THENZAWL TLEITIR

– H. Zate

Ka cell phone a thuthawn awm chu ka en a, ka ṭhianpa thuthawn a ni tih ka hria a, rang mangkheng chuan ka chhiar a “bawiha, ka khawngaih lutuk che, mahse, ‘unchained Melody’ hi ka thlansak che a ngai tlat”. 

Chu thuthawn ka chhiar chuan thil dang min hrilh belh ka ngai lo kher mai. Ka rilru chhungril hi a bing mup mup a, ka nunhlui min hriatchhuah tirin ka ṭhianpa thil sawi tum pawh ka hrechiang khawp mai.

Sangboihi

Kum 2004 a ni a, he ka hringnun a a vawikhatna a tan Thenzawl Khawpui chu ka pan a, ka damchhung nun kum 5 emaw kum 7 ka hman ralna tur leh ka nuna hun hlu ber rawlthar nun ka hmanralna tur a ni tih ka hai lo. Tichuan, Kan sikul JNV ah chuan ka han lut ve ta a, heng hunlai chuan mizoramah JNV pakhat chauh ala awm bawk a, Mizoram kil tin aṭangin naupang a chhia a ṭha kan fuankhawm a, ze mak tak tak, fel tak tak leh sual tak tak ten en lam. ṭhenkhatin Nuhnun kan tihlaiin ṭhenkhatin Thingfanghma kan ti a, Lamkhuang tih laiin Laui ti pawl lah kan tam, bawkbawn leh manta, saiser leh serṭawk , hit leh hik , engnge leh iemana te kha hmunkhat ah lungrualtaka lengin kan ṭawng leh chatzia leh nihphung hmasate paihthla in Navodayan kha kan nihna ani tawh a, kan hming phenah kan khaw hming ni tawhlo in JNV Thenzawl a inziak tawh zawk a ni. 

 
Remsiami

JNV hi a lampum chu Jawahar Navodaya Vidyalaya ani a, a tir chuan Navodaya Vidyalaya tih a nia, mahse, a hnu ah, Pu Jawahar Lal Nehru chawimawina atan ani mai ang chu ‘Jawahar’tih hi he sikul hmingah hian an belh ta a, he sikul hi central school pahnih te zinga pakhat ani a, a laizawn chu KV (Kendriya Vidyalaya) hi ani. JNV hi India sawrkar laipui a Ministry of Human Resource Dev. Hnuai a education deppt hnuaiah Council hran ‘Navodaya Vidyalaya Samiti’neiin Commissioner 1 IAS in a ho ani. Region riat ah ṭhenin north east state zawng hi shilling region ah kan awm a ni.

Rinpuii

Kan han lut a, room khatah ze mak pui pui te kan han cheng ho ta cheng a, mi 79 chuang chu karkhat kan awmho hnu pawhin kan la inhre kim thei lo. In a kan khawsak dan nen a danglam ta a, zingah dâr5 ah tho in, eksar kan la a. dâr ruk velah Thingpui in in, dâr sarih ah Zing chaw eiin , dâr riat ah class kan ṭan a, tlailam dâr 1:30 ah bangin chhun chaw kan ei a, dâr 2:30 ah Remedial class ṭan lehin, dâr 4:30 ah kan bang a, Thingpui leh chhang kan in a, dâr 5:30 thleng chu infiamna hun ani a, dâr 5:30 aṭangin Zan class kan ṭan leh a, dâr 7:30 thleng, tichuan, zan chaw kan ei a, zan dâr 10 ah light down ani a, kan mu ṭhin chutiang reng reng chu kan hun hman dan ani a, diary ziah ve pawhin a ngai pût lo theilo. Kan la naupangin kan lut tir te ani bawk a, zan ah hian kan mut a chhuak thei hle ṭhin a, chaw ei hma a class ah hian kan lo muhil fur ṭhin. 

Thawhṭan zan ani a, a ngaite in class chu kan kal leh a, a ngai ang tein kan muhil leh ṭhup a, hetah hian a lawm ka damchhung a ka theinghilh loh tur , ka rilru luah em em tu chu ka tawn ni. Bân dâr a rawn ri a, Hmeichhe ho chu a ngai ang tein an chhuak hmasa a, a hnu reilote ah mipa ho kan chhuak ve nghal a, mipa naupang tih takah haw ei hmanhlel in kan tlan ta chiam mai a, kan ri chel chul mai a, Hmeichhe ho chu kan zuk um pha a, kawng a thim deuh bawk si a, ka ṭhiante an tlan chak bik chu um phak ngei tumin ka tlan a, ka hma a Kan classmate hmeichhe pakhat a lehkhabu a tihthlak char tum a a kun chu hmu loin ka bawh ta ṭhuai mai a, a ni a let tual a, kei pawh ka inbin chiang hle mai. Engtin nge maw ka inbin ni ka chal ka tauh a, a thi sung mai a, a ni pawh a chal a thi ser ser a, tihpalh tiin ka kaitho a, ka zak lutuk chu ka hamhaih zo vekin ka hria. Sikul naupang tamtak zinga kan han in bawisawm chu min thlir ṭhup mai a, a zahthlak ngei mai. 


