Rev. Dr. Zaichhawna Hlawndo
18/7/2023 Thawhlehni tlai lamah Pastor Chhawna hnena Pathian inlarna bu chuan kan in a rawn thleng ve ta hlawl mai. He inlarna hian Zofate khawvelah hmun laili tak a luah hle. A bikin rorelna (politic) khawvel ah phei chuan kan endikna (Dictionary) bu a nih hi mawle tih mai tur a ni. Chutiang taka inlarna pawimawh a nih avangin Lalpan ka pianna rama min rawn tirh hawnna chhan hi rorelna (politic) siamṭhat a ni si a, Pastor Chhawna hnena Pathian inlarna tihdik tumah miten min ngaih ka hlauh avangin he inlarna bu hi kawl pawh ka tum lo. Amaherawhchu tunah chuan hunbite a kim hnai tawh anih ka ring a,kan rawngbawlpui Pu Lalchuhvela kawllai chu ka hawh sak ta a ni. Inlarna bu ka han keu chuan Lalpan thu min lo hriattir kan thawh tawh, thawh mek leh thawh zel tum dan nen chuan a lo inmil vel vek hi a lo ni a, chu chu ziakin han tarlan ṭhain ka hria a, tawi thei ang berin kan ziak dawn a ni. Inlarna bu a ziak leh phek number te kan tarlang zel ang.
1. Zoram mipui lungngai suh - ka ta i ni. Josepha’n chan ṭha a chang e (p. 41-42) – Pastor Chhawna’n inlarna a kan ram hming a sawi hian Zoram tih vekin a sawi a, a chhunga chengte chu Zosefa tu leh fate kan ni tih hi hriattirin a lo awm daih tawh a ni. “Tudang Kan Nilo Zofate Kan Ni” tih leh Savun Lehkha tih bu ka ziah ah khan Zofate hi thlahtu bul thuhmun Zosefa kung aṭanga lo chhuak leh a zar peng a, Zo hnahthlak vek kan nih thu chiang takin kan ziak tawh. Zosefa tu leh fate kan nihna hnam lung ‘Zofate Hnam Lungphun’ (Zofate National Monument) Thenzawlah phun fel vek a ni tawh. Zofa Lelte inzaisiak ah hlapui “Tudang kan nilo Zosefa tu leh fate kan lo ni” tih hla hmangin Lalpan min lo suihkhawm ṭan tawh bawk. Zofate kan nihna taka kan thawh hun chuan Jakoban Zosefa mal a sawmna kha atakin kan chang tawh dawn tih hi Pastor Chhawna hnenah Lalpan a lo hriattir lawk vek tawh a ni.
2. Van lam ka han en chuan kan ram chhungah hian van aṭanga Ball mum ang mai lian em em mai hi sang takah a lo thlawk eng zur zur mai a (p.110) - Hei hi Zofate inneihna zungbun min bun tir tura Van aṭanga Lal Isua Krista inlarna a ni ngei ang. Pi Margot Crossing khan Hermon Tlang, West Phailengah hun kan hmanin hetiang deuh inlarna a lo dawng tawh bawk. Kum 2023 Mizoram inthlan lo awm turah hian Lalpa Chhiahhlawh Intelkhawm ten Lal Isua Krista nena kan inneihna tur chhinchhiahna Zungbun hmangin Bawm an hung dawn. Hei hi van malsawmna, khawvel tana eng kan nih ṭanna tur hi a lo hmu lawk a ni ngei ang.
3. Ball neitu chuan, Israel Babulon kal san la, sal chhuak i ni hlim rawh u. Zoram lungrualin kawng engah kal rawh a han ti a (p.110) – Zofate hi Israel hnam sawm bote zinga mi kan ni tih hi chiang takin kan dawng tawh. Judate Babulon salah an tang a, an chhuak leh ang khan Ringlote awpbehna salah Zofate hi kan tang a, heta ṭang hian Lalpan zalenna min pe leh dawn a ni tih hi Zoram Thar thupui ber a ni. Tuna kan sal tanna milembe party politic aṭang hian kan chhuah vek a ngai. Chu thu chu Pastor Chhawna hnenah Lalpan a lo hrilh lawk vek tawh a lo ni. India (Babulon) hnuaia kan sal tanna ata hi Lalpan min chhan chhuak tawh dawn a, milembe party politic kan bansan vek anga, Pathian Lal Ram Sawrkar kan din ang. Chu Lal Ram Sawrkar lo piang hmang chuan sal tangte kan chhuak tawh dawn a ni tih hi Lalpan a lo hmuh lawk tir vek tawh a ni.
