MIZO MIPATE PA LOH CHHAN

- Ruatfela Nu

Nula tan sipai nupui nih chak hun ‘Era’ kha hmanlai a chang zo ta a, driver nupui nih chak hun, Era pawh a liamna a rei tawh. Pastor nupui nih duh hun, Era pawh liam tawhin ka hria. Sawrkar hnathawh tum nula tan phei chuan, BCM pastor ni mek leh nih tum ngaihzawn chi a ni tawh lo, doctor, engineer leh officer nupui nih chak Era chu a la chambang mai thei e. 



Chutianga Mizo hmeichhia/nula ten hun bi (Era) an chhiar liam puat puat a, hma an sawn zel laiin, kan mipa te chu hnung tawlh zawngin hma an sawn a.  Zu leh ruihhlo kaihnawihah an thi nasa lutuk a, hmeichhe tan pasal tur an van phah rawih a, keipawh telin pasal hmu zo lo kan tam phah viau awm a sin. 
Mipate hi kawngpui pawimawh kama bawlhhlawh paihtu 99.9% an ni a. Mipate hi car changkang deuh deuh chhunga zu in a, an zu bur ruak, an sikret kawr leh an zu seh hmeh eina kawrte kawnga paih chhuak thin an ni a. Mipate hi pal leh ko pang behchhana sazu lang renga zung thin an ni. Hmeichhia kawng thlanga zung sur sur inhmu ngai tawh mang mang lo ang. 
Tunlaiah kan mipate kan sawisel a, hmeichhia aiin mi rel pawh an hrat tawh zawk a,  an hmelchhe tawh zawk bawk a, zuk leh hmuam an tih nasat vangin an ti tuai a nung lo a, an mit meng a fim/fiah lo a, an in ei ungin an zu dum chun a, an in-in khawlo zo a, an phunchhiar em em a, eng emaw changa  in chhung khura an chawhmeh duhzawng an han siam pawhin, chemte nen an hum chawt a, chawi ei dankawnah an thu tawp a, “khawi maw thiani tel han chhuang teh, purun kha min zai teh, han chawk teh” an ti zo vek a, hmeichhiate tihfai turin an hnuhma bawhhlawh an thawhsan a, ei hunah dul hmul khat phuarin an ei leh tawp a. 
 A khaikhawm nan chuan chhungkuaah lu nih an tlin lo lutuk a, chu chu chhungkua, khawtlang nun, ram leh hnamah a lang chhuak a. He mipate chak lohna  hi ‘hnam ral zia’ a ni’ tihte a awm a, eng nge a chhan?  
Mizo society a mipate pa loh chhan nia kan hriat ve chu tun maia thleng a ni lo. Hmalai atanga Mizo chhungkaw kalphunga nu le pa ten hmeichhe fa leh mipate thleihranga an enkawl hran vang a nih ka ring. Zirchianna phei chu ka nei chuang lo. Ka rinthu a ni. 
Mizo chhungkaw kalphungah nu leh pa ten fapa aiin fanu an enkawl khauh zawk a. Hmeichhia chu chhel tur, khawiah pawh awm se insiamrem (adjust) zung zung theih tur, ei leh in (chawhmeh) duh loh neih loh tur, in chhungkhur chet thiam vek tur, pasalte enkawltu tur an nih vangin, inzir nan mahni unaupa (nuta) te pawh enkawl tur, lo lam hna, hnahram pawh thawh theih tur, silhfen siam chhuak thei tura la deh thiam pawh tura enkawl an ni. Hmeichhia chuan mihring mamawh thil tinreng hi a hriain a thiam vek tur a ni.
Mipate hi hringnun zir kawnga a pawimawh ber leh a hmasa ber, in chhungkhur hrechiang turin inchhungkhur hna engmah an thawk ngai lo a, an bahlah vek a. Khawtlang nunah lah ni se sawn an thlak pawhin hmingchhiat a hnehin ‘nula thei’ nih hlawhin an hmingthatpui zaw mah a ni.
Khawvel hun leh nun a inher danglam ang zelin hnamzia leh kalphung pawh a danglam ve zel a. Mipate erawh an danglam mawh khawp mai. Hmanlaia an feh hawng an nu, farnu leh nupui ten an inbualna an siamsak a, zanriah chaw ei siamsa an kil tawp a, nula rim leh Zawlbuka riak turin an chhuak a. A tuk zingah ni lum aiin leikapui lerah an tukpum a, tukthuan an kil leh tawp a. 
Khati anga kha la practice an tum a, a theih loh, nunphung hi a chipchiar tawh lutuk! A saptawng takin a technical lutuk a, hmakhawsanga atanga an thisenin a thanhnan tawh ata insiamrem an peih lo a. Nun an thiam lo a, zu in leh ruihlo dang tih ah an tlak ta a ni mai awm mang e. 
  Tichuan, Mizo chhungkaw kalphunga nu leh pa ten hmeichhe fa anga mipa fa an lo enkawl khuah ve loh avangin, mipate chu hringnun hmachhawn kawngah a ti bahlah (handicap) vek a ni lo maw? Mizo chhungkuaa nu leh pate hian an fapate hi nu leh pa zara khawsa leh chawmhlawm (dependent) turin an an lo enkawl khawlo em ni? Ngaihtuah a ngai hle a ni. 
Kum 20 kal tawha Mizoram Synod thuchhuah, Mizo mipate khawiah nge?  tih kha kan la hre mai thei e. Ei leh bar zawn kawngah mipa aiin hmeichhia an thawk nasa a, bazaar, sikul zirtir hna leh office hna thawkah hmeichhia an tam zawk vek a. Kohhran a mangang a, booklet hial a ti chhuak a ni. 
