KUM 2022-23 BUDGET PHARHNAA FINANCE MINISTER THUSAWI

Pu Speaker,

I remtihnain kum 2022-23 atana Mizoram Sorkar sum hman tur ruahmanna, Budget Estimate, ka rawn pharh e.

1. Pu Speaker, Covid thawh hnihnain nasa taka kan economy a nghawng hnuah hmasawn lam kan inbeisei laiin tunah India ram chu Covid-19 hri thawh thumnain a rawn tuam leh mêk a. Chutih rualin he hrileng dona kawnga thawktu hrang hrangte’n theihtawp chhuaha an beihna zarah te, Covid vaccine a tam zawkin an lâk tawh avang leh mipuiin fimkhur dan kan thiam chhoh zel avang pawhin he hrileng phuarbehna atanga tal chhuakin, dinhmun tha zawkah kan inhlan kai thuai ka beisei tlat a ni.

2. Kan hriat theuh angin Pu Speaker, kan ramin nasa takin sum harsatna kan tawk mêk a, he kan sum harsatna bulpui ber hi mipuiin kan hriat ve a tul hlein ka hria a ni. Kum hmasa lam daih tawh atang khan kan Tax Share dawn tur zat ang kan dawng kim lo tam hle mai a, kum 2020 January thla atanga March thla chhung khan cheng vaibelchhe 867.39 kan hmu kim lo a; 2020-21 chhunga kan hmuh khan cheng vaibelchhe 1,093.73 in budget-a bituk a pha lo bawk a; tin, kum 2021-22 quarter hmasa ber khan cheng vaibelchhe 125.46-in kan hmuh tur zat kan pha lo bawk a ni. Hemi piah lamah Fifteenth Finance
Commission khan Mizoram-in 2019-20-ah Tax Share leh Revenue Deficit Grant a hma kum nena khaikhina hmu tlem ta hle tura min ngaih avangin cheng vaibelchhe 546.00 lai mai Special Grant pek tura a rawt chu tun thleng hian pek kan la ni lo bawk a ni. Pu Speaker, tichuan a vaia kan sum hmuh tur zat kan hmuh kim tak loh chu cheng vaibelchhe 2,632.58 niin hemi hian kan ram
 
2 Budget 2022-23 pharhnaa Finance Minister Thusawi economy derthawng sa tawh tak mai chu a nghawng nasa hle a ni. Chutih rual chuan Sorkar laipuiah chhiah a luh that avangin 2021-22 quarter hmasa bera Tax Share kan dawn kim loh cheng vaibelchhe 125.46 chu tun quarter tawpah hmuh
theih kan inbeisei a ni.

3. Pu Speaker, Central atanga kan sum dawn hi kan hriat angin “Tied” leh “Untied” angin a then theih a. “Tied Fund” kan han tih chuan Central lamin hmanna tur bik a rawn bituk sa niin “Untied Fund” erawh State Sorkar-in a tul a tihna anga a hman theih hi a ni thung. Kan “Untied Fund” hmuh tamna ber chu
Tax Devolution te, Revenue Gap Grant te leh Open Market Borrowing te hi an ni. 2022-23 atana Sorkar-in “Untied Fund” hmuh a beisei chu cheng vaibelchhe 6,598.24 a ni.

