(Dedicated to all Bobby and Jane out there.)
Social Media leh thildang ka chawlhsan rih ang ka tih lai mekin Pride Month alo herchhuak a. Ka nuna ka vawn reng thin leh hmân atanga sawichhuah ka duh țhinte sawichhuahna hun remchang ni in ka hria a. Thir a lin laia den angai ang hian, ka thawnthu leh keimah anga mi danglam bikte thawnthu leh nihna bakah an dikna chanvo te tarlan nan hun tlem pek ve ațha ka ti a, tichuan he article hi ka lo ziak ve rawih mai a ni. I hun tlemte pe in, kha naupang hmuhsitna leh tihduhdahna, endawngna tinreng tuar khan engtinnge khawvel alo hmachhawn a, Rainbow Warrior alo nih tak dan chanchin hi lo chhiar ve ta che!
Ka tette atangin ka danglam bik tih hi ka inhre tawha, puberty kan kai tak tak hma hi chu mipa naupang pawh a aw (voice) a thum kherlo tih leh a chezia pawh pa hrawk a ni kherlo tih chu kan hre awm e. Mahse, keimah bikah chuan, chutianga mipa naupang pangngai danglamna ang nilo, chhungrila engemaw tak khan, pawnlama hmuh theih leh midangte pawn adanglamna an hriat theih turin keimah kha min ti danglam a, kha thumal TUAI ( Gay) tih kha khawvela ka thumal huatber a ni țhin. Amaherawh chu, ka tette atangin ka chunga hleilenna leh thleibikna athlen te khan tuara tlawm mai thin ka nilo, ka sual let a, keimah a ka theihloh chuan ka Nu hi ka tan a awm reng thin. Ka Nu chu ka hma ah dingin chûng ka nun hrehawm taka siamtute chu min hmachhawn sak thin, chunglai chuan kum 7 emaw kum 8 vel emaw ka nih ka ring. School a min hmusittute leh min endawngtute pawh kha khawvel chuan rilru thianghlim pu tura a ruat, keima rual te te tho kha an ni.
khauh taka enkawl seilen ka nih avangin khawtlang leh Kohhran ah ka tihtur ang ang chu Mizo tlangval ka nih angin ka ti ve țhin. Kohhran hnatlang te, YMA hnatlang te, thlan laih leh khawhar in riah thlengin ka tihtur ka țhulh ngailova, keimaha danglamna khan ka tihtur min thulh tir lova, mi tamtak ngaiha an hmuhsit leh an diriam fo ‘TUAI’ an tih, tawngkam chhe tinrenga an diriam ni thin mahila, chu chuan mite hmuh ah min ti chaklo lova, khang hun laia min hmusittu tamtak ai khan tunah chuan dinhmun sang takah ka awm tawh zawk a ni. Mahse, mite hmuh ah chak tak angin lang thin mahila, ka danglamna avang khan Pathian hma ah ka tap fova, Pathian ka zawt fo thin. Chawlhni tlai tin kum tam tak chaw ngheiin kalo tawngtai thin a, tunlaia facebook leh instagram a Mizo tam tak, Pathian thu atanga Tuai leh Patil hmusita thurawn pe tute ai hi chuan Pathian kha ka hnaih zawk thin ka ring, a chhan chu ka nunah khan midang judge na hun a awmlo a, keimah leh Pathian inkar ah khan engkim kan sawi a, Pathian kha ka phurrit chhawktu a ni fo thin. Amaherawh chu, vawi tamtak tih danglam leh thlak dil mahila, min thlak a tumlo a, min tih danglam a tumlo, a chhan chu thlak ka ngai lova, a duh ang tak rilru leh thinlung leh taksa pu a a siam ka lo ni si.
Zan khat chu mi pakhat zu rui hian mawi lo tak maiin ka danglamna chu min hmuhsit nan hmangin min ko nawmnah a, a tukah court ah kalin case ka file a, chu pa chuan pawisa chawiin kan in ngaidam ta a, khang hun lai khan kum 20 ka la tlinglo deuhin ka ring. Hun alo kal zel a, tun hnu thleng hian ka sexuality hi ka define ngai lova, define a ngaihna kei chuan ka hre hek lo. Mipa a piang ka ni a, chu chauh chu ka nihna a ni, chu chu keimahin ka inpek chawp nihna nilo Pathianin min pek a ni. Ziaktu pakhat chuan heti hian a lo ti a, “We don’t fall in love with someone’s body, we fall in love with someone’s soul’’, tiin, hei hi a dik hle in ka hria a, mipa emaw hmeichhia emaw taksa ka hmangaih lova, tuemaw hmangaih kalo nei ve anih chuan, a soul ka hmangaih theih tluka thil hlu a awmin ka hre lo.
Tun hun thleng hian a chang chuan diriamna tawngkam la tawn zeuh zeuh chang ka nei thin. Amaherawhchu, zahlo leh hawihhawm lo taka min titu te chu kohhran leh khawtlangah pawh laktlâk lo deuh deuh an ni zel, khawtlang nu rawn leh pa rawn an awm meuhlo. Tupawh mai hian, midangin min judge lo se, zalen takin nung ila kan duh theuh a ni tirawh u? Zalen taka nun kan duh ang chiahin midang pawhin zalen taka nun an duhve a, heng LGBTQ community te pawh hian zalen taka nun hman ve an duh a ni. Tihduhdahna, hmuhsitna leh endawngna tamtak nen hun lo hmanga, tute emaw țhian ho circle ah tlaktlum ve loh an hlauh avanga an entertainment atana inpe thin leh, mihring zauthau lemlo tak pawh inti zauthau chawpa, midang acceptance an hmuh theihnana hmaikawr inbel thin LGBTQ community te hi, kan kristian feikibar leh Mizo culture feikibara chhun hi duhtawk tawh teh ang u.
MIZOTE LEH RAINBOW WARRIORS
Mizote zinga atam zawk chuan, LGBTQ community hi, tute emaw seks a fihlim lemlo leh, ruihtheih thila fihlim lemlo te ai pawha hremhmun tla hmasa tur leh an aia sual zawk ah kan ngai fo thin. I han bihchiang teh ang, LGBTQ community a awmte chu, Christian dangte heng seks a fihlim lo leh ruihtheih thil leh eirukna thila fihlim lote aiin Pathian mithmuhah an sual zawk reng em? Hnai love, Rom 3:23 ah chuan, “ Mi zawng zawngin thil sual an ti vek tawh a, pathian ropuina pawh an chang zo ta lo vek a ni”, tih kan hmu a, pathian mithmuh ah hian țha bik leh sual bik a awm lemlo a, sual chu sual, țha chu țha a ni maiin kan Bible ah chuan kan hmu a ni. Pathian dan ah chuan tumah hi țha bik leh sual bik inti thei kan awm lemlo tihna a nih chu. Chutiang anih lai mek lai chuan, abik takin Mizo society ah chuan LGBTQ community te hian dem an hlawhin, Christian context atang ngat phei chuan mahni tha leh fel em em lote pawn kan kawk luai luai thin niberin alang. Kan mita khanchhuk awm en hmasak a, midang mita hmawlhte awm lachhuak tur chauh zawk si hian, sex a kan filhlim lohna te, kan eiruk te, kan hna a kan rinawmlohte theihnghilh vekin, LGBTQ community hi social media ah te kan kawhrawn ta thin a, an thatna duh inti ten an tana chawnghei leh tlaivara vawikhat pawh tawngtai lemlovin denhlum tlak hial chhuahin kan han chhuah thin a, mi sualna sawi tur hian mahni lam kan in en hmasak fo a tha khawp mai, chutichuan kan vei ten kan nunah eitur hmu in minlo ei thei dawn a ni.
