TAIMÂK LEH THATCHHIAT KHAIKHINNA


— Centenary C. Lalzahawma

Columnist, EXPLORE MIZORAM

          Kawi pawh a kâwm a ṭhat chuan a rah pawh a ṭha, a kâwm a ṭhat loh chuan a rah pawh a ṭha lo. Chutiang tho chuan, mi taima fa chu mi taima vêk an ni ṭhîn a, mi thatchhe fa chu mi thatchhe vêk an ni ṭhîn.

          Thuhriltu hmingthang leh hlawhtling G. Campbell Morgan-a chu a hlawhtlinna thurûk an zâwt a. Ani chuan, “Thawk rawh, taima takin thawk rawh, thawk ṭâng ṭâng zêl rawh,” a ti. Chuvângin hna thawh hi insûm rêng rêng loh tûr a ni. Sawrkar hna chauh hi chhûngkaw chawmna emaw kan ti a, mi hausa apiang an sum lâkluhna dik lo tûrah kan ngâi nghal ringawt a, hna hmu thar apiang hmêlhriat nei ṭhaah kan ngâi nghal leh ringawt a. Kan thil thlir dân hi a dik tâwk lo deuh mai ni lovin a dik lo a ni. Pakhat dik lohna kan hmuh avâng ringawt hian mi zawng zawng hi dik lo tûrah kan ngai a ni berin a lang! Awm hmunah, hlawh neia mi chanchin chhe lai leh hriat chian loh risk-a zir ṭhîn ang maiin mi chanchin sawi hi ngâiah kan nei a. Mi hausa tân thatchhiat theih a ni lo tih kan hriat a ṭha, tum bîk neia hma lam pan tum tak tak tân phei chuan thatchhiat hun a awm lo zual. Tin, hlawhtlinna leh hausaknate hi thawhrimna rah a nih loh chuan a daih rei ngai lo tih hi a hre chiangtute kan ni âwm e! A awhawm lo. Mi ṭawng thei leh lutuk ho hi mi thatchhe ber berte an ni châwk. Mi ṭhenkhat midang chanchin ṭha lo lai hre thei deuh te hi mi taima an awm ngâi lo. A chhan chu, mi hnathawh laiin hlawhfa chhawrtu ang maia an vah kual ṭhin vâng a ni.

         Kan Bible-a kan hmuh mi taimate chauh lo târ lang ila, examnaah pawh a passed chin chauh an tar chhuah ṭhin ang khân. Lal Isuan a zirtirte a koh lai khân, Petera leh Andria ten lên an dêng a, Jacoba leh Johana ten lên an siam a, Matthaia chu chhiahkhawnin a buai a nih kha. Pathian hian mi thatchhia a koh ngâi lo. Thuhlung hlui lamah pawh, Mosia kha Horeh-ah ranrual a vêng lai a ko a, Gideon-a pawh grep sâwrna khura buh a vaw lai a ko a, Suala pawh a pa berambo a zawn laiin a ko a, Davida pawh beram venglai a ko a, Elisha pawh leilet lai a ko a, Nehemia pawh Lalno kengtu anih laiin a ko a, Amosa pawh beram vênglai a ko a. Tin, Suala pawh ṭhahnemngâi taka Isua ṭhiante a tihduhdah laiin kohna a dawng bawk. Delh hlum sa ei tum a koh âwm kan hmu lo.

          2 Thesalonika 3:10-ah chuan tihian kan hmu, “Tupawhin hna a thawh duh loh chuan ei pawh ei suh se,” tiin. Mi thatchhia chu mi taima pain a englo neite a pêk duh loh pawn a pe duh lo a ni mai. Mi thatchhia chu nghei rawh se, khawngaihthlâk an ni lo. An phu tâwk a ni. Mi taima apiang an thin pawh a chhe duh, mi thatchhe tân thinchhiat ngaihna awm hek lo. Thawk peih si lo thinchhe si chuan khawiah nge ei tûr a hmuh ang ni? A chhan chu, “Kutdawhin duh a thlang thei lo,” tih a ni tlat. Tin, mi thatchhia apiangin atûka tih tûr an ngah mai ṭhîn. Mak deuh mai chu, mi thatchhe ho hi ṭawngkam an thiam duh phian zu nia! Fuke kim, taksa leh rilru lama buaina nei lo tân khawi hmunah pawh hlawhtlinna a awm. Pathian ṭhatzia hi a mak i ti ve ṭhîn em? Nilênga lêng kual a, nilêng leh zankhuaa muhil a, chawnghei ṭhulh tum chuang si lo, sa tui lo chu ei tum chuang hauh lo lehnghal mi tam takte chaw ei tûr leh chawhmeh ei tur a'n pêk te leh an dam a phalsak reng te hi! Nu leh pa taima chu an thlahtute an taima tih a chiang a, nu leh pa thatchhia chu an thlahtute an thatchhia tih a chiang bawk. Thlahtute azir hian an tu leh fate kal zêl dân hi a nghawng thui hle a ni.

         Nikhat chu zirlai pakhat hian thusawitu hmingthang Henry Ward Beecher-a hi “hna awlsam” a hmuh theih dâwn leh dâwn loh a zâwt a. Ani chuan, “Editor-te, dân hremite, rawngbâwlnate, sumdâwnnate, Lawngte, politics-te, damdawi lamte, loneitute, sipaite zawng zawng hi hna harsa vek a ni a. Hna awlsam i duh chuan thih a ni mai,” a lo ti hmiah. Hêng zawng zawng chhanna chu, “Mi thatchhe tân khawvêlah hmun a awm lo,” a tihna ni.

          Leonardo Da Vinci chuan, “Hman loh avânga thir a tuiek ang hian awm mai maina hian kan ngaihtuahna pawh hi a tichhia a ni,” a ti. Luang chhuak ngâi lo dil tui aiin luang chhuak fo ṭhîn lui tê tui chu thil tam tak tân malsâwmna a ni zâwk. “Thatchhiat hi âtna bul a ni a, taimâk hi finna bul a ni.” Miquel de Cervantes-a chuan, “Taimâk hi vanneihna bul a ni,” tiin  a sawi bawk. A nih chuan thatchhiat hi vanduaina bul a ni tih a chiang hle âwm e. Tin, thatchhiat hi sual bul chikhat a nih thu Franz Kafka chuan a sawi bawk.

          Engpawh ni se, “Mi taima rêng rêng mi dik lo an awm ngâi lo va; mi thatchhia rêng rêng mi dik an awm ngâi lo,” tih hi i theihnghilh lo vang u. 

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post