4. Pu Speaker, kan State bil thawh chhuah, State’s Own Revenue atanga,kan sum hmuh chu 2020-21 khan 3.51 %-in a tla hniam a; mahse, 2021-22 erawh chuan 29.98 %-in a pun belh ve thung a ni. Hrileng avang hian kan sum hman chhuahin kan sum lak luh a pha lo leh zual hle mai a. Hemi avang hian kan
ramin kan sum lak luh tihpun bakah a theih chen chena inrenchem a tul zia a lang chiang tulh tulh a ni. Hei hi hriain Sorkar chuan Mizoram Resource Mobilization Committee a din a, hemi Committee hian kan sum lak belh theihna tur hrang hrang a dap khawm ang a, chubakah kan sum hman chhuah tihhniam theih dan kawng a ngaihtuah bawk ang. Tin, Sorkar pawh inrenchem chunga, chak taka a kal zel theih nan Manpower Assessment Committee din niin he Committee hian post siam belh tur emaw chelh zel tur te, Sorkar-in a mamawh anga tul zual bik post ruak a hnawhkhah theih tur te a lo en dawn a ni.
5. Kan ram inrelbawlna senso a san tawh sa viau laiin covid hrilengin a rawn belhchhah bawk a, chutih laiin kan sum lak luh a hma aia a tlem leh zel zawk si avangin Gross Fiscal Deficit chu kan lo bituk sa 2.14% pelin 5.20% laiah a chho a. GSDP atanga chhutin 2021-22 atana kan Revenue Deficit tur chu 0.56% a ni e.

6. Kum 2022-23 chhunga kan GSDP (at current price) chu cheng vaibelchhe 39,458.50 ni tura chhut a ni a. Tun kum kal mêk RE cheng vaibelchhe 33,793.15 atanga tehin 16.76%-in a sang zawk a ni. Kum 2022-23 atana GSDP chhût nan hian kum 2018-19 actuals kha innghah nana hman a ni a, COVID-19 hrilen hma a nih avangin a final figure chu a la danglam leh thei a ni. Kan GSDP hi pung thawkhatin lang mah se, a punna siamtu ber service sector leh agriculture & allied sector te hi industrial sector te aia a san avangin duhthusama thanna chu a tling chiah lo a ni.

7. Kan State bil thawh chhuah, State’s Own Revenue tura ruahman hi kan sum hmuh tur zawng zawng, Total Revenue Receipt atanga 14.33% ni tura chhût a ni a, State GSDP atanga 4.15% niin kum kal mêk aiin 1.72 % in a hniam hret a, a inzat deuh thuak a ni.

8. Sorkarin sum lakluh belh dan turah theih tawpa tan lak a tum avangin 2022-23 atana Revenue Surplus cheng vaibelchhe 1,419.69 neih tum a ni.

9. Kum 2022-23 chhunga Gross Fiscal Deficit chu GSDP atanga 3.07% ni tura chhût a ni a, Primary Deficit erawh 1.90% anga chhût a ni. Kum kal mêk 2021-22 (RE) ah hian Gross Fiscal Deficit hi 5.20% ni tura chhût a ni thung.

10. Kan Sorkar leiba tling khawm chu kum tharah hian cheng vaibelchhe 12,553.08 ni tura chhût a ni a, Debt/GSDP ratio chu 31.81% a ni. Fourteenth Finance Commission period chhung khan leiba enkawlna (debt sustainability) kawngah hma kan sawn chho hle a, GSDP atanga teha kum 2017-
18-a 41.85% lai ni chu 2019-20 ah 32.72% ah a tla hniam hman a. Amaherawhchu, sum harsatna avangin tlemin a sang chho leh hret dawn a, 2021- 22 (RE) ah chuan 34.40% ah a chho leh a, kum tharah hian 31.81% ah a tlak hniam leh hret beisei a ni.

BUDGET ESTIMATES 2022-2023:
11. Pu Speaker, covid thawh thumna hluar lai taka he Budget Estimate hi siam ni mah se, kan harsatna kara dinhmun insiam tha leh rang thei tur ang bera ruahmanna hi kalpui a ni tih ka’n sawi hmasa duh a ni.

I RECEIPTS:
A. Revenue Receipts:

12. State Sorkar-in sum kan hmuhna, Revenue Receipt hnarte chu State’s Own Tax leh Non-Tax Revenue te, Tax Devolution te, Sorkar laipui atanga Revenue Gap Grant leh grant hrang hrang kan hmuhte hi an ni a. Kum 2022-23 chhunga Revenue Receipt atanga hmuh kan beisei zawng zawng chu cheng vaibelchhe 11,426.21 a ni. Revenue Receipt hnuaia kan sum lak luh hi chu Sorkar inrelbawlna pangngai tluang taka a kal theih nana hman a ni ber thin.

