ZORAM NI | Kan hliam hluite dam rawh se

📒(Remmuana Chawngthu)✍️

Mizo upain, “Artê pawh a chhan awm lovin a thi ngai lo” an lo ti thin a. Mizote tana ni chhinchhiahtlak leh kan hnam tana hun hrehawm leh hriatreng loh theih loh, lo thleng ta kha, a chhan tha tak nei a nih ngei i beisei phawt mai teh ang u.


_Thawnthu hlui chu_ :
Ni e, Kum 50 chuang fe liam tawh hnu, Kum 1966-ah Pu Laldenga kaihhruai MNF te chuan Mizoten zalenna sang zawk kan neih theih beiseiin India sawrkar lakah ‘Independent’ a puang ta rup mai a ni tih thu kha chu sawi tam vak ngai lovin kan hre hne hlui tawh awm e. Zalenna sual dan kimchang te, India sawrkar leh MNF inep dan leh an inbeih dan te kha chu tun tumah hian sawi lan vak kher ka tum lo va.

 Amaherawhchu, MNF ten Independent an puan atanga
ni 5-na, March ni 5,1966-ah Mizoram khawpui ber Aizawl chu Indo thlawhtheihna, Jet Fighter hmanga beih a nih chungchang leh a hnu lam thil awm dante han tarlan ve hlek ka han tum ve a ni.

Han sawi mawi vak ngaihna pawh awm lo khawpin, Aizawl beih a nih hnu hian tim lo leh inthiam lohna nei miah lovin Mizoram hmun hrang hrangah Jet Figthter hman zui a ni ta zel a. March ni 5, 1966 hian India chuan Mizoram chu engmah lova chantir a pawi ti lo hle tih a lang chiang hle a ni.

Thuziaktu tam tak chuan, “Burma leh Bangladesh inkar cheha awm,
Mizoram hi a ram chiah hi India
chuan a duh a ni,” an ti thin a, a dik duh hmel viau mai. Chuvangte
pawh chu a ni ang, mipuite pawh chu tihchimih vek duhin kan khawpui ber Aizawl chu a bomb ta chiam mai a nih kha. A hun laia thil thlen dan mitthla pawhin hmu thiam ve lo mah ila; U.S-in Japan Khawpui pahnih(2) a bomb lai ang maia rapthlak kha a ni awm mang e, keini Zofate tan chuan. Ni, Aizawl khawpui chu a chhe thei ang bera chhuah an hreh lo tlat a ni.

Assam hmun pawimawh pakhat
Tezpur hmun an tih atangin thlawhtheihna chak chi Hunter leh Toofani thlawhnate chuan Mizoram an rawn pan a; heng thlawhna khalhtute hian Aizawl khawpui chu an rawn bomb ta chiam mai a ni. Zozam Chanchinbu kartin chhuak April 21-27, 2010 chhuakah Aizawl bomb-tu Pilot-te chu Rajesh Pilot leh Suresh Kalmandhi niin a ziak a; Indian Express ni 14-4, 2010 chhuakah, hetih hunlaia India Prime Minister Indira Gandhi chu Mizoram bomb tura thupetu niin a sawi.

Hoover H.Hynnieta leh Stanley Nicholas Roy, hetih hun laia Assam
MLA (Mizoram hi Assam state-ah a
la awm) te chuan Mizoram an bomb hnu lawk hian Aizawl hi an rawn tlawh a, an thil hmuhte chuan an rilru a tina hle niin an sawi. Aizawl bomb chungchang hi Indira Gandhi chuan, “Bomb kan thlak lo va, eitur (Ration) a ni kan thlak,” tiin a sawi a. Prof. Swell MP chuan Aizawl bomb nana an hman Bomb them Aizawl atanga a
lak chu Parliament House-ah lekchhuakin, “Hei hi maw in ration thlak chu, chhum hmin a va har awm ve?” tiin Indira Gandhi a chhuahchhal hial a ni.

 Mizo mipuite min hmuhsitzia a lang
chiang hle mai, Mizo mipuite hian he thil thleng lungchhiatthlak tak hi kan theihnghilh thei mai dawn em ni?

_Tawrhna atangin Tanrualna-ah:_
Pu V.Thangzama chuan,
“..... _i hliam a dam e,
I tha thumte a kiang e,
kan tan khua a var, khawfing lo chat e,”  (Tho la, ding ta che) tiin, hla ropui tak a lo phuah a. Hrehawmna leh manganna tuar hnu, Zofate chu kan hun tawn tawhte avanga lunghnur leh lungngai mai lovin, kan hma lama ram nuam leh eng mawi tak chu pan turin min fuih a, a ropui ngei mai. Hla siamtuin, “ ...Nasa takin lungngai ila, engmah a sawt lovang,” a lo tih ang deuhin; Vawiinah hian Zofa hnamtinte, hmun hrang hranga awmte hian inlungrualna tha zawk leh tanrualna nasa tak nen, Ram leh Hnam tana kan theih ang tawka hna thawk ve turin i inbuatsaih theuh ang u. Hnung lama thil thleng rapthlak takte inbawhbuaitir lovin, tanrualna nasa zawk nen ram kal i siam ang
u le.

_MZP leh Zoram ni:_ 
Kum 2008 atang khan, Mizo Zirlai Pawl (MZP) te chuan India Sawrkarin Jet Fighter hmanga Mizoram a bomb champhaphak hi an hmang thin a;
‘ZORAM NI’ tiin an vuah a ni. He ni hi zirlaite leh Zoram mipuiten kan hriatreng theih nan leh Kum 1966-a India-in Zofate rawtchimih mai pawh pawiti lo va, min suasam dan te; thangtharte’n kan rilrua kan hriatreng hi MZP chuan a duh hle a ni.

Hnam anga kan thil tawn hi thangthar zelte’n kan hriat a tul
hle a. Chutih lai chuan, India sawrkar emaw Vaiho huat thar lehna atana inzirtirna ni lovin; Mizote chunga thil thleng kha hriat thar zel tlak a ni tih kan hriat thar leh a pawimawh hle a ni. Hnam leh ram changkang apiangin an history an hrechiang
thin a ni. Kan thiltawn rapthlak takte kha Hnam anga kan inpumkhatna tizualtu lo ni se, a lawmawm hle ang...

“....Kan hliam hluite dam rawh se;
Khua a sang ta hle, khua kan tlai ange,
Tunah hian i kal ang u”.







(Khawngaihin, i lo share darh ve ngei dawn nia aw!)
(Khawngaihin, Explore Mizoram hi mi dang i lo hmelhriattir zel dawn nia!)
 

[News update awlsam taka i dawn theih nan telegram channel hi lo join ve ta che https://t.me/exploremizoramchannel ]


(Feedback at: admin@exploremizoram.com )

[Website ah hian sumdawng leh mi tin tan tlawmtein fakna kan dahsak thei e. WhatsApp +919402125273 ]



(He website kal zel theih nan hian fakna lo langte hi i lo hmet ve thin dawn nia.)




Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post