CHINA IN SOUTH CHINA SEA NEITU NIA A INCHHAL CHU AMERICA IN A PAWM LO, BORUAK A TI SOSANG

Aizawl | July 15, 2020: China in South China Sea neitu nia a inchhalna hian pawm nahawm tak leh țan chhan leh dan tlawh chhan han sawi tur an nei loin a haihchham hle a, a țan chhan fo chu kum sang chuang neitu nihna a lo hauh tawh thu a ni. Heti a ni chung hian Southeast Asia ram tuipui hnaih ram te chu kum tam tak chhung an chakna leh thil tih theihna chhuangin an lo tihțhaihin a lo vau bawk titih tawh a ni tih thu , US Secretary of State Mike Pompeo thu chhuah chuan a sawi.



Tunkar Thawhțanni khan  United States chuan  China ramin South China Sea pumpui deuh thaw neitu nia a inchhalna leh he lai bial chhunga tuipui hausakna hrang hrang keipui sa hauh hlur a tumna chu eng dan beh chhan maha ram dangte pawm chi a ni lo a, hei vang hian China ramin neitu nih a inchhalna chu a hnawl a ni. Helai tuipui chungchanga US țanna chuan China a ti lawm lo hle a, helai ram bial  boruak a ti chhiain a ti sosang hle a ni.


China ram hian South China Sea neitu nih a inchhalnaah hian  dan pawm nahawm leh pawm tlan theih, a țanhmun sawh nghettu tur han lek chhuah mai tur kum tam tak chhung a nei lo a, tunah pawh a nei chuang lo a, hetiang a ni chung hian a chakna chhuangin, tun hnai kum 20 chhung vel hian Southeast Asian  tuipui kama ram awm ve dang zawng zawng chu a nek chep tial tial a, a rum țhaih reng a ni, tih thu  US Secretary of State Mike Pompeo  thu chhuah chuan a tar lang a ni. 


"Beijing hnenah chiang taka kan hriattir duh chu : South China Sea chhung zawng zawng deuh thaw-a tuipui hausakna Beijing hian neitu nihna a inchhal hi dan kalh tlat a ni a, eng dan mah tlawhchhan tur a nei lo. Helei  biala ram  awmte hnuaichhiah tumna leh thunun tumna mai a ni"  Pompeo, Trump administration a China chak taka nawr tawm duhtu chuan a sawi. 


 United States hian South China Sea chhunga China chet dan leh he tuipui a thu hnuaia dah a tumna hi kum tam tak ațang tawhin a ngai thei ngai lo a, hemi venna leh China pawng pawrh lutuk tudai tur hian indo lawng lian pawh tun hma lam ațangin a tir  fo tawh țhin a ni. Hemi chungchang hi Thawhțanni khan thu runthlak takin a sawi leh a,  "Khawvel hian  South China Sea chhung  Beijing tuipui lalram ni tur hian a pawm thei ngai lo ang", Pompeo chuan a ti. 


The US thu chhuah hian kum li lai kal tawha UN Convention on the Law of the Sea (UNCLOS)-in a lo sawi chian tawh chu thlawpin China ramin  South China Sea pumpui deuh thaw neitu nihna a inchhal chu dan tlawh chhan tur awm lo leh awmze nei lo a nih thu a nem ngheh tawhna kha a rawn thlawp a ni. 


Chinese Foreign Ministry thu puangtu Zhao Lijian chuan  US in hemi China tuipui hauh a hnawlna hi a dem hle tih a sawi. "Buaina rawn chawh chhuah luih tum taka tuipui chhunga thu neihna leh ram chin chungchang a, helai ram bial chhung himna leh muanna ti der thawng thei zawnga chet lakna hi thil tih awm lo tak a ni," tih thu thu thar lakhawmtute hnenah a sawi. 


" US hian South China Sea ah hian lawng lian leh ralthuam hlauhawm ber ber paipawn hi vawi tam tak a rawn tir tawh a.  U.S. hi buaina chawk chhuaktu leh helai ram bial zalenna leh muanna ti derthawngtu a ni", a ti. 