State’s Own Tax and Non-Tax Revenue:
13. Chhiah atanga kan sum lak luh, State’s Own Tax atanga hmuh kan beisei zat chu cheng vaibelchhe 801.30 a ni a, chu chu kum kal mêk BE 2021-22- a kan dah cheng vaibelchhe 719.56 atanga tehin 11.36%-in a pung a ni. Tin, Non-Tax Revenue atangin cheng vaibelchhe 836.43 hmuh kan beisei a, hei hian Sorkar-in P&E Department-a subsidy a chhûn tur cheng vaibelchhe 109.00 a huam tel bawk. Kum kal mêka cheng vaibelchhe 175.00 subsidy tel lova kan beisei cheng vaibelchhe 677.26 atanga a punna chu 7.41% a ni. Tichuan, State’s Own Tax leh State’s Own Non-Tax atang hian BE 2021-22 aia 4.19% in hmuh tam kan inbeisei a ni.

Tax Devolution:
14. Fifteenth Finance Commission chuan Central Sawrkar-a chhiah tlingkhawm, Central Divisible Pool of Taxes 41% atanga Mizoram chan ve tur chu 0.500%-ah a bituk a, Fifteenth Finance Commission Interim Report-in 0.506%-a a lo bituk aiin hniam mah se, kan hmuh tur tak hi chu Central Sorkar-in chhiah a hmuh that danah a innghat ber zawk ang. Hemi chhiah tlingkhawm atanga kum 2022-23 atana Central-in share of taxes min ruahman sak zat chu cheng vaibelchhe 4,083.24 niin, hei hi BE 2021-22 aiin 22.70%-in a tam zawk a ni. Central atanga chhiah kan dawn, Tax Devolution hi Sorkar-in Untied Fund kan hmuhna lian ber a ni.

Centrally Sponsored Schemes (CSS):
15. Centrally Sponsored Schemes (CSS) hrang hrang atanga sum hmuh tur kan beisei chu cheng vaibelchhe 2,646.64 niin, heng Scheme dang NLCPR/NESIDS te, NEC te, ST Welfare Grants te, Central Road Funds te leh a dangte atangin cheng vaibelchhe 985.77 hmu turin kan inruahman bawk a ni.

Finance Commission Grants:
16. Fifteenth Finance Commission-in a rawtna angin Sorkar laipui chuan hetiang hian Mizoram tan Grant hrang hrang pek turin a ruahman :

a) Post Devolution Revenue Deficit Grant :
17. Finance Commission chuan State sawm pasarihte chu Tax Devolution an hmuh tawh hnu pawha an inrelbawlnaah indaih lo tura a ngaih avangin Revenue Deficit Grant pek turin a lo ruahman a, hemi ang hian Sorkar laipui chuan Mizoram tan kum 2022-23 chhunga pek turin cheng vaibelchhe 1,615.00
budget-ah a dah a ni. Hei hi tun kum kal lai BE aiin 9.78%-in a hniam a. Fifteenth Finance Commission-in Revenue Deficit Grant pek tura a lo ruahman hi he Commission period chhung hian hniam lam pan zelin a zuih chho hle a, 2025- 26-ah phei chuan cheng vaibelchhe 586.00 chauh hmu tur anga bituk sak kan ni.

b) Local Body Grants:
18. Local Body Grant atan hian cheng vaibelchhe 106.00 hmuh beisei a ni a. Rural Local Body Grant-ah Cheng vaibelchhe 71.00 dah a ni a, Urban Local Body Grant-ah cheng vaibelchhe 35.00 dah a ni thung. BE 2021-22 atanga tehin Rural Body Grant hi 2.90%-in 2022-23-ah a pung a, Urban Body Grant hi 2.94%- in a pung thung. Heng grant atanga zaa sawmruk (60%) chu tied fund niin hmanna tur bik ruahman sa a ni a, grant atanga zaa sawmli (40%) chu Local Bodyte hian tul leh mamawh an tih angin an hmang thei dawn a ni. Heng grant hnuaia Local Body hrang hrangte’n an sum dawn tur zat hi Second Mizoram State Finance Commission hian a tul a tih dan angin a ennawn leh thei a ni.