4. Zoramah chuan Hnam lirpui a lo nghing ta a (p.110) - Kum 2019 -2021 chhung kum 3 chhung kha Lalpa thu kan dawn angin Zoram Thar Zofate Lairelna Inpui chuan Hnam thuthlung kan buaipui a. Zofate zawng zawng insuihkhawmna kan buaipui. Kum 2021 kum tawp ah ‘Zofate Haw Runpui Hnam Inkhawmpui’ kan huaihawt a. ‘Zofate Hnam Lungphun’ buatsaih chu hawn a ni. Kum 2021 aṭang chuan Zofate hnam lirpui a nghing ta dur dur mai a, Burma (Myanmar), Assam, Bangladesh leh tunah Manipur-ah te a nghing zel. Mizoram pawh nasa takin a nghawr vel a. Hnam lirpui nghing chuan Zofate min suihkhawm ta mek a ni.
5. Fapa tlanbo lo kai lehna a nih khi a han tih veleh chuan ka harh ta uarh uarh mai a (p. 57) - Pastor Chhawna hnena a lo sawi lawk angin Lal Isua Kristan Fapa Tlanbo thu a sawi kha Zofate kan ni tih hi Pathian Thlarau Thianghlimin chiang takin min hriattir a. Kan kohhran Chaltlang Lily Veng Presbyterian Kohhranah ka sawi nghal a, IMEM ah ka zuk sawi bawk. Lalpa Pathianin Pastor Chhawna hnenah Zofate hi Zosefa chhungte (House of Israel) fapa naupang zawk tlan bo kan ni tih kan hriat a kan harh tur thu te, fapa tlanbote kan haw hunah zungbun min lo bun tir tur thu te hi a lo hmuh tir vek tawh a lo ni. Zoram Thar Zofate Lairelna Inpui chuan kumin kum tawp inthlan lo awm tur hi Zofate/fapa tlanbo te Pa hnenah kan kir leh hun tur leh Fapa tlanbote zungbun min bun tir hun tur a ni tih hi kan rin dan leh hmalak dan pawh a ni.
6. Van aṭangin lehkha var a lo tla leh Thil bial pathum (p.44) - Pastor Chhawnan van aṭanga lehkha var lo tla chum chum mipuiin an chhar thu a hmuh hi ‘Lalna Lehkha’ a ni. Van aṭanga lalna lehkha lo tla chu mihringte lalna tur a nilo tih a chiang. Chuvang chuan Pathian Lal Ram Sawrkar lo ding tur leh a din dan tur pawh mipuiin Lal Isua Krista Lal ram sawrkar kan din tur thu a nih ngei a rinawm. Thil bial in kah siak (Chanmari) hi mihringin Pathian hming lam chunga lalna kan inchuh ṭhin hi a nih hmel. Mahse thil bial neitu duh dana kap fuh thei tumah an awm lo. A tawpah Chanmari neitu chuan bial kha a chawisawn vu vu mai a. Zoram hian a en ṭhuap mai a (p.45). Lalna leh thuneihna chu a neitu Lalpa Pathianin a ta a nih angin a hauh tawh dawn tih a lo hrilh lawkna a ni ngei ang.
7. “Harhna hnuhnung lo kal tur chu kan hnaih ta hle mai a…in ram pumkhatna lungrualna chuan Zoram tharah sawn a then kai ang che u,” a ti a (p.107) - Zoram Thar Zofate Lairelna Inpui chuan ram inpumkhatna leh hnam lungrualna turin kum 7 chuang hna kan thawk tawh a, kum riatna kan hmang mek. Tuna kan harhna tur leh Zoram Tharah kan luhna tur thleibik neihna party system ṭhiata Zofate inpumkhatna leh lungrualna chu a lo thleng mek a ni. Zofate’n inpumkhat leh lungrualin Pathian Lal Ram Sawrkar din turin kan nghing ta luih luih chu a ni hi, ava ropui em! Pastor Chhawna hnena a lo sawi lawk ang hian Zoram Tharah chuan min thenkai ngei dawn e.
8. “Zoram, ngaithla ru,” a rawn ti a. Kan lo ngaithla ṭhuap mai a. In kalna kawngah khan thuam hlui leh nun hlui keng tel su. Kross engah sawn kal zel rawh u,” a han ti a (p.104) - Pastor Chhawna thudawn laimu chu Kross thu hi a ni. Zoram Thar (NGO) pawhin kan thupui chu Kross thu hi a ni. Zoram Thar puanzar (flag) ah Kross dah a ni. Thuam hlui (Party politic) leh nun hlui (Sakhuana) paihin Kross engah hmangaih inremna kawngah kan kal tawh ang. He Zoram Thar lo thleng tur hi khawvel tana eng, hnam te tana eng leh Khawvel pum tana ṭawngṭaina inpui kan nihna tur a ni. ‘Pathian thu zawng zawng mai hian Kross lam a lo hawi ṭhuap mai a lo ni a, thinlung thim leh taksa a lo chhun eng vekin ka hria a’ (p.104) - Mizorama kohhran pawl lian ber Presbyterian Kohhran chuan khawvela Kross lian ber phun tumin hma kan la ta mup mup mai. Lal Isuan tlang chunga a thusawi te, Zawlnei Isaian tlang thianghlim a lo puan lawk te kha a taka par chhuahna tur chu kan ni tih hi Zoram Thar thupui a ni. Pastor Chhawna hnena Lalpan a lo hriattir hi a takin kan tawng chho mek a ni.
