RAM LEH HNAM HMASAWNNA KAWNGA THALAITE MAWHPHURHNA

 

- Samuel  Vanlalthlanga
I
Khawvel lndopui-11 na tawp dawn hnaih lam August 6,1945-ah USA in Japan rama Hiroshima a bomb-a, mi 84,000 in thihpuiin a hnuah mi tam tak an thi zui bawk. A hnu ni thum lek ah Nagasaki a bomb leh a, mi 40,000 an thi leh a, Japan hovin kum tin hemi hriatrengna hun hi an hmang thin a. A remchan dan angin khawvel hmun hrang hrang ah kalin he ni pual hian remna thu an sawi thin a, kum 2003 ah khan Japanese putar,an khua an bomb lai hre phak leh Japanese nu pahnih ten hemi ni puala an thusawi ka ngaithla ve hlauh mai a, thlalak an neih ang ang te an tar chhuak bawk a, rilru a khawih hie. Mi tam tak nunna suat thei ralthuam hman tawhloh nise, khawvel ah remna leh muanna tluantling awmin,mitin in unauna hi chawi nung zel ang u,tih lam hawiin thu an sawi a ni.

Mizoram ah pawh March 1, 1966 ah Hnam Sipai ten ralthuam nen Zoram zalenna an puang a, March 5, 1966 ah India sawrkar chuan Tezpur,Assam-a Indian Airforce hmunpui pakhat atangin Jet Fighter 4 in Mizoram khawpui ber Aizawl leh Mizoram khaw thenkhat chu a bei ta a, chung khua te chu a alh hluah hluah mai a, nunau tamtakin tuar in, chhinchhiah theih chinah hemi ni hian mi 13 in nunna an chan a ni. He ni hiZoram in a thiltawn rapthlak berte zinga mi a ni a, he ni puala MZP huaihawt a hun kan hmang thei hi a inhmeh hlein ka hria. Chanvo ropui tak ka chang hi ka lawm em em a ni. Vawiin,Zoram Ni ah hian in unauna leh inremna kan thinlungah lo thar lehin zalenna mei kan thinlungah chhawm nun tharin lo awm leh se.

II

Vawiin ah hian "Ram leh hnam hmasawnna kawnga thalaite mawhphurhna" tih,thupui pawimawh tak mai sawi tura tih ka ni a, a pawimawh angin ka sawichhuak zo dawn lo tih ka hria a, mahse eng amaw ti
Kawng tala min kaihruaitu anih beiseiin heti hian kan sawi mawlh mawlh mai teh ang.

Hmasawnna chu eng nge? Retheihna hian hmasawnna a dal a, hausakna hi hmasawnna a ni ngawt chuang bawk lo,a dik leh diklo pawh thliar lova sum leh pai a thahnem ngaih chiam mai te, mahni hma chauh siala midangte chhiatpui tur pawh pawiti lova than tumna te hi hmasawnna kan tih hi a ni lo.

Hmasawnna chu a tha zawnga thanna a ni .a, mi tinin mahni mihringpuite duhsakna kan neih theuh hi hmasawnna rahbi pawimawh a ni.

Hmasawnna chuan mihring nun pumpui a huap tur a ni a; hriselna te,ei leh bara intodelh te, tui in tur leh hman tur hnianghnar te, chenna in ngelnghet neih te hi mi tinin kan mamawh a ni. Tin, taksa, rilru






leh thlarau lam hmasawnna mi tinin kan neih theuh theihna tura chaw tha, zirtirna tha leh Thu Tak kan hriata kan hman tangkai thiam theuh a ngai.

Hmasawn tur chuan ei leh bara intodelh te; kawng hrang hrang a retheih lutuk loh te; mitinin a bulthut ah tal zirna hi paltlangin ziak leh chhiar tal thiam te a pawimawh. Mipa leh hmeichhia, mitin rem taka thawhho thiamna leh inlungrualna te; naupiang hlim atanga tar chaklo thlengin hriselna tha pangai tak neih te, natna chi hrang hrang laka lo in vent e, leh kan chhehvela thilsiam dangte enkawl that leh boruak tha neih te a tul a ni. Chung chu United Nations “ Millenium Development Goals “ hian a khaihhnawih tha hle. Hetiangin :



Retheihna leh tamna umbo
Mitin tan zirna bulthut siamsak
Mipa leh hmeichhiate intluktlanna siam leh hmeichhiate tihchak
Naupan laia thi tihtlem
Nute hriselna tihphuisui
HIV AIDS,sikserh leh natna dangte do
Kan chhehvel boruak venhim
Hmasawnna tura khawvel mitin thawhhona tihchak

Heng te baka ka belh duh chu, kan rin (belief), kan sakhaw biak ah kan chian a ngai a, pawlhsawp leh chawhpawlh taka tih hi a diklo va, chutiang tih ching ram leh hnam chu a tirah hmasawn in lang mahse a tluchhe leh mai thin.

III

Thatlai hun hi mihring nun a  hun pakhat  niin, taksa  a  lo thang puitling a, rilru pawh lo puitling  tanin, chhungkua, khawtlang ah leh ramah te chanvo leh tihtur leh mawhphurhna hrang hrang kan  neih chhoh hun a ni. Thalai tih hi kuma  thliarfel ngawt hleihtheihloh chin a awm a, mahse kum zat  chu '"Thalai" thliartfel dan  awlsam ber a ni lawi si.11

United Nations in "Thalai" a tih te chu kum 15 leh 24 inkar an ni a, UN a tel ram ten Thalai kum a bithliah an siam erawh hei hian a dal chuang lova, inchhiarna (statistics) felfai a awm theih nan remchang ber tura a hriat kum bi hi a dah mai a ni. India ramah thung chuan National Youth Policy (2003)chuan kum 13 atanga 35 chin chu "Thalai" a ti a, National Youth Policy (2010 draft) erawh chuan kum 13 atanga 30 hi "Thalai" a ti thung.
Mizoram in "Youth Policy" a la nei lova. Chhiarpui ah pawh kumbi a inchhiarna, naupiang tir atanga kum 6 chin bak, a awmlo. Mizoram a Kohhran lian deuh deuh pakua (Presbyterian, Baptist, ECM,Salvation Army, LIKBK, Catholic, UPC-NE, UPC of Mlzoram, Seventh Day Adventist) a thalai pawl te nikum kum laihawl vel khan an member zat  zawh kual a ni a, 2013 a an member record neih ang an pe tlangpui a, chuta Kohhran pakua a "Thalai" member zawng zawng belhkhawm chu 2,27,873 a ni. 2011-2012 a YMA member zat chu 3,70,544 a ni. Chhiarpui hnuhnung ber, 2011 a Mizoram mi zawng zawng zat chu 10,91,014 a  ni.







Kohhran hrang hrang ah hian member rual ni si, “Thalai” member a inziak lut lemlo hi eng emaw zat an awm a. Tin, Kohhran thenkhat Mizoram pawn a member eng emaw zat nei an awm bawk. YMA ah pawh chutiang tho chu niin, Kohhran thenkhat kan tarlan zinga mi YMA member nilo eng emaw zat an awm bawk a, tin , YMA ah kum bitliah a awmlo bawk. Chutiang thil hrang hrang leh Kohhran pawl hrang hrang a an “Thalai” kum zat (14/15- 40 : Presbyterian, Baptist, Catholic & Seventh Day ) te en in Mizoram ah “Thalai” 3,50,000 vel awmin a ngaihtheih a, chu chu 2011 Mizoram mihring zat (10,91,014) atanga 32% vel a ni.