c) State Disaster Risk Management Fund (SDRMF):
19. Fifteenth Finance Commission-in a lo ruahman angin 2022-23-a SDRMF hnuaia Grant kan dawn tur chu cheng vaibelchhe 47.00 atangin cheng vaibelchhe 49.00-ah a pung chho a. SDRMF hi chhiattawh thila chhawmdawlna leh invenna atana hman tur a nih bakah Covid-19 avanga nunna chante tana exgratia compensation pawh hemi fund atanga pek a ni. Covid vanga nunna chan mi pakhat zelah cheng singnga pek tur niin tun thlengin Covid-19 avanga nunna chan mi 420 hnenah ex-gratia compensation hi pek tawh an ni a, pek mêk zel a ni bawk. Tin, Pu Speaker, Covid donaa thawh hlawk tak kan VLTF/LLTF member leh volunteer-te Covid duty laia nunna chante tan Mizoram sawrkar chuan Exgratia Compensation Scheme a hranpain a siam a, State Fund atanga pek tur a ni thung. Mi pakhat zelah cheng Nuai sawmhnih pek tura tih a ni a, VLTF/LLTF volunteer-te duty laia vanduaithlâk taka nunna chân mi pathumte hnenah pek tawh a ni bawk. He VLTF/LLTF volunteer-te tana Ex-Gratia Compensation Scheme hi September ni 30, 2021-a tawp tura tih ni mah se, he House zahawm
tak hriatah hian March ni 31, 2022 thleng pawh sei a ni tih ka han sawi lang bawk a ni.

d) Health Grants:
20. Fifteenth Finance Commission-in a rawt angin Sorkar laipui chuan 2022-23 atan Health Grants-ah cheng vaibelchhe 31.19 min dah sak a. He Grant hi Sub-Centre, PHC, CHC leh block level-a kan health infrastructure leh facility te tihchangtlunna atana ruahman a ni. Prime Minister’s Development Initiative for North East (PM-DevINE):

21. Pu Speaker, Sorkar laipui chuan PM-DevINE Scheme hnuaiah North-Eastern Council (NEC) kaltlanga hmalak turin “Construction of Aizawl By-pass on Western Side” cheng vaibelchhe 500.00 project leh “Pilot Project for Construction of Bamboo Link Road at Different Locations in
Various Districts in the State of Mizoram” cheng vaibelchhe 100.00-a thawh turte min rawn ruahman sak a, a lawmawm takzet a ni. Heng hnate hi kan ram inrelbawlna kal zel turah leh mi tam tak eizawnna insawhngheh nan a la tangkai dawn hle a ni. Bamboo Link Road siamna tura ruahman phei
chu pilot project atana tih mai a ni a, mumal taka thawh chuan sum tam zawk a la beisei theih bawk ang.

B. CAPITAL RECEIPTS:
22. Capital Receipt chu a tlangpuiin leiba min hnutchhiahtu, Loan hmanga sum kan dawnte hi an ni deuh ber a. Heng Reserve Bank of India (RBI) leh ram chhung leh pawna financial institution hrang hrang atanga kan pûkte hi an ni tlangpui. Heng bakah hian Sorkar-in loan kan pek chhuah rulh letna kan dawn ang chi leh, disinvestment atanga kan sum dawn ang chite kha Capital Receipt hnuaiah dah a ni bawk. Kum 2022-23 chhunga Capital Receipt atanga sum hmuh tur ruahman zawng zawng chu cheng vaibelchhe 2,581.95 a ni a. Hei hi kum kal mêk 2021-22 chhunga ruahmanna cheng vaibelchhe 1,353.08 atang chuan a sâng hle a, a punna hi 90.82% lai a tling a ni. Hei hi RBI atanga Ways and Means Advance (WMA) lak a tul thin vang a ni ber a, kum tharah hian WMA hi cheng vaibelchhe 1,000.00
tling tura chhût niin kum kal mêka ruahmanna cheng vaibelchhe 100.00 ai chuan a sang hle a ni. Heti hian nakum lama supplementary allocation sâng lutuk tur, tun kum kal mêka kan hmachhawn ang hi kan pumpelh theih kan beisei a ni.

