KA HRETHIAM LO

- Dave Chawhte


Chhiarkawp ka zir lohna pawh kum eng emaw zat a lo liam ve ta. Chhiarkawp ka zir lai khan ka subject nuam tih ber a ni hran lo va; mahse, ka thiam loh ber erawh a ni lo. Ka naupan zual deuh lai phei chuan belh leh paih, puntir leh sem ringawt pawh kha ka hrethiam hlei thei lo ṭhin a. Ka hriatthiam theih loh ṭhin em avangin khanchhukah hial khai ka lo ni ve tawh a. A hunlai chuan nuam viau lo mah se, tun hnua ka nuih tizatu leh ka la hriatreng ṭhin a ni ve tlat mai. Ka hriatthiam loh avanga khai ka nihna kha, ka hriatthiam loh hrethiam tura min nawrtu pakhat pawh a ni mai thei. Hriatthiam loh ka ngah a, hrethiam tura ka beih nasat viau chang pawh a awm. Mahse, chutia nasa taka ka beih hnu pawha ka hriatthiam theih miah loh a la awm cheu nia!

Ka rualpuite aia ka rilru a hmanlai deuh vang nge ka hre lo va. Tunlai thil tam tak hian ka lung min lenin ka hrethiam ve hlawm lo tlat. Hriatthiam tum teh mah ila a awmzia ka hriat ṭhin miau loh avangin ka tan chuan a harsa ṭhin em mai pawh a. Hriatthiam loh hrethiam anga awm ngawt erawh ka duh hran lo. Hriatthiam loh na na na chu hrethiam angin lang mah ila, a hnua min tibuaitu a ni leh tho ṭhin. Chhiarkawp zir ve chuan hriatthiam loh hrethiam anga lan pawizia kan hre ṭheuh awm e. Kan zir laiin hrethiam angin lang mah ila, ekzam kan hmachhawn chiah hian a hrethiam lo bawk hi kan buai leh ṭhin. Chhiarkawp ang bawkin he hringnuna ka hriatthiam loh hi hrethiam anga lan kher hi a ṭulin ka hre lo.
He hringnunah hian dik inti em em te an dik loh chang a awm a, thiam lo inti em em te’n thiam an chan chang a awm bawk. Dikna kan duh a; mahse, hlemhlêtna kan kawmngeih leh lawi si. Lepchiahna chu ṭhiana siamin, thianghlimna kan seprawtui a. Mahni ngum khãk hmu hauh si lo va, midangte ngum khak nuihzat leh si ṭhinte kan nih hi. Mahni ṭhat lohna hai derin dem tur kan zawng reng a. Mahni famkim thei hauh si lo hian midangte famkim lohna lai kan pir chhuak nghauh nghauh ṭhin a nih hi. Lemchanna dawhsana lemchangthiamte lemchan thiamzia hi ka hrethiam ve ṭhin lo a ni.

Mahni nihna ngainep a hmaithinghawng phen aṭang chauha khawvel hmachhawn ngam te hi mi dawizep an ni a. An vaupung an tina-in an hmaithinghawng vuah chu an nihna emaw an ti tawh mai ṭhin. Chu'ng mite chu an bula awmte tan an hnawksak loh vek pawhin, an bula awm a nuam ngai meuh lo. Mahni hnam tihdan leh nunphung ngainep zawnga changkangte hi chung hmaithinghawng vuahte zingah chuan an rìn luh theih mahna. Khuanuin a duan sak an nihna chu zahpuiin an ngaihsante awm dan leh nunphung an entawn a. Mahni hnam tihdàn leh nunphung hmusitin an hnampuite ngei chu an hmusit ta mai ṭhin a ni. He'ng changkanna khingbaia changkangte hian eng rilru nge an put ka hrethiam lo.