9. “Nambar neitu chuan, Pakhat aṭanga sawmsarih thleng a dah dawt theitu in ramah hian in awm dawn a; hei hi en rawh u,” a ti a (p.86) - Lalpa Pathianin ka pianna ramah Nehemia angin min rawn tir hawng a, kum 2016 ah Zofate ringlote awpbehna salah kan tan aṭanga kum 70 tlinna tur a ni tiin kan au char char a. 1947 India in Independence a hmuh kum kha Zofate l”India (Milembe Sawkar) nen kan inzawm kum a ni a . Chu Milembe Sawrkar hnuaia kum 70 kan awm tawh thu leh saltang chhuahna thu au turin Lalpan min rawn ko haw a ni. USA leh UK a Pathian thu (Theology) kan zirna ah khan nambar theology kan zir ngailo. Mizorama ka lo haw khan he inlarna thu hi ka hre lo, mahse nambar 70 rem dik thu kha Zoram dung leh vangah kan au. Zofate Pathian Biak Inpui lungphum pawh kha 777 a ni.
10. Varparh neitu khan Arsi hnuhnung ber ka ni a, ka eng hi Ni in a rawn thlak dawn a ni. En rawh a ti a, Ni a lo eng ruih mai a. Hnam hruai turin MIHLIMHO chu Ni engah kan lam mup mup mai a (p.107) - Heta arsi hi MNF hun hnuhnung a nih ngei ringin Party ṭhenkhat ten party symbol ah Ni hmanga tihdik an lo tum ṭhin. Pastor Chhawna lo hmuh Ni a lo en a hnam hruaitu tur chu MIHLIMHO tiin chiang takin a lo sawi. Zoram Thar hi mihlimho, Thlarau Thianghlim chenchilh a, ni eng, khawlaia lam mup mup ṭhin te chu kan ni. Zoram khua lo var tirtu tur hi tudang nilovin Thlarau Thianghlim a ni tih a chiang.
11. Kraws puak lei lama tla ta, phel hnihte kha a lo lang leh a, Maicham pathumah a chang ta kha a ni a. Maicham hmasa ber chu RORELNA MAICHAM a ni a. A dawttu chu FINNA MAICHAM a ni a. A hla ber chu MALSAWMNA MAICHAM a ni (p.37) - Kraws puak phel hnih a sawi hi Zofate chan tur khawngaihna chanchinṭha leh Pathian Lal ram chanchinṭha a nih hmel. Kraws puak aṭanga maicham pathum a lo hmuh lawkte hi Zoram Thar lo pian dan tur kan dawn leh lo buaipui dan nen a inrem hle. Maicham hmasa ber Rorelna Maicham hi Pathian Lal Ram Sawrkar lo ding tur kan buaipui mek nen a in mil a. A pahnihna - “Finna Maicham hian in hnam tan thu tak a hlui chhuak ang che u” a tih hi Hnam nihna dik tak ‘Zofate’ kan nihna khawvel hriata puan leh nemngheh tur kan dawn nen a in mil hle. A pathumna Malsawmna Maicham a tih hi Pathian Lal Ram Sawrkarin malsawmna tam tak min vur tur kan lo sawite nen a in mil hle.
12. Hrui khat vuan ula ka thenkai ang che u (p.106) - Pastor Chhawna hnenah Lalpan hrui khat vawn tur a sawi hi HNAM HRUI a ni. Chu hnam hrui vawn tur chu Zosefa tu leh fate Zofate kan nihna hrui a ni. Ezekiela 37:16 a ziak Josefa, Ephraima tiang leh a pawlpui Israel chhungte a tihte kha kan ni. Tuna hnam hrang hrang anga awmte hian Zofate kan nihna hrui kan vawn vek hunah Zoram Thar a piang ang.
.
Scan Here to Donate!
Share it with your friends!
[Subscribe telegram channel for updates- https://t.me/exploremizoramchannel ]
[For Ads - Contact +919402125273 ]
EXPLORE MIZORAM
email: admin@exploremizoram.com
Telegram channel:
Twitter: https://twitter.com/exploremizoram
Instagram: https://www.instagram.com/explore.mizoram
Youtube Channel: https://www.youtube.com/channel/UCyNrX06aSZ26HkIB25eo1YQ
Post a Comment
He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh: