BOOK REVIEW | 'Hripui lêng kâra Zoram Hmathlir'

By Lalrammawia Ngente


Ziaktu : K. Remruatfela
Phek : 280
A man : Paperback – Rs. 350
Hard bound - Rs. 500
Chhuahtu : Lois Bet



 
He lehkhabu hi Fela lehkhabu ziah 17-na a ni a. A lehkhabu hmasa ber Finna Rahbi (2006) a a chhuah chu kum 2008 khan a ennawn leh a. Finna Khawthlir (2012), Zoram Tan (Ed) (2013, Legal Forum 1 (Ed) 2013, Ka Tlanchhe Dawn Lo (My life in Bangalore) 2013, Being A Law Student (2014), Legal Forum II (Ed) 2015, Indian Union Chhunga Zofate Rin Luh Kan Nih Dan (2016), The Revd Chuauthuama (Ed), 2016, Mizoram Law Times (Compiler) 2016, K. L. Chuanvawra Kutchhuak (2017), Mizoram Judiciary Than Chhoh Dan (2018), Serchhip (A brief history of Serchhip), 2019, Amity Zin Kawng Bumboh (2020), Pasaltha Thangchhuah Thei R. Thangzauva (unpublished) te an ni.

Thupui chi hrang hrang a beng khawm dan atang hian Tv. Fela hi thil thlir zau tak, nun hlui ngaia kur thin, hla mawi zuna uai, a hringtu a pa ngaia chhuang em em, Kristian nun hlutzia hre chiang em emtu, dan lam thiam, politics kalphung hria, ram hmangaihtu, Serchhip fachuam, K. Hminga hla ngaina em emtu a ni tih a lang a. Heti  mai hi a la ni hauh lo, khuang vuak thiam tak a ni bawk. Tlangval leng rei symbol!

He a lehkhabu chhah tawk tak hian thupui 78 a pai a. Chung a thupuite chu 
hetiang hian a hlawm hran theih awm e.

*1. Dan (legal)* lam thiam a nihnaah Fela hian a rilru a pe nasa hle tih a chiang a, a 
thuziak 20 vel zet chu hemi lam hawi hi a ni. A danglamna erawh chu Dan kan han  tiha kan ngaihtuahnaa un lam hawi zawnga ziak lovin mipui mimir pawhin kan hriat thiam theih turin kan hun tawng mila a ziak thin hi a hlutna leh a danglamna a ni. Politics lam thil a thlir emaw, kan ram chhunga kalphung khawih deuh a awm a nih pawhin dan mit atanga hrilh fiahin a dikna leh dik tawk lohna a khai kawp zel a, hei 
 hian beng a tivar em em a ni. A search of justice for the land and people of Mizoram, Anti-
Defection Law leh Lalduhoma, Capital Punishment: Dân hmanga nunna inlâksak hi, Civil case 
leh Criminal case danglamna, Copyright, Youtube leh PL Liandinga, Covid 19 leh IPC Sec 188, Doctrine of Waiver: A awmzia leh a nihna, Eng hi nge ‘Justice’ kan tih ber chu?, Fundamental Duties – Khua leh tuite mawhphurhna, India danpui sâwi nghin a ni ta mai em ni?, Indian 
Copyright Act, 1957 - Zâimite chungchanga thlur bingna, Judicial Activism v/s Judicial 
Restraint, Home Crusade leh Lockdown (A legal perspective, Hmeichhe Client neih chuan…, 
The theory of Jurisprudence, Tute nge ‘Advocate’ an tih chu?, Realistic Idea ziarang leh a 
nihphung tihte a ni. Kan sawi tawh ang khan thupui dangah pawh hian Dan behchhan (legal perspesctive) thuziak a la awm nual. Kan dan lam hremi K. L. Liana (F), R. Lalthazuala, C. Remtluanga, Prof.Rualkhuma Colney te hian thuziak hmangin kan hriat tur dan pawimawhte min zirtir 
thin a. Tuna thianpa Fela a lo lang leh hi kan ram tan malsawmna a ni.

*2. Politics lam* thilah pawh thu bengvar thlak tak tak a ziak. Bawrhsapin Ch.Saprawnga a bêng, Mizoram State Day pual - Statehood hi tu thawhrah nge?, Mizote hi ‘Indigenous People’ kan ni em?, R. Vanlawma v/s Ch. Saprawnga, R. Vanlawma leh Lalmuanpuia Punte Inannate, Mizoram - Assam ramri buai zir chianna, Ramri buai 
chungchanga kan hriat dik tâwk loh – A chinchhuak atanga a nihna dik tak chhuina, Remni Ni 
Pual – Laldenga kan fak dâwn em?, Serchhip Bye-Election Review, Serchhip Bye-Election titi, 
Serchhip Politics Titi – I, Serchhip Politics Titi – II, Serchhip Politics Titi – III, Serchhip 
Politics Titi – IV, Wake-up call for Modi-Shah (English).