Internal Debts:
23. Internal debt atanga hmuh kan beisei zat chu cheng vaibelchhe 2,429.00 a ni a. Internal debt chuan ram chhung institution hrang hrang atanga loan lak tura ruahman, Market loan cheng vaibelchhe 900.00 te, NABARD loan cheng vaibelchhe 170.00 te, National Co-operative Development Corporation
(NCDC) atanga cheng vaibelchhe 5.00 te, Rural Electricity Corporation (REC) atanga loan cheng vaibelchhe 2.00 te, Power Financing Corporation loan cheng vaibelchhe 2.00 te, SIDBI loan cheng vaibelchhe 350.00 te a huam a ni.

24. NABARD Loan hmangin Rural Infrastructure tihhmasawnna hna thawh chhunzawm zel a ni dawn a, RIDF XXVII hnuaiah project hna thawh tura ruahman mêk zingah District hrang hranga CHC leh PHC te, Covid dona hmanrua atana cheng vaibelchhe 27.25 te, Meidum leh Hortoki inkar Cement Concrete Pavement (Phase-II) project cheng vaibelchhe 133.66 te, Agriculture hnuaia hnathawktute power supply pekna tur cheng vaibelchhe 12.25 te, Soil Conservation Measure for Enhancement of Productivity cheng vaibelchhe 10.00 te,  Budget 2022-23 pharhnaa Finance Minister Thusawi 9 Zoram hmun hrang hranga Irrigation Project atana cheng vaibelchhe 10.47 te hi kum 2022-23 atanga thawh tan tura ruahmanna kal mêk a ni a. Heng project hmangte hian thingtlang lam hmasawnna tur hi chak taka kalpui turin kan
inbuatsaih mêk a ni.

Loans and Advances:
25. Externally Aided Projects (EAP) kan tih thinte hi hmasawnna ruhrel siamna atana hmanraw pawimawh tak an ni a. Heng multilateral company, World Bank te, ADB te leh JICA te hi kan Donor Agency te an ni ber a. Heng project sum 20% hi State-in counter part funding anga a tum ve tur a ni a, 80% hi loan a ni thung a, chu chu Central leh State sawrkar-in 90:10 in a intum sem leh tur a
ni. Kumin atan hian EAP hnuaiah cheng vaibelchhe 261.13 chu grant hmanga hmuh beisei a ni a, cheng vaibelchhe 19.34 chu loan a ni ang. 

26. Tun dinhmunah hian Health & Family Welfare Department hnuaiah EAP project pahnih kalpui mêk a ni a, Mizoram Health Systems Strengthening Project cheng vaibelchhe 280.00 man kalpui a nih bakah Mizoram State Super Speciality Cancer Hospital project cheng vaibelchhe 500.00 man chu thawh tan mai theih tura pawm a ni bawk. UD&PA hnuaiah Sustainable Urban Transport Project in Aizawl City cheng vaibelchhe 1,958.70 man chu pawm tawh a ni a, Project Readiness Financing hnuaiah kalpui tan a ni tawh bawk. Biodiversity Conservation and ForestEnrichment project cheng vaibelchhe 484.27 man leh Technical Cooperation Project on Agriculture & Allied Sector in Mizoram cheng vaibelchhe 1.50 man te chu Ministry of Finance chuan a thuphungin min pawmsak tawh a. Heng bakah hian kan project thehluh Finnance Ministry lamin an zir chian mêk pawh a la awm nual bawk.

