MIZO IDOL VS IAS!

- M Lalmanzuala

Mizote hi ngaihsan tur ngaisang lova, ngaihsan loh tur ngaisang zậwk mi kan ni.


Mizo Idol Season 7 chu an zo ta a. Ngaihsan an hlawhzia chu kawng tam taka hmuh theih a ni.
Program thlirtu tamzia chu Vote thlậk zật aṭanga chhῠt ringawt pawh khan Mizorama mihring awm zật chanve aia tam an ni tih a hriat theih a. Idol hmuaktu tamzia leh kan lậk thu takzia chu tunhma lama Minister ho ngei maia motor an kậwi duah duah ṭhin aṭang khan a hriat theih. Hman deuh tawha Idol Top 10 –ten Siaha an va tlawh ṭuma lawmna hun an hmanah khan, hun hmanna chairman, District Council Chairman ni bawk chuan, hmuaktu mipui tamzia chu Prime Minister pawh lo kal se, khatiang zat hmuaktu a hmu lovang tiin a sawi a ni.
Kan public media te pawhin an hlutsak hle a. Khawvel history-a mitthi vuina ropui ber ni-a ngaih, ram hrang hrang hruaitu 200 chuang zetina an hmanpui, TV channel hrang hrangin chhum lo chat lova, an entir(cover), Queen Elizabeth II vuina program chu chanchin thar hnukhậwia an puan laia Idol chungchang chu ‘top news’-a dahin minute 5 dawnlai hun an pe ṭhin a ni.
Idol ‘Top 3’ ten pawisa leh duhsakna dang an dawn te pawh chipchiar takin an puang a. Tam tham an tiin ropui an ti ni ngei tur a ni.
Mizo zinga IAS officer, ‘direct recruit’ 50 dawnlai kan neih tawh zingah hian TV program-a chawimawina dawng hi pakhat mah an la awm lo va. An tlin hlim emaw, Chief Secretary an nih ṭum emaw te pawhin an awmna vệngte emaw, Minister-ter te emaw-in lawmna emaw, chawimawina emaw an pệk kan hre ngai lo.
Eng hi nge kan ngaihhlut a, eng nge kan ngaihhlut chhan tih chu zawhna lian tak a ni.
Idol ni tawhte zingah hian nupui/pasal fanau neia, an Idol nihna hmanga eizawnna nghet, chhungkaw chawm theihna nei an awm kan hre lo. An lo awm mial a nih pawhin pahnih khat bậk an awm a rinawm loh.
IAS officer –te chu India rama sawrkar hnathawk zinga a sậng ber an ni a. Ram inrelbawlna-a nihna leh chanvo pawimawh tak tak chelhtu an ni a.  Bulṭanna-a an hlawh chu, Rs 56,100(a behbậwm nen chuan chệng nuai khat dawnlai) a ni a. Chief Secretary hlawh chu Rs 2,25,000(a behbậwm nen chuan chệng nuai 3 vel); Cabinet Secretary hlawh chu Rs 2,50,000(a behbậwm nen chệng nuai 3 chuang) a ni a. He’ng bậkah hian hamṭhatna chi hrang hrang tam tak an nei a ni. Chief Secretary hlawh sậng tak mai hi, tuna kan Chief Minister hian er thama ngaiin a hun hmasa lai khan CM, Minister, MLA hlawh te an tihpun phah vak ta a nih kha.
Ram leh hnam tana an pawimawhna leh an hlutna chu khaikhin rual loh khawpa inthlậu leh inang lo a nih laia, ngaihhlut zawk tura ngaih IAS chu ngaisang lova, kan tehfung hman aṭang chuan ngaihhlutna tur awm mang lo, Mizo Idol chu, eng vanga ngaisậng zawk tlat/daih nge maw kan nih le?