IV
Ram leh hnam hmasawnna kawnga thalaite mawhphurhna

 Ram leh hnam hmasawnna atan ram leh hnam humhim a ngai a,kan hnam leh ram hi pawn lam leh chhung lamah a him em tih hi vawiin a thalai te hian kan vei reng tur a ni. '"Mizoram leh Mizo hnam hi ka ta a ni" tih hi keimahniah a chiang hle reng tur a ni. Tin,kan rama hmachhawp lian tham tak tak- Look East/Act East policy avanga kawngpui zau tak tak siam mek te, rel kawng siam leh hmasawnna anga lang kawng hrang hrang a hmalak mek naah te hian kan ramleh hnam hi a him zel ang em tih thalai te hian kan vei reng tur a ni a, chumi atan chuan kan theih tawpin kan inbuatsaih tur a ni, tuna kan ram leh hnam kal dan ang zel hian kal ila, in kalpawhna kawngpui anih dawn avangin kan ram chhungah a hlawm hlawmin,a vai a kawl in rawn in pel zut zut sela,an chin than tha leh thalo te,an duh dan leh an rin dan zawng zawng te nen,tuna kan awm dan ang hian kan dawl zo chiah ang em? Kan hun tawn mek leh hun lo la awm zel tura .., ram leh hnam humhim hi i mawhphurhna a ni'".

Keimahni chhung ah,eng emaw chenah kan dam khawchhuah tlan theihna turin a chibing ang zawnga hmalak tulna te pawh a la awm rih a ni maithei. Amaherawhchu ,heng kawngah pawh hian tih luat awm thei niin a lang a,kan zavai a kan dam khawchhuah tlan theih a hma kan sawn tlan theih hi kan tum ber ni se. Hemi kawnga ka sawilan loh theihloh chu vawiin a thalai rual awmna pawl ropui tak Mizo Zirlai Pawl in zawldawh tak leh huaisen tak chung si a hemi kawnga hma a lak dan hian fak a phu hie in ka hria. ikal zel ang u.

Hei hi in en nan hmang thei ila- Kum 1600 ah khan Spain ram hi a la ropui hle a,Portugal ram te, Italy leh Netherlands ram zahve te, Central leh South America pumpui te,Pacific tuipui a Philippine thliarkar te hi Spain ram chhung vek a ni. Spain chu hetih hun lai hian Europe mai nilo khawvel pumpui ah a ropui ber a ni. A hnu kum 50 vel ah chuan a lo tluchhe tan reng mai a. Ei leh bar thilah Spain ram chu a hausa tlatlo. America atanga silver tam tak a lakluh chuan mamawh alei thin a.Buhl eh bal thar kawngah te ram leilung hausakna haichhuah kawngah te a pachhe viau lawi a.A hmelma, ramdang ten industry leh sumdawnna mumal leh awmze nei takaan kalpui laiin, Spain ram roreltute chuan America atanga an silver lakluh kha Europe ram dang atanga mi thil siamchhuah sa leina atan an hmang hem hem ringawt a. silver in diah reng hek lo, an tlakchham hun a lo thleng ta a, leiba hlirin an ram chu a buai zo ta a. Europe khawmual a a lalram hmun 
thenkhat ah helna a chhuak bawk a, Catalunya (Semi-Autonomous) chuan 1640 ah Spain laka helin Catalan ho chuan Spain ram aiawha Governor an dah chu an um chhuak a,chu hun chu remchanga la in Portuguese ho an lo hel ve a, Southern Italian ho pawh anmahni awptu Spain lakah 1647 ah helin awptu “Viceroy” an lo umchhuak a. A hnu ah south Italy chu hneh let lehin Catalunya pawh chu 1652 kumah tudawl leh mahse, Portugal chu a hloh nge nge a, 1659 atang phei kha chuan hnungtawlh lam pan zel in, vawiin thleng hian Europe ram te zingah pawh a ropui pawl tak a ni ngai ta meuh lo.
Hetah hian zirtur tam tak, thalai te hian nei. Pawn lam atanga sum leh pai lakluh ringawt hi chuan daihloh chin a la nei ngei dawn a,ei leh bar ah kan intodelh si lo, industry sawi tham kan nei lova, sumdawnna awmze nei thama kalpui tur pawhin kan inzir hle a ala ngai. Kan ramin a ba a ngah thu sawi nawn a ngai lova, kan ramah ngei hian min nektu  sir hrang hrangah kan nei reng bawk. Tun hun hi  kan ram leh hnamin hmasawnnc. kawnga a thlensan lai a ni mai ang tih a hlauhawm. Mizo thalai te muthlu a, sual kawng zawh mai mai hman kan ni mawlh lo. Tho thuai thuai ang u.





Remna leh muanna vawnhim a tul: "Mite Accord" tia hriat lar, Memorandum of Settlement, Mizo National Front, India sorkar leh Mizo:-am sorkar aiawh ten June 30th, 1986 a an hming an ziah hnan atang khan Mizoram ah rem. ci leh muanna awmin boruak nuam tak hnuaiah kan awm
Vawiin a thalai tam tak te hi Mizorarr.''buai lai hun hre phaklo kan ni deuh fur tawh awm e. "Zoram buai" an tih mai 1966 atanga 1 86, kum sawmhnih chhung Mizoram ah zalenna sual anih avangin hmasawnna a chaklo hie a, hmasawn a hnekin a hnungtawlh zawngin kan kal emaw tih mai tur a ni. March 5th 1966 a jet fighter ;hmanga Aizawl leh khaw dang thenkhat beih anih phei kha chuan Z0r:amin a neih thil hlu b,er ber tam tak a chan a, kan bazaar pui leh kan chak lakna hmunpui berte chu mei vap ah an chpng zova, harsatna namen lovin Mizoram a tuam a ni. Remna leh muanna kan lo neih tak hnu ah rawh chuan ram pawhin hmuh theihin hma a sawn a, kawng thenkhat ah phei chuan kan chheh vel thenawmte awh tham khawpin hma kan sawn ta niin a tang. He remna leh muanna kan neih hlu tak hi kan hlut hie tur a ni. Ram leh hnam hmasawnna but thut pawimawh berte zinga mi anih avangin remna leh muanna vawn nun zel hi thalai te mawhphurhna a ni.

Remna leh muanna duh vanga chakloh l,eh inthlahdah erawh ahlauhawm em em thung. Indian History a kan hriat lar em em M aurya lal ropui "Ashoka the Great'' an tih hial thin pawh a lal kum 9 na BC 260vii ah Kalinga War ah Kalinga. a hneh a. Nunau leh midang ten a an tuarna rapthlak tak a hmuhin a khawngaih em em a, chumi hnu chuan a rilru thlak in sipai thuam chak leh tih phuisui aiin "Ahimsa" leh "Dhamma" t.e a tuipui em em a, chu lam ringawt a a kal nat tak em avang chuan a lalram thuam chakna lam a ngahthah phah ta a, chu chu Maurya Empire tlukchhiat chhan bulpui pakhat a ni tia sawia ni fo mai.v111 Remna leh muanna kan vawnhim rual hian chak tak leh huai taka kan awm reng erawh a tul tih i hria ang u.





Taimak a ngai: Thalai te kan taimak a ngai. Kan hnam hi kan chheh vela hnam dang unau ten hnam taima niin min sawi thin.Vawiin a keini thalai rual te hi kan taima zel em? Thenawm state ah,a blkin mit a ka hmuh ve chu Kohima, Nagaland bazaar ah "Baktawng Cooker'' kan tih mai, anni chuan "Mizo Cooker" an tih ve mai hi a lo in pho tie sut mai a, han enchain deuh chuan a bel tlang kual ah hian fiah tha angreng takin "Made in Mizoram" tih hi a lo inziak kuau mai a, a nuam veng veng mai a ni. Kan pi leh pu, kan nu leh pa te kha thenawm ten hnam taima tiin an lo hre thina, keini vawiin a ram leh hnam kalsiam tu nl mek thalalte hi kan la taima zel em? Kan nu leh pa te,hmasawnna kawnga kan ram nasa taka lo ti thanglian tawh tute hi mi taima tak an ni zel. Electric eng hmu chhuaktu Thomas Alva Edition a khan " mi hlawhtling ni tur chuan 1        % phurna leh thatho na 99% chu thlantui far zawih zawih a thawhchhuah ngal a ni" a ti.


Ram leh hnam hmasawnna atan thalai ten hnathawh hrim hrim hi kan chawisan thar a ngai. Thalai ten lncheina leh thuamhnaw dang kan ngah viau laia hnathawh kawr kan nei manglo anih chuan a fello ang. lnkhela eizawng emaw eizawn tum nl lemlo "sports dress" leh "equipments" changkang tak tak nei, hnathawh thawmhnaw leh hnathawhna hmanrua nei si lo te hi hmasawnlo zia niin a lang. Thalai te  hi kan thawmhnaw aiin kan nun hi changkang sela. Zawmthaw leh awlai taka thil neih mai te tum lo ila, rim tak leh thahnemngai taka thawh tum theuh ila. Kan zirlaiah, kan inhlawhnaah, lo lam hna leh sumdawnna ah, office ah rim taka hna thawh hi a hlu a, a ngaihsanawm a ni. Thawhrimna hrim hrim hi a ropui a, thawhrimna tello chuan ram leh hnamin hma a sawn theilo.

Thalai zingah rau rau pawh mipa te ka cha duhna chu- lnchhung ah a tul angin eirawngbawl, insuk, thlengsil, chhuat nawh, in leh a vel tihfai leh tul dang awm apiang thawk hreh lo turin a ni. Kan pi leh pu, kan nu leh pa te hun lai chuan ram lamah hna thawkin, mipa leh hmeichhia ten tihtur bik fel tak an nei hrang a,tha takin chu chu an ti mai a, an intodelh em em a ni. Vawiin ah chuan rawlthar, tlangval leh pa la valai deuh zingah ram lama hna engmah thawk lo, in lamah pawh tihtur awm ang ang te hmeichhe tihtur a ngai tlat, engmah tih tum chuanglo kan la awm nualin a lang. Hei hi kan kalsan thuai loh chuan kan ram leh hnamin hma a sawn lohna chhan tur pakhat niin a lang. A chak zawk leh a thiam zawk mipa te hi an ni duh hlei hlei lehnghal. Hmeichhia te awl der tur tihna lam ni lovin tang hovin thawk tlang ila hma kan sawn zawk ngei ang.

Pu Vanneihtluangan a sawi ka hriat reng chu, "Mizo tlangval te hian kan pa te thawhchhuah saa in la lian mai lovin,kan pa te khum theuh I tum ang u" a ti. Kan pa ten hun harsa leh hrehawm tak hnuai atangin tun a an thlen ang an thleng thei anih chuan, keini vawiin a thalai rual, remchanna tam tak nei te hian kan pa te thlen ai a sang thlen tum ila, kan ram leh hnamin hma a sawn  ngei ang.

Hnaivai tea thalai ten kan tih mai theih ka sawi duh bawk chu "Ke a kal uar" hi a ni. Hnaite te ah pawh lirthei kan lek chhuak ta zel a, thenkhat chuan Biak In, ke a kal phak maiah pawh ''Two Wheeler'' a kal kher kher tur emaw kan ti niin a lang. Hei hi kan sim vat loh chuan mi thau, mi in fit lo,chhawr tlakloh kan ngah tual tual ang a,thalal in "fit lo" deuh deuh awm 

teuhna chu ram in "fit lo" tak,hmasawn hleitheilo a ni mai ang. Ram leh hnam hmasawn nan thalai te ke in I kal tawn tawn ang u.