27. Mizoram chhunga hmasawnna rotling leh hnathawh tur siam chhuahna lama hmalakna atan Sorkar laipui Scheme siam, Scheme for Financial Assistance to States for Capital Expenditure hnuaiah kum sawmnga hnua rulh tur interest-free loan cheng vaibelchhe 100.00 chu lâk tura ruahman mêk a ni bawk.
He Scheme hnuaia project kalpui mêk thenkhat, kum thar lama la chhunzawm zel
turte han tarlang ila:

 Strengthening of Infrastructure at ZMC for Covid-19 – cheng vaibelchhe
10.85;
 Strengthening and Augmentation of 132kV Sub-Station Luangmual – cheng vaibelchhe 14.03;
 Construction of Solid Waste Management Centre at Hualngohmun Phase1 – cheng vaibelchhe 16.64;
 Construction of Laboratory Building at Civil Hospital, Lunglei – cheng vaibelchhe 3.96;
 Establishment of Plant Health Clinic & Diagnostic Centre – cheng vaibelchhe 4.23;
 Sustainable Animal Feed Distribution System – cheng vaibelchhe 4.65  Construction of Supply Godown at Rangvamual - cheng vaibelchhe 7.00
 Construction of Aizawl DC office- cheng vaibelchhe 20.00 leh a dang thahnem tak a awm bawk a ni.
Hei hi Central Sorkar-in inkaihhruaina a siam dan azira la pung zel thei tur a ni nghe nghe.

28. Capital Receipt hnuaiah hian Sorkar hnathawk te, Co-operative Society te leh PSU te hnena loan kan pek rulhna atangin cheng vaibelchhe 33.61 hmuh beisei a ni bawk.

29. Tichuan, kum 2022-23 chhunga Revenue Account leh Capital Account hnuaia sum hmuh tur beisei zawng zawng chu cheng vaibelchhe 14,008.15 a ni a, nikum Budget Estimate aia a tamna chu cheng vaibelchhe 2,859.26 zet a ni a, chu chu 25.65% a ni.

II DISBURSEMENTS:
A. REVENUE EXPENDITURE:
30. Revenue Expenditure chu Operating Expenses kan tih mai nen hian a inang thui viau awm e. Revenue Expenditure chuan a tlangpuiin Sorkar hnathawk hlawh te, pension kaihhnawih zawng zawng te, loan pung rulhna te, power leina te, tui supply-na te, buhfai leina te, district hrang hrang inrelbawlna atana sum hman zawng zawngte a huam a ni. Heng bakah hian infrastructure project thawh zawh tawh hrang hrang enkawlna senso te, CSS Scheme hnuaia hnathawktu lâk, a hnua Central lamin fund an rawn release zui tawh si loh, State Sorkar-in harsa chung chunga a lo tuam hlawm takte pawh tam tak an awm bawk a, heng mite hlawh atana sensote pawh hi Revenue Expenditure hnuaia mi vek an ni bawk.

31. Kum 2022-23 chhunga Revenue Expenditure atana sum ruahman chu cheng vaibelchhe 10,006.51 a ni a, kum kal mêk 2021-22 atana ruahman (BE) aiin 8.57%-in a sang zawk a. Hei hi Budget pumpui atanga 71.43% a tling bawk a ni.

32. Pu Speaker, misual kut tuarte hnen emaw, an chhungte hnen emawa pek turin Mizoram Victims of Crime Compensation Fund siam a ni dawn a, a bul tan nan cheng vaibelchhe 1.00 dah a ni.

B. CAPITAL EXPENDITURE:
33. Capital Expenditure chuan hmasawnna ruhrel, ram tana rotling thil (asset) siam chhuahna atana hman emaw, hun rei zawk atana hmasawnna tur thil, huan lo ram leh in te, kawng leh lei siam leh enkawlna atana hman te, sum peipunna tura sum ruahman (investment) lam chi te hi a huam a. Pu Speaker, kum 2022-23 chhunga Capital Expenditure hnuaia sum hman tur ruahman chu cheng vaibelchhe 4,001.64 a ni a, hei hi Budget pumpui atanga 28.57% a ni.