Mizote ten Tuai kan tih zingah Crossdresser te ( hmeichhia ni si mipa thuama inthuam leh mipa nisi hmeichhe thuama inthuam te) tamtak anlo awm ve ta reng mai. Heng zinga thenkhat chu Mizo zinga public figure kan tih te pawh an ni. Kan Mizo society ah heng ang hi Mizo LGBTQ image ah kan ngai aniha, gay leh lesbian zawng zawng hi crossdresser leh public entertainer emaw kan tih chuan kan tisual hle a ni ang. LGBTQ community member tamtak kohhran zaipawl ah te, ȚKP leh KTP hruaitu ah te leh khawtlanga nu rawn leh pa rawn tamtak an awm tih kan hriat a țha ang. Chung LGBTQ community member nisi, kan zinga a ruka awm te chu engvanga public hriattura inti langlo nge an nih? kan tih chuan, Mizote hian LGBTQ nihna hi taboo ang kan la ngai a, a chunga kan sawi tawh ang khian, sual lian ber leh hmuhsit leh endawng tura kan la ngaih avang a ni ngei ang. Eiru, Zu in mi leh seks a fihlimlo mipa leh hmeichhe pangngai inti te pawh, an eirukna leh seks a an fihlim lohna te, zu leh sa a an fihlim lohna hrereng chunga, kohhrana mak ti lova kan accept thei anih chuan, engvangin nge LGBTQ community member te hi mak tilovin, taboo a neihloh hian kohhran leh khawtlang ah kan accept theihlohna chhan tur? Tlem talin kan morale leh mindset kan tih zau deuhva, inclusiveness hi kan environment ah kan promote a tul hle a ni, chutiang alo nih chuan, mi zawng zawng tan kan kohhran leh khawtlang hi awmna tlak hmun him alo ni ang.
DAN MIT AH LGBTQ
India ramah LGBTQ community hi reitak zalen lovin alo awm tawha, IPC Section 377 ah chuan , ‘Unnatural offences: Whoever voluntarily has carnal intercourse against the order of nature with any man, woman or animal, shall be punished with imprisonment for life, or with imprisonment of either description for a term which may extend to ten years, and shall also be liable to fine,’ tih a inziak a, a awmzia chu, khuarel dan awmsa a kan ngaih mipa leh hmeichhia nilo, mipa leh mipa, hmeichhia leh hmeichhia emaw, ran emaw nena seks a inkungkaihna neih hi damchhunga tan theihna emaw, kum 10 tan theihna leh pawisa chawi theihna a ni, Chumi awmzia ber nita a lang chu, tupawh LGBTQ community member alo nih chuan chu chu damchhunga jail tang tur a ni nghal tawp mai tihna anih chu. Amaherawh chu he dan hi 2018 khan abolished niin, mihring kum tling chin an niha, public place nilo ah, an pahniha remtihna ve ve a seks an hmang anih chuan hrem theih an ni talo a ni.
Kan sawi tak bakah hian LGBTQ dikna chanvo tamtak India danah hmuh tur a awm a, tlem lo tarlang ta ila. Indian Constitution Article 15 na ah chuan-
Aricle 15. Sakhuana, hnam, chi, seks emaw pianna hmun avanga inenhranna khap tlat a ni
(1) India ram khawi hmunah pawh, Sakhuana , hnam leh chi, seks emaw pianna hmun avanga inenhranna a awmtur a nilo.
(2) Sakhuana, hnam, chi, seks emaw pianna hmun avangin heng hmunah te hian an kal emaw an luh emaw khapsak tur a nilo
(a) Dawr, vantlang restaurants, hotel leh vantlang intih hlimna hmun
(b) Tui chhunchhuah hman, tui khur emaw tui chawina hmun, vantlang inbualna , kawng leh sorkar in mipui vantlang intih hlimna hmun a siam ah te.
Indian Constitution Article 15 na kan tarlan tak hian LGBTQ community mai nilo, mihring tupawh an nihna avang leh sakhuana emaw hnam leh chi avanga enhranna lak ata a venghimin, dikna chanvo a pe a ni. He dan bawhchhia a mahni mihringpuite chunga che chu na taka hrem theih a ni. Heng kan sawi tak bakah hian, Zirna sang zawk zirna hmun, entirnan college emaw University ah te, Sexual orientation avanga enhranna leh tihduhdahna te chu UGC Regulation on Curbing the Menace of Ragging in Higher Educational Institutions (Third Amendment), 2016, hnuaiah khap tlat a ni, a tiluite chu dan anga hremna pek theih an ni bawk. Mizote hi dan kan hriatloh avangin kan huangtau thin a, tu emaw an chezia leh an danglamna avanga lo auh nawmnah leh lo enhran kha jail bang zut theihna a ni tih kan hriat a tha ang.