Eng dang a ni lo ve, kan ze ṭha leh belhchian dawl te aiin, kan zenawi, belhchian dawl lote hian min zệm nghetin min uaithlu a. Chu’ng kan zenawi, Zai Ngainatna, Lậm Nuam Tihna leh Thusawi(thiam) Ngaihsanna te hian kan thiltih kawng hrang hrang, kan Pathian biakna thlengin hmun lailῐ an chang a, hmatheh berah kan neih ta a ni. Zenawi hmanga tih chuan belhchian a dawl thei si lo va, romei zậm thậm ral leh mai ṭhin ang hian rah ṭha chhuah lovin an zῠzῐ ta mai ṭhin a. Ram leh hnam tana ṭangkaina tak an nei ta ṭhin lo a ni.
Hetiang lama kan ze ṭha lo tak pakhat chu, kan ngaihsan zawng chu eng pawh ni se, awmze neia kan awmtir zui ṭhin lo hi a ni. Hnam dang zaithiam ngaisangtute chuan an ‘album’(darbu) te thil dangte leisakin, annin chu’ng chu hausak phah nan te an hmang ta ṭhin a. Keini ve thung chuan TV-a ngaihthlậk te kan duhtậwk mai a. Kan zaithiamten hlậwkna innghahna tham an nei thei ta ṭhin lo a ni.
Ngaihsan tur ngaisang lova, ngaihsan loh tur kan ngaisang zawk tlat ṭhin hi, kan hnam nun thil pawimawh te pawha min tiṭhuanawptu a ni a. Pathian biakna lamah Pathian thu tak aiin kan zenawi milin kan kal a. Pathian kan hlat ta ệm ệm a. Politics/sawrkarah pawh tih tur dik tak, ram leh hnam tana tih aiin Mahni leh Party tana inhmang zo deuh thaw-in kan kal a. A tak ram kan thleng thei ta rih lo a ni.
Mizo Idol hrim hrim hi kan ngainệpin ṭangkaina a nei lo kan tihna a ni lo va. Kan sawi tậk ang khian kan Hnam Kalsiama hum min daisualtute zinga mi a ni hi, inbihchian nana kan hman a ṭul kan tihna a ni.
Hetiang thil hi a buaipui, a tuipui tậwk an awm hi a ṭha. Keini erawh a hnam pumin kan tuipui ta emaw tih tura thawm kan neih ṭhin hi tihdan puitling leh entawntlak a ni lo. Kan nihna dik tak nen a inhmeh lo a ni.
Kan nihna dik tak chu, State pachhe ber, Chawmhlawm titiha awm, Corruption kairualna ber, Natna ṭihbaiawm pui puiina a bawm nasat ber a ni a. Beihpui kan thlậkna tur chu hetiang dinhmun ṭhalo tak aṭanga kan indawmkận theihna kawng zawnna lam a ni. Chutiang lama awmze nei leh a taka engmah tih nei si lova, a intichangkang zawng leh a intlakral zawnga kan che vak ṭhin hi a fel lo kan ti a ni.
Hetiang kan sawi hian insawisel duhna a ni lova, insiamṭhat kan mamawh a, chuta tana ṭangkaina a neih beiseia sawi kan ni e.
A behbậwm:
1. Zaithiam apiangten Pathian hming lamna remchanga an hmang deuh vek hian Mizoten a nazawnga Pathian hming lam tihphunga kan neih, takna nena inzawm si lo, rawn lanchian lehna a ni a. Pathian hian duhsak bik a nei lo va. He leia kan neih te hi chu keimahni thawh rah a ni tih kan hriat hi a ṭul hle a ni. Pathian vang a nih chuan, ‘Idol’-a tel pha lote kha Pathianin a duhsak lo bik tihna a ni ang a. Chu chu Pathian ruahmanna nena inmil a ni lo. Top 10-a tling kha Pathian vang a nih chuan Top 5 a nih tậk lohna-ah khan Pathianin a kalsan ta tihna em ni ang? Idol chauh kha Pathianin a duhsak zui awm chhun tihna em ni ang? Pathian hming hi a nazawnga lama kamchhe tleuh nana kan hman loh hi Mizoten zir tur kan neih zinga pawimawh ber pakhat a ni e. Pathianin ‘talent’ hrang hrang min pệk te-a lawm nachang kan hriat hi chu a ṭha e. Talent peipun erawh chu kan kutah a dah a, a rawn inrawlh ve tawh lo tih kan hriat fo a ṭha a ni.