34. Tichuan, kum 2022-23 chhunga Revenue Account leh Capital Account hnuaia sum hman tura ruahman zawng zawng chu cheng vaibelchhe 14,008.15 a ni a, hei hi a pumpuia sum hmuh tur chhût chhuah zat chiah a ni.

III. SECTORAL ALLOCATIONS:
A. General Services Sector:
35. Pu Speaker, mipui vantlang nunphung leh sum leh pai dinhmun te hi inthlak danglam reng a ni a, chu mi nena inmil tur chuan dan leh thupek ken kawh chungchang te, Sorkar sum enkawl dan te leh mipui chunga rorelna mumal taka kal pui thiam te a tul hle a ni. General Services Sector han tih chuan heng
Sorkar rorelna atana a ki pui hrang hrang, legislature te, general administration te, district administration te, election te, fiscal service te leh police lamte hi a huam a ni. He Sector atan hian cheng vaibelchhe 4,983.84 (Revenue Section-ah cheng vaibelchhe 3,671.34 leh Capital Section-ah cheng vaibelchhe 1,312.50) ka dah a, hei hi Budget pumpui atanga 35.58 % a ni.

B. Social Services Sector:
36. Social Services Sector atan cheng vaibelchhe 4,466.03 (Revenue Section-ah cheng vaibelchhe 3,952.06 leh Capital Section-ah cheng vaibelchhe 513.97) ruahman a ni. Hei hi Budget pumpui atanga 31.88% a ni. Hei hian mipui vantlang nun chawikanna lam, zirna te, healthcare atana mamawh
phuhrûkna te, in tur tui thianghlim pek leh invawn thianghlimna lam te, district  council leh local administration lam tihchangtlunna te a huam a ni.

C. Economic Services Sector:
37. Pu Speaker, mipui vantlang mamawh zingah pawh a pawimawh zual, heng food security te, thingtlang mipuite chawikanna kawng te, information technology tihchangtlun te, thilsiam chhuahna lam chawikan te leh kan chenna leilung leh sik leh sa vawnhimna lam te hi Economic Services Sector hian a huam a. Hemi atan hian cheng vaibelchhe 3,401.78 (Revenue Section-ah cheng vaibelchhe 2,565.11 leh Capital Section-ah cheng vaibelchhe 836.67) ruahman a ni a. He Sector atana sum ruahman hi Budget pumpui atanga 24.28% a ni.

IV. OTHER IMPORTANT ALLOCATIONS:
38. Pu Speaker, hmasawnna belh chian dawl leh mi tam zawk dinhmun chawikanna atan a hmalak nan kan Sorkar Flagship Programme, Socio-Economic Development Policy (SEDP) hnuaiah cheng vaibelchhe 700.00 ruahman a ni a. Hemi atanga cheng vaibelchhe 350.00 chu Family Development lam hawi atana hman tur a ni a, cheng vaibelchhe 100.00 chu sorkar ngaihpawimawh danga a tul ang zela hman atan a ni a, cheng vaibelchhe 200.00 chu Central atanga hmasawnna tur sum kan dawn lo do
letna tur (Counterpart Funding) atan dah a ni a, cheng vaibelchhe 50.00 chu road maintenance atan hman a ni ang.

39. Kan thalaite zinga lehkha thiam leh beiseiawmte All India Service leh Central Service lamah a tam thei ang ber tling chho tura buatsaih hi kan tihmakmawh niin kan hria a. Hemi atan hian cheng vaibelchhe 2.60 chu Mizoram Youth Commission hnuaiah dah a ni. Hei hian mi 40 tana IAS
Coaching leh mi 100 tana Mega Hybrid Coaching senso tur te a huam ang. Heta tel thei tur mite chu Mizoram Youth Commission-in competitive exam hmangin uluk takin a la thlang dawn a ni.
40. Pu Speaker, mipui aiawh MLA te’n mahni bial theuhva zalen taka hmasawnna hna kan thawh hi kan Sorkar hian a ngaihlu a, tam zawk pawh dah duh viau mah ila kan sum dinhmun thlir chungin MLA Local Area Development Fund atan Sorkar kumthar 2022-23 atan kumina dah zat bawk cheng vaibelchhe 60.00 ka ruahman leh a ni.