*3. Nunhlui leh Lunglen* - A mood-ah ka chêng thei mawlh si lo!, Aw Bangalore…, Aw ka ngai nun hlui zamual liam hnu, Football ka chawlhsan chhan, Ka pa typewriter uk (A tribute to 
my father – K.L. Chhuanvawra), Chu lehkhabu tlângzarh runthlâk tak mai chu!, . K. Hminga hla ka hmang tangkai, K.Hminga leh Hmangaihna tehfung, K. Hminga zâi ka ngaithla ve a…, 
Oh! Where is my boy tonight, Take good care of my baby.

*4. Ram leh Hnam Hmangaihna* - Graduate tharte fuihna thuchah 4, Mizote leh kan system dik tawh lo te, Lockdown leh kan ram economy, Mipuite kan harhchhuah a tul, Eng vangin nge kan intodelh theih loh?, Miss Rody leh Mizo thalaite, Mizo Reform Movement 
(MRM), TEDx talks leh Mizo thalaite chona, YMA Day puala thuchah, Serchhipa i lo kal chuan…, Lehkhabu chhuah i fimkhur ang u.

*5. Pathian Thu Lam* - An danglamnate: Evangelist leh Pastor/Kohhran Upa, Covid 19 leh Rinna, Chhungkaw lungrual, Kristian Chhungkua, Harhna kan ngai, kan ngai em e, Isua Krista 
i khengbet nawn leh dâwn em?, Isuan min hmangaih ka hria, Judaten Messia an beisei dân, 
Thihna hnehtu Ukil ropui – Isua Krista chu!, Inkhawmpui rorel dân, Khuang vuak dân, Kohhran - Pathian khawpui, Kohhran mamawh - Thutaka harhna, Pathian biak inkhâwma 
Conference hla bu lak luh hi! Philemona hnena Tirhkoh Paula thuchah laimu, Temple leh 
Synagogue danglamna, Thlarau thianghlim leh a mizia. 

*6. Thu hlawm dang -* Finna (A philosophical approach), Harsatna – Engtia hmachhawn tur nge?, If tomorrow never comes, Ka legal writer ngaihsan – KL Liana (1960-2020), Khawiah nge ‘B’ an awm, ‘B’ mawlh hi khawiah nge an awm?, Lalduhoma ka hmuh dân, Mittui titlatu –
Chu Cooker phit ri chu!

Covid 19 avanga kan buai luai luai a, lockdown ning pawl, tul ti pawl…zalen taka 
awm duh pawl leh inkhuahkhirh duh pawlte social media lamah kan inhnial luih luih laiin thianpa Fela chuan lehkhabu rotling a lo buatsaih fel der thung a. Mi hi kan inang lo teh e! 

Fela lehkhabua a thuziak hi ka theih anga ulukin ka chhiar a, chanchin bu lama a lo chhuah, social media lama ka hmuha ka lo chhiar tawhte an ni nual a, chuvang chuan a hawi zawng leh a rilru put hmang hi hre ve riak ruakin ka inhria. Dan lam thil (Legal aspect) a ziah hian thu un leh kherkhiap, khirh pui pui hmang lovin a mi nawlpui tan pawha hriat thiam theih turin a ziak a. Khawvel leh 3
Mizorama thil thleng hi uluk takin a thlir a, chu thil thleng atanga ngaihtuahna thiang tak puin dan mit leh mite tana thatna tur mit pu kawp chungin a ziak chhuak thin a. A legal writing-te hi a relevant thei hle. Chu chuan chawp leh chilhin dan behchhanin a dik leh dik loh min lo hriattir ve a, kan thil thlir a tidanglamin a kaihruai thin a ni.

Fela thuziak ka ngaihzawn em em thin chhan chu Pathian leh Kohhran zah tak maia thu a ziak thin hi a ni. Kohhran thalai atanga lo zi chhuak, a chhunga cheng, a neitu zinga tel a ni tih a thuziakah a lang. Chutiang mi chuan a chin chhuakin thil an lo hria a, hmasawnna tura a thahnem ngaihna aw pawhin awih leh pawm a hlawh 
thin. Isua chungchanga dan mit hrula thu a ziak hian a tifiah em em thinin ka hria a. 

