngêi a ngâi bawk si. Democracy ṭhatna lâite hmangin Theocracy dik kalpui thei ila
chu duhthu sam a ni ang. Chuvang chuan Zofaten kan mamawh chu Democratic Theocracy
hi niin ka hria. Chu ngei chu Lalpa Pathianin kan ram leh hnam tana min din sak a tum pawh
niin ka ring bawk.
Democratic Theocracy chu democratic a nih angin mipuiten kan duhthlanna thianghlim tak
hmangin kan aiawh rorêltu kan thlang ang. Amaherawhchu Kohhran mipuiten kan
ṭawngṭaina a takin kan kalpui ang. Kohhran rawngbawltu upa kan thlan ang hian thianghlim
thei ang berin kan kalpui tawh ang. Candidate turte pawh party politics bawlhhlawh
‘Thatheihmiahlohna Bawm’ aṭanga siam kan bansan ang, sum hmanga lal in chuhna te kan
duh tawh lovang. Kristian ram leh hnam kan nihna angin Theocracy kan dah pawimawh ang.
Kan rama rorêlna chelhtute chu lal nilovin Pathian chhiahhlawh an ni tawh ang. Pathian
ṭihmi, Pathian be pawp, Pathian nena leng dun ṭhin, Pathian kaihhruaina leh a duh dan ang
chauhva rorêltu tur kan thlang ang. Chutiang thlan tur, Party politics tuinuin a chiah balh
loh, Lalpa chhiahhlawh tur, Baal hmaa ṭhingṭhi ngailo mi tam tak kan ramah hian Lalpan a
nei. Chu Democratic Theocracy sawrkar chu khawvel ram khawiahmah a la awm ngailo.
Pathian lal berna, Sawrkar Thianghlim, Pathian Thlarau Thianghlim kaihrhuaina hnuaia rorelna kan nei tawh ang. Chu ngei chu Pathian Lal Ram Sawrkar (PLRS) lo in ṭanna tura Zofa Kristian ten kan beisei chu a ni.
• • • • • •
Scan Here to Donate!
Share it with your friends!
[Subscribe telegram channel for updates- https://t.me/exploremizoramchannel ]
[For Ads - Contact +919402125273 ]
EXPLORE MIZORAM
email: admin@exploremizoram.com
Telegram channel:
Twitter: https://twitter.com/exploremizoram
Instagram: https://www.instagram.com/explore.mizoram
Youtube Channel: https://www.youtube.com/channel/UCyNrX06aSZ26HkIB25eo1YQ
Post a Comment
He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh: