KRISMAS


                  — Centenary C. Lalzahawma

          Zoṭawng takin Krismas tih chu Krista ruai, Krista hriat rengna ruai tihna a ni a; Krista pian champhaphâk tihna a ni bawk. Krismas ṭobul leh a awm chhan ber chu Isua Krista, Pathian Fapa, khawvêl chhandamtu lo pianga kha a ni. Eng pawh nise, Christmas leh Krismas hi a ṭul dân a zirin kan hmang dâwn a ni. Keini Zofate tân phei chuan Krismas hi kût kan neihte zînga kan hlut ber a ni.


          Sap ṭawng-a Christmas tih awmzia chu “Mass of Christ” tihna a ni a, chumi awmzia chu “Krista vânga puipun nî” tihna a ni. The Oxford Dictionary of Current English-in a târlan dân chuan “Christmas” tih chu “Annual Festival of Christ's birth, Celebrated on 25 December” tih a ni. Catholic Encyclopaedia-in Christmas tih ṭawngkam lo chhuahna a târlan dân chuan, “Christmas” tih hi Old English ṭawng chuan  “Cristes Maesse” tih a ni a, Krista vânga puipunna tihna bawk a ni. He thumal hi AD 1038 aṭâng khan an lo hmang ṭan a, AD 1131 aṭâng khân Cristes-Messe tih thumal hi an lo hmang ṭan tawh bawk a ni. Grik Thuthlung Tharah Christ tih hming hmasa bera hawrawp hi X tia ziah a nih avângin vawiin thleng hian mi tam tak chuan Christmas tih aiah a lamtawiin X-mas tih te pawhin an ziak mai ṭhin.

          Mi hmasate'n Krismas an lo hman ṭan dân te, Krismas avânga thil thleng ṭhenkhatte leh thil mak danglam tak tak thleng te, remna thlentu a nihziate leh engtin nge he hun hi mi hmasate'n an lo dawnsawn ṭhin tih te tawi te tein kan thlir ho dawn a ni.

• Kum zabi 3-na vêl khan Rome khua chuan December ni 25 hi Krismas nî atân an lo hmang ṭan a. AD 375 vêl khan kohhran ho chuan December 25 nî hi Krismas Holiday atân an puang bawk.

• United States chuan kum 1870 December 25 kha Krismas Holiday atân an puang ve bawk.

• Hun lai hawl (medieval) vêla an hman kum AD 800 khan Krismas ni-ah Charlemagne kha Emperor lallukhum hlan a ni.

•  King Edmund pawh kha kum 885 Christmas ni-ah lal ni turin hriak thih a ni bawk.

• AD 1066 khan Krismas ni-ah King William I pawh England lallukhum hlan a ni.

• Pope Julius I, Rome Bishop chuan December 25 hi Isua pian cham lawmna nî atâna hman tur a ni tih A.D. 350-khan a puang.

• Krismas Card hmasa ber chu kum 1844-ah WCT Dobson-a'n a thawn chhuak a. Kum 1846 khan sumdawn nan Sir Henry Cole-a leh JC Horsley-a ten Krismas Card hmasa ber an hralh chhuak bawk a ni.

• Hmân lai hian Turkey rama Myra khua a mi Bishop Nicholas-a chuan mi a ṭanpui ṭhin a. Chupa chanchin chu Holland-ah Sinter Klas an ti a. Kum 1876 vêl khan America ramah Santa Claus an lo ti ta a ni. Tuna a lan dân hi Sweedish lemziak thiam Jenny Nystoom-i duan a ni.


• Kum tin Krismas Card maktaduai khat zet chu Santa Claus tan thawn a ni thin a, a postal address chu HOH OHO niin North Pole, Canada a ni.

• Krismas hian rawng bik a nei ṭhin a, chungte chu a hring, a sen leh rangkachak rawng te a ni. A hring hian nunna leh piantharna a entir a, a sen hian Isua thisen, rangkachak rawng hian ênna, hausakna leh lalna a entir a ni.

• U.S-ah khuan Christmas Tree kui ṭiahna leh enkawlna huan 21,000 vêl zet a awm. Kum tin Krismas Tree (tak tak) maktaduai 30-35 vêl an hralh chhuak ṭhin.

Christmas Tree: Oak thing lianpui bulah hian inthawina naute an hlân ṭhin a. English puithiam St. Boniface-a chuan an inthawi lai chu a hmufuh a, a tibuai ta a. Oak thing chu a vawikhat hnekah a hnek tlu ta ruah mai a. Chu Oak thing tlu kârah chuan Far thing a lo ṭo ta a. St. Boniface-a chuan “Nunna Thing” a vuah a, ring lo mite chu Kristianah a siam ta a. Chuta ṭâng chuan Far thing chu, “Isua nunna min rawn pêk entirnan” Christmas Tree-ah an lo hmang ta a ni.