LGBTQ TE LEH SUICIDE
Clinical social worker Caitlin Ryan's Family Acceptance Project (San Francisco State University) chuan research an neihna ah, LGBTQ awmna chhungkua an fate an nihna hrethiama, kawng engkima support tute aiin, a hrethiamlo leh support lo chhungkua a țhalai LGBTQ community member te zingah a let 8 in mahni intihlum leh depression avanga ruihtheih thil leh seks lama tlan an tam zawk tih hmuhchhuah a ni. Mahni intihlum kherlo te pawh kum 20 an tlin hma in, an rilru hahna chhawkna an zawnna lamah ruihtheih thil leh seks a an tlanna chuan nghawng tha lo tak neiin, HIV/AIDS bakah natna thalo tam tak kaina chance a ti sang em em a ni, tih hmuhchhuah a ni bawk.
Kristian kan nih avanga Pathian thu a kan inenkawl athatna tamtak a awm lai mekin, Pathian thu hmanga inenkawl piahlama hriattur tamtak Mizote hian kan nei tih kan hriat atha hle. Nu leh Pa ten kan fate hi țhian anga thil kan sawipui a, eng dinhmunah pawh dingse, eng mi pawh lo nise, kan ensan dawn lova, an hma ah dingin an tan kan awm zel dawn a ni tih kan hriattir hi misual lailet dera inchhuah nghal ai chuan an nun kaihruaitu leh nakina rahtha chhuahtu a ni zawk ngeiin a rinawm. LGBTQ community member hi Mizoram ah hian chhungtinin kawl thei vek kan ni, taboo ah neiha, mak ti leh rapthlak ti zawnga kan thlir chhung chuan chu chuan engmah rahțha a chhuah dawnlo tih kan hriat atha hle ang. Kan fate, kan naute harsatna hmachhawn puia, huaisen taka khawvel an hmachhawn ve nana kan puih hi kan tih makmawh a ni.
Mizo LGBTQ community ah ngei pawh he thuruk avanga a hun lova boral ta hi ka hriat ngei pawh an awm nual mai a, ‘an tan khan lo ding ngam ila, lo huaisen tawk ila, lo tawngchhuak ngam ila vawiin thleng hian an la dam ve awm si a’, ti a ngaihtuah chang ka nei fo thin. I unau, i fa leh i thian khan a mamawh che a, gay emaw lesbian anihna nuihpui duai duai ringawt lovin, a harsatna hriat tumla atan ding ang che.
STAND STILL RAINBOW WARRIORS
Keimah anga danglam, Pathian kar thin leh kar ngailo pawh i ni maithei, enge inih inhrelovin zawhna tamtak nen i hun i hmang maithei, hei erawh ka hrilh duh che, i mal love. I danglamna avanga intihhlum a mahni nunna hial lakduh chang te pawh inei maithei, mahse, huaisen takin hmachhawn la nakinah tuna hmusittu che leh nuihsawha tiduhdahtu che aia sang ah ila awm dawn nia. Rainbow warrior inih kha inhria la, Pathian i ringlo anih pawhin tuemaw nangmah siamtu che khan theihna mak tak leh sang tak a pe che asin, mittui tla a indawmkun mai lovin huaisen takin inihna ang ang khan i țha tawk tih in pawm la, tuman appreciate lo che mahsela, nangmah kha rainbow warrior inih avangin lawmthu inhrilh fo ang che.
Mi tam takin khawvelah hian mi bik an nihna hrethiam lovin, hmuhsit leh endawngna avangin an nunna anlo titawp tawh thin a, mahse, heihi ka hrilh duh che, in tan ka awm e, i tan ka awm e. He ka thuziah hi ilo chhiar anih chuan itan ka awm a, i harsatna ka hriat thiam pui che a, ka beidawng ve ngailova, nangpawh beidawnglo turin ka duh che, We are rainbow warriors.
~ Ziaktu ngenna avangin a nihna tarlan loh a ni.]
[Pride Month Pual thuziak kan han dah a ni e.]
Thuziak thawh duh tan: admin@exploremizoram.com ah thawn tur a ni.
Post a Comment
He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh: