MIZORAM POLITICS LUNGPHUM PHÛMTU- TELELA LEH A THIANTE - 2

(Chhunzawmna)
- ZOhmingthanga Pachuau
Columnist, EXPLORE MIZORAM

Bawrhsâp leh lalte, mipui chunga an  an inluling lutuk  a vei êm avang khan kum 1920 chho vel khan a ât phah lek lek kha a ni a. Chuti taka mipui tawrhna avang chuan kum 1922 khan Rev. D.E Jones hnenah Bawrhsâp hnena thlensak turin mipui harsatna chu a ziak ta tawp mai a. Pathian hnenah tawngtaiin, a mawh zawng zawng pawh phur vek huamin lehkha chu Rev. D.E Jones hnenah chuan a pe ta nge nge a.

Hêng hunlai hian tanpuitu, a lama tang a nei lèm lo va, amah pui tura a han biak ve chhunte pawh chuan, "A dik a ni, mihring kan hrehawmin kan phur a rit a, kan rethei lutuk," chung khan an pui ngam lo va, a lama tang ngam an awm meuh lo a ni. Thenkhat lahin amah cheksawl nan, "Mizo Gandhi-a pawl" an lo ti vei râwl nen. Khatih hunlaia a thian kawm deuhte chu- Pu Saikunga leh Pu Lianchhunga te kha an ni deuh mai a. Ama sawi danin khatih hunlai khan amah leh Kulikawn mite ngei pawh khan Mahatma Gandhi-a zirtirna kha duh mah se, an zàwm ngam meuh lo a ni. Hetih hunlai Mizirama Bawrhsâp lo awm thar kha a thû êm êm mai a. In bul huan-te pawh pass-na nei lo chu a thiahsak ta zel mai a, dawrkaiho lah an chèp. Mission veng lrh Dawrpui vênga Mizo awm chhun tlêm tê-te chu an inrawn khawm a. G.P Sharma, jailor ruàiin, an harsatna te leh an vuina te chu Assam Governor hnena thlen (Appeal) an tum ta a. Amaherawhchu, Dawrpui leh Mission veng lam hian appeal chu an ngam ve leh ta lo va; Kulikawn veng chuan an lungawi lohna (Appeal) chu an thawn ta tho a ni. Hetih hunlai hian thingtlang lalte chuan Bawrhsâp tanpuiin, Mission veng Biak in atanga Kulikawn tàwp inkara dawrkaite chu an khuate dawr lo turin an khua theuhah tlângaute an tirin an àutir nual hlawm a ni. Chhantu nei lo Kulikawn dawrkaihote hi an khawngaihthlak hlê a ni.

Tichuan, Tangka an thawh lâwm a, Silchar commissioner J. Hezlet hnenah appeal an ti a. a sawt chuang si lo va. Pu thuama leh Zuala te nen Shillong lam panin an thawk chhuak leh a. Shillong an thlen atanga ni thum niah Pleader Ramesh Chandra Gupta an râwn a. Silchar commissioner hnena an appeal-na copy a lo dawnsawnna copy chu an han pe a. ₹300/- a lo inchhiar a.  Heti hian ani chuan a lo chhang a. "Governor-in a hmâa ka plead a phal chuan thiam in thiam ang; amaherawhchu, a phal lo maithei, excluded area in nih avangin," a ti a. Appeal chu chief Secretary hnenah a pe lût a, "Governor hmâa dina plead ka dil ang" a ti a. Hemi an buaipui chhung hian Telela chuan Mizoram inawp dan a lo ziah, a ruala beiha a tih chu Pu Thuama'n sâp tawngin a let a. Ni rei fê hnuah Rev. JJM Nichols Roy hnenah an thlen a. Ani chuan an lalte awp dan chu mak hi a ti khawp mai a. Lehkha a ziak a- Rev. Credick Evans hnenah, "Hêng Mizote hian an lalte hnena an vuina lehkha ka lo hmu a, kei chu Urban area atâna MLA ka ni a, nang Backward tân i ni, lo tihsak rawh; i tihsak duh loh chuan keima'n ka ti ang," a ti ta a. Lehkha chu an la a, Rev. Credick Evans chu an va pe ta a. Ani chuan, "Dah u la, naktukah lo kal leh rawh u" a lo ti a. A tûka an va kal leh chuan, "In thû hi a dik ang, mi pathum chauh in nina, ram ai awh tham in ni lo. Haw u la, khaw 60 vel an lalte laka an hrehawmna tuartu ngeite lehkha la u la, in lo kal leh ngai lovin min rawn thawn u la, ka lo bei ang" a ti ta a.

Aizawl lamah an haw chho va. Rev. Credick Evans-a sawi ang khan thingtlang lam uanaute an han be kual a. Khaw tam fê atang chuan chanchin an hmu a, an lawmin an hlim êm êm nachungin an ngam ve ngang lo a ni. Thenkhat phei chuan chû an thil tih, an thu lak khawm chu an hmuh lai ngeia pawt sawm turin an ngen ta hial mai a. Chutih mêk laiin Reiêk leh Tuahzawl chuan thawhlawm chi hrang hrang, an lal hminga pung neia an dah, lak huna insem tur chu lalin a lo la chhuak a, sem leh lovin a nei ta mai a. Khaw mipui thinrim chuan Bawrhsâp hnenah an thlen a, a khaw buaiin an buai leh ta chum chum mai a.







(A hnuaia fakna hi lo hmet ve rawh.)

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post