China hian South China Sea, tuipui hausa tak mai 90%  hi a ta leh a thu neihnaa awm niin a chhal a, mahse Brunei, Malaysia, the Philippines, Taiwan and Vietnam te pawhin an taa an chhal chin a awm a, chu chu China chhal chin  hian  rawn pelin, a rawn buk thuah vek niin an ngai. 


Kum tin helai tuipui pal tlang hian sumdawng lawng lian ten $3 trillion hu bungrua an thiar tlang țhin a, chung ațanga chhiah lo lak chu itawm tham tak anih avangin  China hian tuipuiah hian hetiang lo tih velna tur thliarkar siam chawp pawh a nei a, a sawifiah dan chuan a tum chu tha rum thawhna lam kawk loin muanna leh zalenna anih thu a sawi tlat thung a ni. 


Thil chhui thiam (analyst) te sawi dan chuan ram dangten  helai tuipui chungchanga. US  dinna hi an țawmpui tak zet chuan Washington hian helaia China inluling lutuk tur bengdai tur hian ralthuam a chhek belh țul hle niin an hria. Beijing chu tuipui a hauh chinah " tuipui chunga dikna" pawm turin engemaw thil zirtir țul hle niin a lang bawk. 


"Southeast Asian ram zinga helai tuipui hauhtu zingah  a bikin  Vietnam, chuan a dikna leh tuipuia a ta chin UNCLOS in a phalsak chin nghet taka China laka humhim duh a ni," tih  Ian Storey, senior fellow at the ISEAS-Yusof Ishak Institute, Singapore chuan a sawi. 


The Philippines pawh hi chak taka dan hmang leh behchhana (rules-based order)  South China Sea kalpui duh leh China chu chutiang dan pawm tura nawr tur leh kum li chhunga dan siam awm tawh pawm tura nawr an duh thu, Defense Minister, Delfin Lorenzana, chuan a sawi.


Taiwan pawhin US thu chhuah hi lawmawm a tih thu a sawi a. "Kan ram hian neitu nih chhalna kawnga invaubeh tumna te, intihțhaihna te, tha rum hmang tura invauna te hi a pawm ngai dawn lo, " tih thu  Taiwan foreign ministry thu puangtu Joanne Ou chuan reporter te hnenah a sawi. 


United States leh  China inlaichhinna hi a kak zau tial tial a, tun hnai hian chhan hrang tam tak vangin an inkar boruak pawh a țang chho ta hle a,  China in  novel coronavirus a hma chhawn dan leh zep țhen tam tak neia US leh a țhui hruai ram tam takin an hriat avanga Khawvel tawrhna rapthlak lutuk avang te, Hong Kong  enkawlna atan barh luih dan thar hmanga a hual chep te hi China invaivung nasatzia ti langtu a ni. Tun hnaiah China hian khawmual, tuipuiah a ram țhenawm ram 21 te nen ram ri buai a nei a, ram țhenawm te kil tina neka ram zauh tumna a nei nasa hle a, kum za hnih/thum liam tawha chin dan hlui kalsan leh duh tawh loh hmanga ram zauh tumna lian tak a hawiher hian a ti lang nasa ta hle a ni. Hengte avang hian  China ram chunga ram dang mit ti mimtu a ni. 


China hian South China Sea chhung a hauh chin hi vawi tam tak  nine-dash line an vuah chin hi niin a lo sawi tawh a, chu chu helai tuipui zau zawng sawma pakua (90%) lai niin, tuipui zau zawng 3.5-million-square-kilometer lai a ni. 


"Tun țum hi chiang leh chang ret rawta South China Sea neitu nia a inchhal, dan kalh anih thu kan sawina hmasa ber a la ni ," Chris Johnson, Center for Strategic and International Studies a mi thiam (analyst) chuan  Pompeo thu chhuah chungchang a sawinaah a sawi. "Hetianga thu chhuah kan siam hi a țha a, mahse engtin nge kan tihzui zel ang tih hi a pawimawh a ni".  



Source :
BBC NEWS / Asia
July 14, 2020

ZEE NEWS
July 14, 2020
@ 15:56 IST

====15==07==20=
Huna Kawlvawm

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post