ST. AUGUSTINE

- Zohmingthanga Pachuau

St. Augustine hi a chanchin leh a nun dan tlangpui chu kan hre tawh tho bawk a, tun țum chu 'Justice' chungchanga a ngaihdan te, Slavery chungchanga a ngaihdan te, philosopher ropui pahnih nen, tlêm te chauh, i han en chhin teh ang.




Augustine-a hian justice chungchang  hi a sawi nasain, a ngaihtuahna (Thought)-ah pawh a lai lum luahtu a ni ti i la kan sawi sual awm lo ve. A hmasain, mi dang chu lo dahtha ta i la, Cicero chuan State hi "Duh thuhmun nei, tum thuhmun neiho, inthurual taka, association anga an awm khawm hi a ni" a ti a. Tin, "Khawvelah hian natural law a awm a, chu chu State innghahna pawh a ni a; mimal tinin chû dan (Law) chu an zàwm vek tur a ni," a ti a.... Plato-a te, Aristotle te ang thovin Cicero hian State hi a dah sang hle a ni. A awmzia chu State hi an dah sang hle a, a thu chu a kawi a ngila zawm chu an thupui a ni tawp mai a ni. Chu lam chu kan sawi tum ber a ni rih lo. Augustine-a erawh chuan hê ngaihdan hi a pawm ve hauh lo thung a. Justice (State nen sawi pawlh mai ang) chu State-a thil pawimawh ber mai leh justice awm lohna State chu "Rukru inzawmkhawm pawl" ang lekah a ngai thung a ni. Justice a awm loh chuan State a ni thei lo hialah a ngai a ni. Plato-a angin  Justice a dah pawimawh hle a nih chu!

Engtin chiah nge Justice chu a hrilhfiah? "Justice chu chhungril lam thatna, a mamawhtu chanvo, mi tin hnena pèk hi a ni." Chû justice a tih tak chu lei lam dana justice (Dan lama kan mithiamte mit a kham lo turah ngai i la) kan tih ang ni lo; Pathian (Christian-te Pathian) pèk, Pathian atanga dawn thatna/ dikna, thiam loh chang/ hremtlak/ hrem phûte hnena thatna lantir hi a ni. A kì a dang hlê mai. Christian-te tan chuan a thlirna hi amen loh chi a ni lul lo. Pathian (Pathian a tih hian Christian-te Pathian a ni a, kan sawi lang tawh lo mai ang) awm lohna/ lal lohna State-ah chuan kan dikna chanvo te chhuhsakin kan awm a, a fair tak tak thei lo va, justice a awm lo a ni a ti. Plato-a erawh chuan Justice, The Republic-a a sawi, a sawi hian Pathian lal berna lam hi a sawi ve chiah lo va, justice awm tur chuan Reason, Spirit leh Appetite class-te'n, an tih tur theuh, tha taka an tih hian justice a awm a ni a ti sam èt thung a. Plato-a thlirna hi political perspective atang chuan hnualsuat chi a ni bik hauh lo thung. Reason, spirit leh appetite khi chu a hranin kan la sawi mai dawn a nia.

Tichuan, Pathian telna/ lalna State-ah chuan mi tinin kan chanvo, dik takin kan chang thei a ni a ti. Society or Organization tin mai hian dan an siamin, thupek an nei deuh vek mai a; chu thupek chu a member-te duty leh tihmakmawh a ni thin. Chhungkua hi organisation (Organisation leh Society hi chu post kan siam tawh kha) tê ber a ni a, mi tinin kan chhungkaw member inkaihhruaina dan kan zawm (You don't need to pun...) thin. Chuti ang chiah chuan State-ah pawh mipuiin State thu/ dan kan zawm mai thin. Chutih rual erawh chuan, Augustine-a chuan State hi society lian berah a ngai lo va, a thupek pawh a universal lo va, a dik tawk lo a ni a ti. Society lian ber leh zau ber chu Pathian lalna ram hi a ni a ti. Hemi chungchang hi a lehkhabu City of God atangin a fiah a, post kan siam tawh tho bawk e. Pathian chauh hi lei leh vana thuneitu, thupek leh dan siam theitu chu a ni a ti. State chuan amahin Justice pawh a nei hrang thei e; mahse, chu chu a famkim lohzia a hmu fiah em em a, State thupek (Inawpna) hian Pathian pawi a sawi thei tih hi a hmu chiang em em a, hei tak hi kan zir chhuah tur leh philosopher tam takte nena an inan lohna pawh a ni. Mizoram sawrkarin 'Zu' a zuar a, dan ang thlapin i lei a, State-ah i free/ thiam lohna i nei lo a ni thei e; mahse, a nihna takah chuan Pathian pawi i lo khawih thei tlat asin. He lai point tak hi Augustine-a'n "Universal order of God" a hmuh fiahzia tilangtu a ni. Mi tin hi Pathian remruatna hnuai awm vek kan ni tih hi a hmu fiah em em a ni. Tichuan, 'Justice' chu Pathian thu anga, inlungrual taka kan awm hi a ni a ti ta a ni.

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post