4. Rinawmna: Kan ram, kan hnamin hma a sawn zelna tur atana thalai ten kan tihtur pawimawh tak chu rinawm a ni. Thil reng reng kan bula miten an tih sup sup avanga tihve ngawt zel tur a nilo. A dik leh dikloh kan chhut hmasa tur a ni. Thil dikah chuan huaisen leh ding tak pawhin kan kal ngam tur a ni. Exam naah miin an entawn avanga entawn ve ngawt tur a nilo."Miin an ti" tih
vanga thil reng reng tih ve ngawt zel tur a nilo. A dik em? a tha em? Thil tak tak a ni em? tih ngaihtuah hmasak thin tur a ni. Rinawmna hi "hlawhtlinna" hrim hrim ai chuan a hlu in a tha daih zawk. Hlawhtlin tumna ngawr ngawr chuan awlsam leh diklo deuh pawha hlawhtlin duhna ahring thuai thei. Rinawmna erawh chuan kan tum leh beisel aia nasa hmasawnna min pe thei a ni. Josefa chanchin ah hian a chiang in ka hria, a pa in a duat bik em em a, mahse a duat sual miah lo.A pa thu awihin a u te hmun hla taka beram veng a awm chaw pe turin a kal vang vang a, a u ten khuarkhurum ah an thlak a, hnamdang sumdawng hnen a an hralhna ah pawh a rinawm zel a, Potiphara inah pawh a rinawm zel a, duhsak a hlawh nasa em em a ni. Hmeichhlat­ mipat kawnga thlemna hautak em em mai lakah pawh a rlnawm a,a rinawm em avangin jail-ah
a tan phah hial 9, jail-ah pawh chuan a rinawm zel a,Aigupta ram lalber dawttu ah a awm a ni. Josefa khan a  "ambition” ah Aigupta ram lalber dawttu nih kha a neih phak ka ring miah lo, mahse a rinawmna avangin chu dinhmun chu a luah a ni. Rinawm leh fel takin awm phawt mai ang.
5.  Ruahmanna fel:   Ruahman lawk Io va thiltih a hlawhtling duh lova, remhria an tam chuan a
Hlawhtling thin. (Thuf. 15:22)·"Ruahmanna  fel siam  peihlo chuan  hlawhchhamna kawng a ruahman a ni” tiin an sawi thin.

Ruahmanna fel hikan ramin kan tlakchham lian tak niin a lang,hei hi hma kan sawn tur anga kan sawn  chak  the'ihlohna  chhcrn  ·p·awh  niin  a  lang.  Thalal  ten  kan  nitin  hun  hman  dan, thlakhat/kumkhat chhunga kan hun hman dan torah ruahmanna  fel tak kan siam thiam  a pawimawh. Chu chu kan ramin hma kan sawnna lai tur pawh niin a tang. Ruahmanna fel tak siama, rinawm tak leh rim taka thawk chunga chu ruahmanna chu kan zuitlat chuan hma kan sawn ngei ngei ang.

lnrenchem: lnrenchem hi hmasawnna a ni. lnrenchem hi uikawmna a nilova, neih ang ang hmangchang hre tak leh daihzai taka hmanna zawk a ni. Vawiina keinithalai te hian sum leh pai,ei leh in,electric,gas,tui, lehkhapuan,thing leh mau, hanawhhlo, sahbawn leh nitin mamawh th'ildang renchem taka kan hman hian hmasawnna kawngah ke kan pen a ni. Kan hun hlu tak pawh hireAchem leh hmangehang hre taka kan hman chuan chu chu ram leh hnam hmasawn zia a ni.


Mamawh tihtlem hi inrenchen nen a kalkawp tlat bawk. Thawmhnaw thar lutuk leh a chhuak thar apiang neih ve zel tumna hi thil thalo leh hmasawnlo zia a ni zawkin alang. Mamawh tihtlem thiam te hi mamawh ngah tak te aiin hma an sawn chak zawk fo. Keini thalai te hian ‘simple’ taka nun kan thiam a, inrenchem tak leh mamawh titlem zawnga kan awm thiam zel chuan kan ram leh hnamin hma a sawn ngei ngei ang.







Luangchhuak nun: Renchem taka kan thil neih te kan hman thiam a, mamawh kan tihtlem thiam chuan chu chuan thik tam tak min khawl tur ang. Chung kan thil duhlai ngei ngei te chu, midang a mamawhtu hnenah kan puktir in kan sem ve tur a ni. Kan pipu te hun atanga inpui 
tawn thin, inlawm tawn a, thawkhova in tanpui tawn thin kan nihna kha thalai te hian chawi nung zel ila. Nuamtawl nan leh nawmsip bawl nan hmang mai lovin a mamawh, midang hnen ah luan chhuahpui ila, kan ram leh hnamin hma a sawn ngei ang. 