Mahni phak tawk ei leh in tur ngaihtuahin kan hmanhlel viau hlawm a. Kan phak tawk ṭheuhva tuihnai leh thinghlimin kan inhnangfak ve ṭhin a nih hi. Kan pi leh pu, nu leh pa leh rual ute titi hi a dik a nih phei chuan ruai ṭheh hlut turzia hi ka suangtuah phak lo zawk. An hun lai chuan duh tawka hmuihmer leh sa hmeh tur awm ve hek lo le, kum tluanin ruai ṭheh hun an nghak fan fan ṭhin a ni awm e. Neinung deuh tan pawh kum khata sa vawihnih vawithum hmeh a harsat chuan, khawsak harsa deuh tan phei chuan vana rah ang hial a ni ang chu. A harsat em vangte pawh a ni mahna, a tam zawk chuan tun thleng pawhin ruai ṭheh nuam an la tih em hi.

Tunlai khawvelah chuan ei leh intur ṭha a tam tawh a, mahni hriselna ngai pawimawha sa ei ngai miah lo an awm ve ta nuk mai. Tin, awlsam taka sa lei tur a lo awm ṭeuh tawh bawk a, tumahin kan râwp huam huam tawh lo. Khawi hmunah pawh kal ila kan ril a ṭàm chuan thingpui dawrah thil ei turin kan lut mai thei tawh a. Thingpui dawr changkang deuh leh changkang lo deuh pawh a tam ve ta hle mai. An ril a ṭàm luat avanga ei nghal bian bian mai an awm laiin ei ve nghal mai lova an ei leh in tur thla la kher ṭhin an awm. Social media lama tarlan tura la an ni tlangpui hlawm a. Mahse, khang an ei leh in turte kha eng vangin nge a thla an lak? In lama an ei phak loh a nih vangin an la nge, midangte hmuha pho lan ve hrim hrim an chak vanga la an nih ka hrethiam bik lo.

Mipui rawngbawltu inti siin mipui nawlpui aia zah leh chawimawi an phut a. Ram hmasawnna tur atan tiin an in leh lo zawkin hma a sawn ṭhin. Meng reng chungin mipuite min bum a, harh fimin rûk an ru ṭhin. Ram hmangaih lem changin an lemchan hmangin mi an lêm a. Bum theih apui lah an ngah, inti fing tak takte hi bum an nuam emaw tih mai turin a luruh ring ring an ni a. Inthlan dawnah mipuite min inhmangaih siakin, thutiam rinawm loh min tiam ṭhin. "Kan ram hruaitute hian eng rilru nge an put pawh ka hrethiam lo" kan ti ṭhin.

Chutia ti ṭhin zingah pawh chuan ka tel ve ngei a. Sawi leh sel a, rel phar nasa em em te zingah pawh ka tel hial ta ve ang. Sawiin sel nasa em em ṭhin mah ila, mamawh leh beisei kan neih chuan kan awr kan tidum a, kan sel ate bawk chu kan um leh duan duan mai zel a nih hi. Eirukna leh hlemhletna haw em em anga insawi siin mahni phak tawk tê tê ami ei ve zel kan tum a. A tê ber aṭanga a lian ber thlengin kan ban phak ami chu kan fanghma no ei ve hmiah hmiah zel a nih hi. Tlawmngai pawl leh zirlai pawl pawh khelmualah a chang zo va, hruaitu nih kan inchuh luih luih a nih ber hi. Dik lohna do tur khân dik lohna lai a lo nei ve tho va. Kan phak tawk tê tê-ah kan dik lo ṭheuh a ni ber. Mahni ṭanghma kan hai luatah midang tihchhiat pawh pawi kan ti lo va. Kan rilru puthmang hi ka hrethiam hleithei thlawt lo.