41. Tin, kan Autonomous District Council pathumte sum hman turin cheng vaibelchhe 492.03 ka bituk a, chu chu kum kal mêk 2021-22 B.E aiin 9.08% laiin a sâng zawk a ni.

42. Hmasawnna kawnga mipui mamawh phuhrûk nan leh awmze nei zawka local administration kalpuina hmanrua atan Lunglei Municipal Council chu a hma thei ang bera bul tantir kan tum a. Tun dinhmunah bultanna atan cheng nuai 80.00 chu hemi pual hian ka dah bawk a ni. A tul anga fund allocation tih belh leh zel theih tura ruahman a ni.

43. Pu Speaker, Sinlung Hills Council tan cheng vaibelchhe 6.01 leh Sialkal Range Development Council tan cheng vaibelchhe 2.14 ka dah bawk e.

V. CHARGED AND VOTED EXPENDITURE:
44. Kum 2022-23 chhunga sum hman tur ruahman zawng zawng, Gross stimated Expenditure chu cheng vaibelchhe 14,190.15 a ni a. FCS&CA, PWD leh Printing & Stationeries atanga mipui ei tur buhfai leh store dangte leina atana senso, mipui atanga hmuh let leh tura beisei (deduct recoveries) cheng
vaibelchhe 182.00 paih chhuah a nih hnuah Net Estimated Expenditure chu cheng vaibelchhe 14,008.15 a ni a. Hei hi Net Estimated Receipt nen a inmil chiah a ni.

45. Gross Estimated Expenditure atanga cheng vaibelchhe 1,899.52 chu Charged Expenditure a ni ang a, cheng vaibelchhe 12,290.63 chu (a chunga deduct recoveries huam telin) he House zahawm takin a pass ngai, Voted Expenditure a ni.

VI. SUPPLEMENTARY DEMAND FOR GRANTS:
46. Pu Speaker, kum thar atana kan Budget Estimate mai bakah, kum kal lai 2021-22 Budget Estimate piah lama State Sorkar policy leh programme tihhlawhtlin nana Department hrang hranga sum indaihlohna, Supplementary Demand for Grants ka han pharh duh bawk a. Hemi atan hian cheng vaibelchhe 6,025.44 hi Revised Estimate hnuaiah dah a ni a. Chung sum hmanna te chu – CSS, NEA, NLCPR/NESIDS, CRF, NABARD loan leh Special Central Assistance te atanga fund tlai khaw hnua kan dawn cheng vaibelchhe 370.50 te, Externally Aided Project leh State Fund chhunga inpek belh leh siam rem cheng vaibelchhe 1,892.06 te, Ways and Means Advances pûk rulh lehna cheng vaibelchhe 3,762.88 te an ni. 47. Tichuan kum 2021-22 Budget Estimate pawna allocation kan pek belh zawng zawng chu cheng vaibelchhe 6,025.44 a ni a. Hemi atanga cheng vaibelchhe 3,863.97 chu Charged Expenditure a ni a, cheng vaibelchhe 2,161.47 hi Voted Expenditure niin he House zahawm tak pawmpui turin ka rawn pharh a ni.

CONCLUSION:
48. Pu Speaker, kum 2022-23 atana Budget Estimate (Charged Expenditure tiam lovin) cheng vaibelchhe 12,290.63 (Cheng Vaibelchhe Singkhat Sanghnih Zahnih Sawmkua leh Nuai Sawmruk Pathum) chu he House zahawm taka sawiho atan leh pawmpui turin ka rawn thehlut a.
49. Tin, kum 2021-22 chhunga Supplementary Demand for Grants (Voted Expenditure) cheng vaibelchhe 2,161.47 chu he House zahawm takin min pawmpui atan ka rawn pharh bawk e.

Ka lawm e.


Zoramthanga | Feb 24, 2022 

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post