INTERNATIONAL DAY OF THE WORLD INDIGENOUS PEOPLES PUALIN

- Chhakchhuak Entlinga

A hmasain Mipuiten'a kan hriatfiah tawk loh leh a hlutna kan hmuh thelh fo hi sawi lawk kan tum anga, Indigenous kan tih chu Tual chhuak, Tual to, Leilung fa emaw Ram leilung a cheng hmasaber/a neitu (Indigenous) tihna a ni a, chu nihna, a neitu nihna chu awlsam taka neih mai mai theih a ni lova, a cheng hmasaber emaw a neitu-ah inngai mah ila Khawvel hriatah a neitu tak tak nihna kan hauh miau siloh chuan he khawvel dan hnuaiah hi chuan thil a fel lova, a buaithlak zo ta thin a ni. Chung buaina zawng zawng, Ram leilungfa ngei kan nihna (Indigenous People) chu Zo Reunification Organisation (ZORO) chuan khawvel hmuhah rawn phochhuakin Zofate chu Indigenous People, ram leilungin a hrin ngei tih khawvel-in a ahriat leh chhinchhiah zingah a tel theih nan hma ala a. UNO-in Indigenous Peoples tlemte a pawm zingah "ZO" tia chhinchhiahin "Zofate" chu Tualto hnam, United Nation organisation (UNO)-in a a humhalh leh dingchhuak thei tura a chhinchhiah zingah kan lo tel ta a ni.

He ni 'International Day Of The World Indigenous Peoples' hi kan ni, kan ta, kan tana siam a ni a, he ni-ah hian kan dikna, kan chanvo (Indigenous rights) kan hriat a Indigenous mi te chuan eng hamthatna nge an neih tih te, Tualto/Tualchhuak hnamte tana siam United Nation Declaration on the rights of Indigenous Peoples (UNDRIP), article 46-ah te chuan eng angin nge Indigenous mi te chu humhalh an nih a, enge an chanvo tih te ngaihvena he lama kan rilru, kan ngaihtuahnate mahni tawk a sen ve a hun tawh viau mai.

Tin, UNO chuan hnam tenau zawk leh chak lo, awpbeha awmte tan Sal chhuahna Thupuan (Decolonization Declaration) chu kum 1960 khan a lo puang tawh bawk a, Khawvel a Hnam Tualtote chu kum tinin, inkhawmpui Geneva leh New York-ah an neihpui thin a, tah chuan, ZORO pawh hian Palai a tir ve thin a, Geneva-ah vawi 15 vel leh New York-ah vawi 25 vel lai a tir tawh a ni. He ta kalte hi UNO-in Indigenous People-a an recognize tawhte an ni ber thin. Tin, Sorkar aiawh pawh an kal vek thin a, India ram aiawh pawhin an kal ziah nghe nghe.

UNO-in Sept ni 13, 2007-ah Tualto Hnamte Dikna Chanvo Thupuan (Declaration On the Rights Of Indigenous Peoples) a lo puan hi kan hnamin kan hlawkpui ve theih nan ZORO chuan hma ala a, a tum ber Pakhat a ni bawk. Tuna kan buaina leh kan tum ram thleng tur chuan UN Declaration Base a kalin British leh UNO, Common Wealth dawr char char a ngai a, chu thil British Sorkar hnena hriattir leh UN Declaration a kan chanvo/kan dikna zuk sawi chu kan bat ve liau liau a ni thung. UNO leh British Sorkar hnena kan hnam thendarha kan awmna leh Kan ram chin-te Ractify(siamthat) na turin UNDRIP hi kan tana siam a nih angin, he dan hnuaia kan chanvo te hmu ve thei tur hian ZORO chuan nasa takin hma ala a, a thawk mek zel a, chutih rual chuan mipuite'n kan support angai hle mai. Zofate'n he ni, Indigenous Day kan hman ni ah (kan ni ah) hian ZORO hawi lam hi  kan hawia, kan dikna leh kan chanvo nei thei tura kan rilru, ngaihtuah kan sen a ngai ta hle mai.


THUBELH:
India hian Divide & Rule Policy hi a hmang thiam sawt em em a, chumi atana a hman tangkai berte chu Hnam khat thendarhin Chibinga awm tirna dan i.e District Council, UT leh Sum hmanga tih lungawina etc etc a ni. A thenah a hlawhtling a, a thenah a hlawhtling lo, Zofate pawhin a thenah kan that puia, a thenah kan chhiat pui. Chu Policy chu Zofate hian kan man lova, kan hrethiam hlawl lova, induhsakna emaw tiin hmasawn emaw kanin ti thin. Development hmu emaw kanin ti a, mahse diktaka sawi chuan kan hnungtawlh a ni, a chhan ber pawh min duhsaktu ni a kan ngaihte rilru leh duhthusam ang angin kan hnam inpumkhatnaah khichat a siam thin vang a ni. Development tak tak chu Politics tak tak, khawvel hmaa hnam khat ang nga kan lanchhuahnaah, hnam politics ah chauh a awm a ni.



(A hnuaia fakna hi lo hmet ve rawh.)

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post