Kei pawh ka mangang!  Hmanah chuan bazaar sa zawrhnaah te hian mipain sa an sat a, hmeichhia, an nupui ten tangka an lo dawng a, hman leh deuh ah chuan hmeichhiain an sat ve thung a mipa/an pasal ten, an zirah zu in chungin tangka an lo dawng ve thung a. Tunah chuan  hmeichhiain sa sah chem lian pui puiin bawng, sial leh lawi ruh lian pui pui an sat chawrh chawrh a, an sa man tangka dawng turin an bulah an pasal te an awm tawh lo.  Khaw’nge an awm zawh tak? Bazar sa zawrhnaah kalin chik ve mai teh u. Tunah hian ei leh bar zawn kawngah hmeichhia nge mipa thawk nasa tih zirchianna neih leh ni ta se, mipate chu khaw’nge tih tur pawh an vang pharh tawh ang. Zu leh ruihhlo vangin an thi nasa si!
‘Mipa ten in chhungkhura tih tur an nei tlem lutuk hi an khawloh chhan a ni’ ti ila, kan pawm lo mai thei e, zirchianna a awm rih si lo a.  Mipate hian in chhungkhurah mawhphurhna an nei lo lutuk a, mawhphurhna pawimawh neih loh na na na chuan thuneihna pawh a neih reng theih loh a. In leh lo din kawngah lah nu leh pa zar a zo leh si a, Pathianin ropui leh chungnung zawka a siamdan leh, kan society, ‘mipa khawvel’ kan tih ang ai hian, a practical-ah an mipa nihna exercise na chance an nei tlemin an nei har a. Chhungkuaa an mawhphurhna, nu leh pate thih hnu chauha la tura an inngaihna hian, a hun a lo thlenin nachang an hriat loh phah em? A hun taka thutlukna (decision) siamte an harsat phah em? 
Heng avang hian Mizo mipate hian mahni inrintawkna / nghehna, khauhna, kawlhrawnna (confident) an nei  lo a, an rilru putdan pawh hmeichhe rilru putdan tur ni zawk awm takin nun buai, chipchiar, harsa leh khirh (complex) an neih phah a, facebook lamah pawh mipa hi an phunchiar zawkin mi rel pawh an hrat tawh zawk an tihte hi  tak tak a nih hmel riau a sin! 
Tin, mipate hi an thikthu a chhe em em a. Zu ruih vanga mahni nupuite uire puh chawt lah an tam, tin, hmeichhiate nupui atan nei ngam uk lo leh duh mang si loin, hnam dang an ngaihzawna pasala an neihte an haw em em a. A nia sin, hmeichhiate tuarchhel zia chu Mizo mipa pasal tur an hmu si lo a, vairam leh sapramah te anmahni chauhin pasal an neih ngam phah zuk nia! Hei lo pawh tangka tihpunna rintlak loh (fake financial institution) a inhnamhnawih 70% chu hmeichhia an ni. Hmeichhiate chu a tha lam leh chhe lamin an kawlhrawng tihna a ni chu. Hei hi naupangte an nihlai atanga in chhungkhura enkawl khuah an nih vang an ni thei ang. 
Mipa ten chhungkaw kalphung dik loh avanga harsatna an tawh hi engtia sut kian chi nge ni ang? Kum 18-21 tlin atanga mawhphurhna la ngam tura nu leh paten an enkawl khuah ve a ngai a ni. Mizo Nu leh pate hian fate min enkawl nep lutuk a. Kum 18 tlin veleh mahni inenkawl tura in chhuahsan nalh thei turin min lo enkawl khauh sela chuan vawiin ka sawi hi sawi a ngai lo ang. Hmeichhia/fanu aia mipa, fapa an lo enkawl nep lehzual hi a pawi runthlak!
Mipate u, naktuk zing thaw veleh khum siam ula, in silhfen dah hnawk nuaite kha nalh deuhin thlep ula, ei rawngbawltu han pui chiah teh u. Chhun lamah chuan nuam i ti veng veng ang a, ni lengin nangmah inrintawkna i neih phah ang tih ka tiam a ngam a che.
Tin, hringnun hi hlau lo leh ngampa taka hmachhawn tur chuan in chhungkhur atanga tan a ngai. Tin, kohhran thalai pawl leh khawtlanga tlawmngai pawl hruaitu nih a, political party a luh a, a thibeh lo china talpawl fe hnua a vannei deuhin contract/supply hmuh a, a vannei lehzualin MLA/minister nih tuma dawt leh thutak chawhpawlha an campaign aia dream sang deuh hlek nei tur pawhin in chhungkhura thlengsil leh hmunphiata bultan tho a pawimawh.

4 Comments

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

  1. Hman aṭang tawh khan VANRAMCHHUANGI hian BCM hi a hmu engemaw tawh hrim hrim in ka hria

    ReplyDelete
  2. BCM ka ni chiahlo na in, Enge BCM bik a tih kher le?
    A thuziak a tha. Chona tha tak a ni bawk.
    Feminism rawng a kai lek lek.
    Mahse kan society a issue a phawrh ang lawi si.
    A fate an fel in an puitlin viau ka ring bawk a. Ka hrechiang em em lo na in.
    Kna society ah hian mipa ten hmasawnna tur kan ngah a, Chona tha tak a niin ka hria

    ReplyDelete
    Replies
    1. BCM a tih chhan chu Baptist Pastor nupui te sawrkar hnathawh phal ani lo...

      A Thu ziah hi i chhiar chiang lo ani maithei, fa a nei lo, amah pawhin hmu zo lo a in tih hi..

      Delete

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post