8. Rual u zawk te i zahin i chawimawi thiam ang u. April ni 9, 1945 ah Mizoram ah political party din a ni a. Mizo Unionix  din a ni a.  Mizo Union thupui ber pakhat chu “lal ban” a ni. An bei nasa viau a ni ang hla te an phuah el khum a, tawngkam mawilo deuh te pawhin an umzui fo a ni awm e. Kan hunt awn mekah kum 60 liam taa kan zia kha vawiin a thalai te ah hian a lo la ber emaw ni aw? a tih rum rum theih.

An bei nasa viau a ni ang hla te an phuah el khum a, tawngkam mawilo deuh te pawhin an umzul fo a niawm e. Kan hun tawn mekah kum 60 liam taa kan zia kha vawiin a thalai te ah hlan a lo la bet emaw niaw? a tih rum rum theih.

Kum 2011 kum laihawl ah khan Taiwan khawpui Taipei a Alathea University-ah, thalai pawl inkhawmpui ah ka tel ve a.An ram hotu ber an president in loneitute chungchang a a hmalakna an duhlohzia lantirna kawngzawh ah kal vek tur an ti a, kan chal kan hreng a, an tawngin kan au rual dual dual a, a hmalakna an duhlohna chu an sawi nasa khawp mai, an thin pawh a rim. Mahse an president kha mawilo taka an au khum awm emaw ka hre miah lo. Chumi tum ah vek chuan tunhma deuhva an president lo ni tawh thin Lee-Teng-Hui an kan inkhawmpui ah chuan thu a rawn sawi a, an zahin an chawimawi thiam hie mai a, an tih dan em em chu mak ka ti deuhva, an thalai hruaitu zinga pakhat ka zawt a, a ni chuan H...e kan ram president hlui a ni a, kan zah tur alawm a ti.Chu chuan an ram leh hnam a ti zahawmin ka hria. Kan ram leh hnam hruaitu te leh hruaitu lo ni tawhte kan zah a kan chawimawi thiam hian, keimahni pawh kan zahawmin kan mawi ve a, chu chu hmasawn zia a ni. Thalai te hi kan felin hma nasa tak in kan sawn tawh a, kan sawn mek zel bawk. Ai a upa te, zirtirtu te, kan hruaitute zah leh chawimawi kawngah pawh hian hma kan sawn zel ang tih ka ring,chu chu kan zavai atan a tha a ni.
v
Tichuan, kan ram a ralmuang a,tawngkhat in kan inbe pawh tawn thei a, ziak leh chhiar thiam kan tam a, sakhua ah pawh huang khatah thui tak kan luang za thei a, kan in unauna leh in kungkaihna pawh a tha thawkhat . Keini thalai te hian ruahmanna fel tak nen taima tak leh ting taka he ram leh hnam tana kan thawh a,rinawmna leh midangte kep duhna nen rim taka kan beih a,Pathian tihna nun nen zonun ze mawi kan nunpui zel chuan engvangin nge Mizoram leh Mizo hnam hian hma a sawn zel loh tehlul ang?








' Lalhlira,Rev. Dr. C., Mizoram Presbyterian Kohhran 2015 Nilai leh Beihrual Thupui, Synod Literature & Publication Board,pp 9,10
" UNESCO,Social and Human Sciences, Youth (from internet "google search")
Ill ibid
•v Rajiv Gandhi National Institute of Youth Development, Sriperumbudur, National Youth Policy 2010 (NYP 2010)
First Draft, p.7
v Statistical handbook, Mizoram 2012 p.138
vi Coffin,Judith G.,et al.,Western Civilizations, Fifteenth Edition,London,pp510, 511
vii Thapar, Romila;Asoka and the Decline of the Mauryas, OUP, Deihl,1995,p.35
viii lb1"d,pp. 198,201 etc.
'" A tirah chuan Mizo Commoners Union tih a ni a, April 25, 1946 a meeting hmasa berah Mlzo Union tlin an thlak (Malsawmliana,Dr.,Political Conciousness and Separatist Movement in Mizoram In Malsawmdawnglian and Rohmingmawii (ed.) Mizo Narratives: accounts from Mizoram, Guwahatl,2013, p.245




Zoram Ni Seminar
Organised by Mizo Zlrlai Pawl General Headquarters
@ I & PR Auditorium, Aizawl
5th March, 2015 (Ningani)


Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post