Ka ṭhianpa in min rawn pui a, MI Room lam kan pan a, Ka ṭhiannu chu kan hruai ve nghal a, kan Nurse madam lah chuan Mipa leh Hmeichhia in insual a maw? a la ti zamah leh ta nghal a, damdawi kan hnawih zawh chuan kan inthlah ta a, chaw eina ah kan inhmu leh chu a nuamlo duh ngei mai.A tuk ani a, MI Room ah ka kal a, a ni pawh a lo kal ve a, ‘Ka tihpalh lutuk’ ka ti a, ‘a ho lutuk’ tiin min chhang a, a hming ka zawt a, ‘classmate kan ni a, ka hming pawh i la hrelo a maw?’ tih pah chuan min hrilh ve mai a, kei chuan ‘a, nang pawhin ka hming ila hriat bik loh kha’ka ti a, tichuan ka hming min zawt a ka hrilh ve ta a, tichuan, ka chet sual a leiah ṭhianah kan insiam ta a, kha ni a, a hmelṭhat zia kha aw!! Ṭhian anga in en in kha mi ni aṭang khan ka rilru hi a luah ta veng veng a.


JNV Thenzawl kan han lut a kan nundan a danglam vek a, tunhma zing dâr 5 a khaw hmu ngailo kha khaw hmuhloh chu sawiloh, thlan thla phungin kan tlan tawh zawk ani. Keini batch ho JNV Thenzawl 18th batch kan ni a, kan batch kan danglam ve em em na chu fel em em kan awmlo a, sual em em kan awmlo bawk a, chumai chu anilo, Mizoram kiltin deuhthaw hi kan kim deuh vek mai a, a hetih vang pawh hi ani ang ṭawngkam mak tak tak hi kan nei reuh a, kan te khua ka hriat chin chu han sawi ila, Thenzawl, Serchhip, Melbûk, Khawrihnim, Thingdawl , Kolasib, Bilkhawthlir, Aizawl, Champhai, Khawzawl, Chawngtlai, Ngaizawl te kan ni hlawm.

Nitin kan hun hman dan a angai reng a,a chang chuan thlakhat chhung akan hun hman dan hi a in ang vek thei. nitin ka hmu a, zantin ka suongtuahna ah ka kawm a, amah vangin zankhaw tairet thlengin ka khumah ka let ka let ṭhin. Ka duhzia leh ṭha ka tihzia ka hrilh ngamlo a, a bula awm chakin ka hmanhlel a a bula ka awm lahin sawi tur leh tihtur ka hre leh tawhlo ṭhin. Thlakhat dawn chutia rum khat a kan awm ho hnu chuan kan klas chu seksawn ah min ṭhen hrang a,khami ni a kan seksawn ah a awmlo palh ang tih ka hlauh zia kha aw!! Karei, ka va lawm e, kan seksawn a in ang hlauh mai. Ka ṭawngṭaina ah hian ka theinghilh ngailo, chaw ei dawn pawh hian ka ṭawngṭaina ah ka hre reng ṭhin a, sa hmehni pawh hian a hming lam ka theinghilh ngailo. Hostel a sa hmehni a ṭawngṭai rei pawizia chu i hre ve lo anih pawhin i ngaihtuah thiam ve mai ka ring. Kan han ṭawngṭai a, kan han meng leh chu thleg a sa hi a lo awm tawh ngailo. Tu lak tih hriatloh hian a bo diak zel a, zawn in awmzia a neilo. Chuti chung pawh chuan ka ṭawngṭaina a a hming lamtel ka bang chuang lo.

Klas khat na na na chu kan inhmu reng a, zirtirtuten min hrem chang te hian a va han nuamlo ṭhin em. Vawikhta phei chu kan maths zirtirtu in min hrem a, lei min chhuahtirin kan lei chu kutin min vawn tir a a tir ah chuan a hahdam, a han rei a kutah chil a luang ngaih mai a, Duh rûk te hma a min han hrem chiah kha chu a thlarau nen a thah mai kha ka duh. Ka duhlaii pawh chuan min khawngaih ve a niang, min en ngamlo, mahse, a zahthlak tho mai. A chang chuan a ni pawh khan min duh ve tho hian ka hre ṭhin a, mahse, kei berin ka hrilh ngam miau silo, a tih ngaihna a vang deuh ani. Chhunah ka hmu a, zanah ka suangtuah a, ka muthil thei ngailo. Zanah bêm dan tur ka ngaihtuah a, a ni a rawn thleng a, ka hrilh ngam leh ngai chuang silo. Keiin hrilhlo hian a mah zawk hian min bêm zawk mai se ka ti rum rum ṭhin. Hostel a awm kan nih miau a vangin chawlh a ni a, Thianten chawlh hlan an nghakhlel a kei chuan luh hlan ka nghakhlel fo thin. Kan han chawl a, nitin a hmu ṭhin kha ka hmu thei ta ngai silo. Lungleng reng rengin hun ka hmang a, chanloh tleitiri vangin ka lungleng ve a, sawichhuah ngamloh biahthu hi ka chauh pui leh si ṭhin.

Patil ho kha kan thik theih zia kha aw. Theih nise zankhat chiah hmeichhia a chan a an dorm a va luh ve mai te ka duh a, kan classmate patil kha ka thik rum rum thin. Nitin inhmu e tilo chuan ka hmu ning theilo a, ṭhian angin kan inkawm a, kan in ngaina em em a , a ni pawh khan min duh ve nit e hian ka hr eve ṭhin. Mahse, awmzia a awmlo, kei berin ka pawh ngam silo. Chawlh ani a, kan khua a haw mai talo chuan Thenzawl ah kan chambang a, kan ṭhiante nen chaw te eikhawmin kan hlim ve em em ṭhin. An in hi kan awmkhawmna ber ani a,a fel ṭhin zia leh a nu leh pa fel zia te kha aw!! A hmel hi chu thuhran , a nungchang mawlh hi ani. Pawl 6 aṭanga pawl 10 kan zir chhung khan a thinrim emaw mia sawichhiat emaw, mi nen an in tihbuai ka hre ngailo. Khatiang hmeichhe fel kha an lo awm thei ani maw? Ka ti hial ṭhin. Tih thinrim ka tum zawhpoh leh a nui ring ting mai a, a ṭawng siam siam a, mi biang biak a thiam a, a hawihhawm si a, mahse, buaithlak ber chu a rilru a no lutuk kha ani. Film a an ṭap pawh hi a lo ṭahpui ve leh ngawt ṭhin pek a, a buaithlak ve deuh. Khua kan chhuah a an ina kan len chang a a fel ṭhin zia te kha aw..

Khawvel hi ani nen kha chuan a nuam a, min duhsak a, min ngaina ve a, a bula awm nuam ka tih ang bawkin ka bulah a awm ve nasa a, nitin deuhthaw kan inkawm rawt mai ṭhin zawng anih kha. Ani nen kha chuan hremhmun pawh hi a zia awm ka ring tlat a, a ni nen kha chuan hreawmna hian hmun a chang ngai lo. Kan inkawm dan kha mi pawhin mak ani nge min chhaih fiam fp ṭhin a, zahthlak viau mahse a nuam ru phian zel. Amah vang hian THENZAWL khaw lum zet kha nuam ka ti a, ka ngainat phah bawk a, lungtilengtu ani fo ṭhin. Amah vang vek hian Deer Park leh Summer House, Vantawng leh Lalchawm, Vaibiak leh Tualvungi Thlan te ka ngainat phah a, amah vang ngei hian CHawngchilhi puk leh Thenzawl Khawhlui leh Sailam Lal Thlan te kha nuam en in ka en phah fo ṭhin a, ka en reng bawk ang. Thlawinem Lui, JNV Ṭawng a Yahi te kha nuam ka ti a, Vanva leh hmun dang dang te, amah vang hian Thingsemim leh Then Mim tuizia te ka hriatphah a, a hun a thlen chuan chHar turin ka hman hlel ṭhin. 

Zampuii

Aw, a va han mak thin em, lungtileng chauh an chang zo ta.. Thawhṭanzan ani a, ka khumah mu in a tuk a ka thu hrilh tur ka ngaihtuah a, chutihlaitak chuan ka ṭhianpa a rawn mu ve a, Thenzawl Tleitiri chanchin kan sawi nuah nuah, ka duhzia sawi ka tum lai tak chuan Ka ṭhianpa chuan bem a tum a, lehkhathawn pawh kan ṭhiannnu a kentir tawh thu min han hrilh ta a nih kha. Thianpa chu ka kian ta zawk a. A bem ta ngei a, kei lahin ka bem ngam silo, rei fe an inchhai hnu chuan an ni ta nge nge a, duh ber te han thlahfal ṭhin chu ava han nuamlo duh tak em.

ka vannei nge ka vanduai, pawl 10 kan ekzam zo chu sikul dangah ka zirzawm ta daih a. A chanchin chu ka ngaihven reng a, mahse, inbiakpawh theih silo. Kum 3 a liam meuh chuan ka ṭhianpa hian “bawiha, ka khawngaih lutuk che, mahse, ‘unchained Melody’ hi ka thlansak che a ngai tlat” tih hi a rawn thawn a, chuta ṭang chuan ka duh ber , ka chhai ngam loh Thenzawl Tleitiri chu ka tan a rem tawh lo a, pasal neiin Fa hial a nei tawh tih ka hre ta a.

(A tak behchhana ziah a ni lova, phuahchawp leh kuthlei thlitih-a ziah chhuah mai mai a ni e. Thil thleng tawh, thleng mek leh lo la thleng tur nen inzawmna a lo nei a nih chuan thil thleng palh mai a ni ang.)

July 8, 2014 | Aizawl

(A hnuaia fakna hi lo hmet ve rawh.)