Midangte lawmna hi hotê a ni a, lawm lohna pawh hotê tho a ni. Mahnia khawsa thei tumah kan awm lo va, midangte rinchhana nung ve tho kan ni. Mahse, mahni chauha nung emaw kan nih kan inti ṭhin a. Midangte ngaihtuah lek lova khawsak chang kan ngah mai. Kan mihring puite chu sawi loh kan vela nungcha leh ramngawte dim nachang kan hre lo va. Kan tu leh fate tana ramngaw hmuh tlâk kan hnutchhiah lo vang tihte ka hlau ṭhin. Kan kitin kan vat a, kan halin kan tikang duai duai zel a nih hi. Ramsa pelin sava veh kher lo mah ila an chenna kan tihchhiat reng si chuan kan suat tho tihna a ni. Kan lui dung ni se hrai loh a lawi kan nei lo va. Mahni eikhawp bakah tlem tal dah ṭhat tur kan hawn loh chuan kan lung a awi thei der lo lehnghal.

A hnu leh tur ngaihtuah miah lova thil tih kan ching a. Mi rilru na tur pawh ngaihtuah lek lova ṭawng pawp pawp mai ṭhin nu engzat tak awm ang maw! Duham luat avanga mahni khaw tui tlan hial hrai duh an awm a, mahni pawhina an ei duh loh midang hnawn ṭâlh an awm bawk. Mahni sahmim puarna tur a nih chuan midangte hi chhe vek mah se, pawi tihna kan nei lo a ang ṭhin khawp mai. Kan tana pawi tham lo tura kan ngaih hi nakin lawka kan chhiat rup theihna a ni tih kan hriatthiam loh vangte pawh a ni mahna. Kan duham ṭhìn lutuk hi ka hrethiam lo a ni ber.

Tupawh boral sela, mi fel leh mi ṭha em em an ni vek zel mai a. An ruang chunga thusawi apiang maiin an ṭhatna lai hlir an zawn sak ṭhin. Mahni dik lohna lai kan thup avang hian mi dik kan nih phah lo va. Ṭha àwm takin kan awm ve mai mai tihna a ni. A dam laia kan fak hleih theih miah lohte pawh a thih tâk hnu chuan a ṭhatna lai kan zawn sak hram hram a. A dam lai khan a ṭhatna lai lo zawn sak zawk ta ila, a nun kha a nawm phah zawk lo maw? Zep nei miah lovin kan nihna tak hi kan dam lai hian min hrilh zawk sela kan nun a nawm zawk ka ring tlat mai. Kâ chauha min hmangaih a, kan inrin loh laia min vih thut duhte bula awm ai chuan; ngaihthlak hrehawm deuh mah se, zep nei lova kan nihna tak min pho lansaktute bula awm chu a nuam zawk ngei ang. Mahse, thudik hi kan hmachhawn ngam lo te pawh a ni mahna; ka hrethiam tawh bik lo.

Kan rilru hian eng nge a ngaihven ber pawh ka hrethiam tawh lo. ‘Mi dang rel mai lovin hmaichhanah kan dik lohna lai min hrilh rawh u,’ titute dik lohna chu hmaichhana sawi ngam pawh a ni lo va. A sawi anga kan ti a nih ngat chuan min huat zui loh leh min tihtauh khum a. Kan ngaihtuahna kan tizau tawk lo nge dawt kan sawi mai mai ṭhin zawk.  Ngaihdan mumal nei lovin kan theuleu kual mai mai ni te-in ka hre ṭhin. Thawkrima mahni kutkawih ngeia ding tura kan inzirtir laiin thawk mang lova la lut ṭeuh ṭeuhte kan ngaisang zawk a. Thil tak tak buaipui peih si lovin thil ho leh rintlak lo lamah kan rilru kan dah vek mai a nih hi. Finna leh hriatna lama min tiṭhang thei thil aiin fiamthu leh belhchian dawl lo lamin kan rilru a luah zawk. Eng nge kan beisei a, eng nge kan duh le? Hriatthiam tuma ka beih ngial pawhin ka hrethiam hlei thei tlat lo. Hriatthiam ka tum loh vang te pawh a ni mahna. Ekzam a awm ve kher lo turah ngai ila, chhiarkawp angin ka hringnuna ka hriatthiam loh te hi ka hriathiam kher a ṭulin ka hre lo. Hriatthiam ka mamawh hunah chuan ka la hrethiam ve mial mahna.

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post