OR

Vawikhat chu Martin Luther-a hi zânah ramhnuaiah a kal a. Ngaw kâr aṭâng chuan Arsi pe un chu a hmu a, a rilru a khawih êm êm mai a. Ramhnuai aṭâng chuan thing a hawn a. A cheimawi a, sathau khawnvar te a chhi ta a. An lo intihhmuh ta a ni.

• USA-ah chuan kum tin Washington khawpuiah US President hian National Christmas Tree a chhi ziah ṭhin.

• Tun lai hunah chuan Western Germany aṭângin an ching chhuak nasa hle. Kum zabi 20-naah Electric Current an hmuchhuak a. Tunah chuan awlsam takin Christmas Tree hi an cheimawi ṭhin a, mi tinte'n an lo uar chho ta zêl a ni.

• Khawvêlin Krismas hla kan neih lar ber berte hi a phuahtute chu Juda mi an ni deuh zêl.

• Hmân lai England rama an Krismas/masi sa chu vawk lu, anṭam têla siam a ni deuh kher ṭhin.

• U.S Company Bicycle chuan Indopui II lai khan Germany-a sipai ṭang zawng zawng tân lehkhaden Krismas present-ah a thawn a. He lehkhaden hi tuia chiah chuan Jail aṭâng tlân chhuah dân kawng a lang thei a ni.

• Khawvela Krismas thilpêk lian ber chu 1886-a France-in U.S hnêna Statue of Liberty a pek kha a ni. Ton 225 zet a rit a ni.

• Oslo khawpui Norway rama mite hian kum tin London-a chêngte tân Krismas Tree an thawn ṭhin a, hei hi Indopui II laia England-in a ṭanpui avânga an lawmthu sawina a ni. Trafalgar Square-ah an hung ṭhin.

• AD 1377 khan England lal King Richard II chuan Krismas lawm nan Bawngpa 28 leh Beram 300 lai a talh!

• Kum 1914 Indopui I lai khan indo tura in ep British leh German sipaite chuan Krismas laiin indo lovin ramriah hun hlimawm leh history-a chhinchhiah reng tawh tur hun an hmang ho a. Thilpêk inpe tawnin football an khêl ho a, an bûk te an inchei tawnsak a ni.


• Kum 2010 Krismas lai khan Columbia sawrkar chuan ramhnuaia thingte light hmangin an chei vak a. Zân lama a bul maia kal helho chuan light êng mawi tak mai kâra inpe tura sawmna thuziak an târ chu an lo hmua, hemi avâng hian hel mi 331 lai an inpêk phah a ni.

• Mizovin Krismas kan hman hmasak berna chu Pûkpui khuaah kum 1901 khân a ni a, Zosâpthara huaihawt a ni. Pûkpui khua hi Lunglei aṭânga hmâr lam mêl thum vêla hlaa awm a ni a. He khuaah hian kum 1899 December 18 aṭângin Kristian an awm ṭan a, kum 1900 Janaury thlaah midangin an rawn belh a. Kum 1901 ah hi chuan in 8 lai an ni tawh a. Kristiante chu a lu nungin 47 lai an tling tawh a ni.

• Lunglei leh a chheh vêla ringtu awmte chu Aizâwla Krismas hmang ve tûra hruai tûrin 1903 ah Lianphunga hoin an kal.

• Kum 1903 December 25 khân Sap Missionary Rev. D.E. Jones (Zosaphluia) leh Rev. Edwin Rowlands (Zosapthara) te hovin Mission Vengah Krismas hi hman a ni bawk.

• Rev. Lalnghinglova lehkhabu ziak Zoram Nghahchhan phêk 117-ah chuan Aizawla Krismas hman hmasak ber kum chu kum 1905 December 25 a nih thu ziah lan a ni a. An hman dân pawh a ziak a. Rev. Edwin Rowlands (Zosapthara) te huaihawt a ni. Ruai ṭheh nân thangthlêng an kam a, an sava awhte chu an thawhkhâwm a, vawk sûm nga an lei bawk a. Chhûnah chuan infiamna an nei a, tlaiah ruai an ṭheh a ni.


          Heng bâkah thil pawimawh dang tam tak a awm a, hriat sên a ni lova ziah sên a ni hek lo. Ziah ngei ngei tur ziah loh te, ziah miah loh tur ziah sual palh te pawh a awm ngei ang. Eng pawh nise kan ziah chinah tih dik loh a awm chuan englai pawhin siam ṭhat theih reng a ni.

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post