2. Kut kan ben khum te chu an thiamna bῐka kan ngaihsan sậ te an ni a. An lo lan chuan tu’ma hrilh ngai lovin kut kan bệng mai a ni. Elvis Presley, a rawn inlanin mipuite te kutbệng tura hrilh an ngai ngai lo. A hming an lam veleh, a hmel an hmuh veleh kut an beng nghal hluah hluah mai a ni. Rawn inlan tur an awm apianga, “Kut i lo bệng ang …” tih ziah ṭhin hi a lem a ni.
3. Zonet-in chanchin hlui, chanchin thar puana an puang ṭhinin awmzia a neih lohzia kan sawi fo tawh ṭhin a. Tukin dar 7.30-a Daifimin Mizo Idol thlan fel a nih tawh thu chipchiar taka a puan hnu darkar chanve, dar 8.00-a ‘Chanchin Thar’-in ‘Mizo Idol puan a ni dawn’   a’n ti leh mauh mai te kha a mak a ni.
4. Idol program-ah hian a tlukpui Mizo ṭawng thumal awm reng, sapṭawng hman an uar lutuk hian beng an tihkham chin a awm. Mizo ṭawng hman dan dik, hman uar nana ṭan latu, Mizo Language Development Board te, Mizo Academy of Literature te, SYNOD ten hetiang huna thil thleng an ngawihpui hmiah si ṭhin te hian, thil tih tak tak duhna nei lo, a lang amawia ti mai mai kan nihzia a lantir ṭhin a, a zahthlakna chin a awm.
5. Kan zaithiamte hian Rev. Thansiama sawi dan takah, ‘mi chhiatkhum kher lova zai an awm ṭhin si lovah’ chuan an chetdan leh hawiher nena a inhmeh loh avangin hetiang hunah hi chuan Pathian fakna hla te hi chu tel ve lo se, a inhmeh zawk ang.
6. Kan sawi fo tawh ṭhin angin kan Media-te hi Mizo ṭawng hman dik loh leh tihphung dik lohna lama a bulṭantu leh a tipunluntu an ni a. Pu HK Bawichhuakan, ‘Mizote hian lunglen leh mi tihdan lakchhawn bak hi eng nge maw thiam kan neih le?’ a tih ṭhin dikzia kha a lo lang leh ṭhin a. ‘I lo sawm ang..’, ‘Kut bệng ang…’ tihte hi kan ‘host’ te hian tu tihdan diklo emaw an lakchhawn a ni a. An hnen aṭang hian midangin an lachhawng leh ta zung zung a. Mumal lohna khawvelah kan awm ta ṭhin a ni.
Rev Thansiaman, “Mizote kan pawnlanzia chu a thῠk a ni,” a tih leh Pu HK Bawichhuaka thusawi, a chunga kan tihlan te khian kan Mizo nunphung leh tihphung te hi a khaikhawm deuh vek mai a. Chu chu Lemchanna khawvela min awmtirtu hi a ni a. A tak ram hawizawngin i kal ve tawh ang u, kan ti a ni e.




(He website kal zel theih nan hian fakna lo langte hi i lo hmet ve thin dawn nia.)
 
[News update awlsam taka i dawn theih nan telegram channel hi lo join ve ta che https://t.me/exploremizoramchannel ]


(Feedback at: admin@exploremizoram.com )

[Website ah hian sumdawng leh mi tin tan tlawmtein fakna kan dahsak thei e. WhatsApp +919402125273 ]



(Website leh a hnuaia fakna hi lo hmet ve rawh.)

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post