Journalist piangthar ta Lee Strobel-a, The Case for Christ, The Case for the Real Jesus, The Case for a Creator, The Case for Faith tih ziaktu thuziak nen hian a inzawl hlein ka hria. Pathian thu lam a ziah pawh hi belh chian leh chhui chian chak tlak tak a ni vek. Bible leh Theology lam te, Commentary lamte hi a chhiar nasa hle a nih ka ring. Hetiang lam hi ziak zel se ka duh hle mai.

Politics lam leh ram leh hnam tana a thahnem ngaihna awka te hi a thuziakah chiang takin a lang a. Ram her dik a duh a, politics kal dik se a ti a. Serchhip bye 
election a thlir lawkna dik em em mai te kha a fakna comment ka hmu nual a ni. Rilru fim takin a fak duh a fak a, an tlin tawk lohna leh hma sawn zel se a duhna lamah a tawngka a sumkar duh hauh lo bawk. Hei bakah hian a thuziakah hian Mizo thalaite, a thalaipuite tana thahnem ngaihna thu ziak kan hmu nasa a. Ram leh hnam tana thil pawimawhte pawh a ziak teuh mai. Ram tana thahnem ngaihna thu hi chu ziah mai a har lo, a taka ngaihtuah a, ngaihven a, a kawng dik tak hretu thuziak erawh a tak hrak 
thin. Chutiang chu Fela lehkhabuah hian kan hmu a. Mizo Reform Movement (MRM) 
hial an din chhante hi a ngaihnawmin he lehkhabu tihlutu a ni.

Fela hian a hringtu, a pa K. L. Chhuanvawra a ngaisang a, a ngaihlu em em mai hi a ropui ka ti a. A pa puala thu a ziah fo bakah a pa kut chhuak a hlawm khawm a, 
lehkhabua a puah pumte kha a pa thlarau a lawm ngawtin ka ring. Hetiang taka pa nih tling, a fapain a hnu a chhui chhoh zel tlak khawpa mi ropui Pu K. L. Chhuanvawra hi ka hmuin ka hre ve hman lo naa ka ngaisang tak meuh a. A thuziiak 
atang pawhin mi ropui a tling reng a ni. A thuziak pahnih - Ka pa typewriter uk (A tribute to my father – K.L. Chhuanvawra) leh Chu lehkhabu tlângzarh runthlâk tak mai chu! tih 
atang ngawt pawh hian an pafa inlaichinna chu a chiang hle mai.

Fela hian a lehkhabuah hian thu leh hla lam a tuipuiin a thiam hle tih a inpho chhuak. A nun hlui ngaihnawm, hlimawm, nuihzatthlak leh ngaihtuah tithui tak si a ziahte hi thu leh hla lama thiamna nei lo tan ziah chhuah mai mai rual a ni lo. A 
autobiography zingah Amity Zin kawng Bumboh te kha ngaihnawm ka ti a, a thuziak kalphungah hian thu leh hla thiam leh mi-sa tak a ni. Football a chawlhsan chhan te pawh hi a hlimawm hle. Tunlai rimawi khawvela hriat hlawh leh lar tak K. Hminga hla a han sep zui dan zawng zawngte pawh hi thu ngaihnawm a tling.

Sawi tur a tam a, ka sawi vek seng lo. He lehkhabu hian thu chi hrang hrang a fun kawm narawh e. Dan hriatna atangin Khuang vuak dan, Politics atangin K. Hminga hla, Bawrhsapin Ch.Saprawnga a beng tih atangin Harsatna – Engtia hmachhawn tur nge? tih te, Pathian thu atangin Fela nun hlui thlengin a suar tluan a, chhiar tur pawh a tam thawkhat a, a chhiar apiang tana hlawkna tling vek a ni.

Hetih rual hian a ziaktupa hi lainat em emna ka nei; chu chu a thusep ziah Mittui titlatu – Chu Cooker phit ri chu! hi a ni. Tlangval parawl, hna lama hah em emin a chenna ina a hawa ei rawngbawl chawp tul si kara thenawm nu cooker lo
phit ri tawh siin a mittui a tihtlak thu hian ram leh hnama harhna a thlen hma hian kan nula tu emaw thinlungah harhna lo thlen se, cooker phit ri hi Fela mittui titlatu ni tawh lovin a lung tilawmtu lo ni tawh zawk se ka ti hle.

K. Remruatfela (30 yrs), Mizo tlangval, a kum ngaihtuaha puitling em em, a thiamna leh theihna zawng zawng ram leh hnam, khawtlang leh Pathian tana pe tlattu hian thuziak hmangin ram leh hnam tan malsawmna thlen zel se, a rin chhan Pathianin awmpuiin malsawmna tam takin vur zel rawh se.

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post