1975-A EMERGENCY PUAN KHA DAN KALH A NI EM? SUPREME COURT IN A ENFIAH DAWN

Kum  1975 a Indira Gandhi hruai  Congress Sorkarin Emergency a puan kha  "a pumpuia Danpui kalh" (wholly unconstitutional) a ni em tih kum tam tak hnuah  Supreme Court in a enfiah țha leh dawn. Central Sorkar chu hemi chungchang thu hi kum 94 miin thu buai a theh luh chu a sawi fiah a ngai dawn a ni. 



Supreme Court bench, Justice Sanjay Kishan Kaul kaihhruai chuan he thu buai hmeichhia pakhat a hming Veera Sarin kum 94 lai ni tawhin Supreme Court ngaihtuah tura a thlen chu an ngaihtuah dawn a, kum 45 hnuah Emergency puan kha dan ang taka tih theih a ni em, (feasible or desirable) tih chungchang hi ngaihtuah thar a ni dawn a ni. 
Thu buai thehluttu Veera Sarin hian Emergency puan kha Danpuiin a phalsak leh dan dik tak behchhana puan a nih leh nih loh Supreme Court chu tichiang turin a ngen a ni. Emergency puan anih avang khan amah leh a pasal leh a fa te (pasal fanau tih loh tur) chuan ram pawnah loh theih loin an tlanchhia a, an in leh lo zawng zawng pawh mansak an nih avangin an chân vek a ni. A sawi zel dan chuan  khatih hun lai, an tlanchhiat lai khan Delhi khawpuiah Gold Arts business an nei a, chhan țha tawk engmah awm loa man leh lungina khung an hlauh avangin ram dangah an sahimna zawngin an tlanchhe ta a ni. Chuvangin kha thil tih kha "Khatih hun laia Sorkar thinrim so bulh thil tih, mipuite dikna leh chanvo zawng zawng hlih vek   (civil rights and liberties stood curbed) dan kha, Danpui kalh a ni", tih Supreme Court chuan puang chiang se a duh ta a ni. 
Ms Sarin sawi dan chuan an in chhuhsak an ni a, chutiang boruak rit lutuk tuar chhuak zo lo chuan a hnu rei vak loah a pasal chuan a thihphah ta hial a ni a ti. Chhungkhat laina leh țhian te'n an dãwm chhuak leh a ni, tih thu  Supreme Court hnena a thu buai theh luh (petition) ah chuan a ziak a, a mah ngei pawh "khami hnu khan nunphung pangngaia awm hlei thei loin hlauhna leh thlabarnain a khat a, chu chuan a nun pumpui chu a țhing nawn chamchi reng a ni," a ti bawk. 
A tirah he thu buai hi Supreme Court hian a pawm chak lo hle a. "Kan phur lo a, harsatna kan tawk hi a ni ber a, Emergency kha thil thleng lo tawp tur a ni," judge te chuan an ti. 
Justice Kaul chuan  senior lawyer Harish Salve thu buai theh luttu aiawh hnenah, "Kum 45 zet liam tawha thil thleng kha kan kaitho țha leh dawn a ni a. Engpawhnise tun dinhmun nen han ngaihtuah hian he thu buai pawm hi chu harsa kan ti a ni" a ti. 
Justice Kaul chuan  "Thil thleng hauh lo tur thleng a ni. Khang thil  thleng tam tak inphumbo tawh te kha kan laichhuak țha leh dawn a ni a, mi tam tak an thi tawh bawk si a," a ti. 
Thu buai theh luttuin dan hremi a rawih senior lawyer Harish Salve thung chuan chu chu hnialin thu neihna hman dik loh leh hman sual hi siam țhat leh tihdik a ngai a, chumi avang chuan indona thu buai pawh hi indo a zawh tawh hnu kum tam tak hnuah pawh ngaihtuah a ni țhin reng a ni, a ti ve thung. 
"Hun kal tawh hnu thil țhenkhat hi tuna thil siam țhat kan duh chuan chhuikir a ngai țhin reng a ni. Emergency hi chung zinga chhuikir ngai chu a ni," Mr Salve chuan a ti.
"Indona thu buai (war crimes) pawh tun thlengin ngaihtuah a la ni. Democracy ram puitlinna kawng zawh hlim, la puitling loah khan mihring dikna leh chanvo zawng te chu thla 19 chhung zet nuaibo a ni. Hei hi kan  Constitution pawng nekna rapthlak leh nun rawng ber a ni. Chumi anih avang chuan tuna țhangthar keini chhuana awm mekte hian hei hi kan hriat a ngai a ni. Chutiang anih avang chuan he thil hi Supreme Court hian a ngaihtuah ngei tur a ni. Hei hi politics thila inhnialna leh thu inchuh a ni lo. He thu buai thehluttu hi politics lama inhnamhnawih a ni lo a, Emergency nun rawng leh rapthlak tak tuartu a ni. Chuvangin Supreme Court hian Emergency kha dan kalh a ni (Emergency was illegal) tih hi a puang tur a ni," Harish Salve chuan a ti. 
Khatih laia Prime Minister Indira Gandhi thu rawn angin President Fakhruddin Ali Ahmed khan June 25 1975 zan lai thlen hma țep khan  Emergency  a puang  a ni. Hei hi Indira Gandhi Court in thiam loh a chantir tuka puan a ni.  Allahabad High Court-in Indira Gandhi kha MP inthlannaah dik lo taka che leh Sorkar thil leh bungrua hmanga nasa taka hmang anih avanga thiam loh a chantir a, kum 6 chhung inthlan chuh thei lo tur leh MP a nihna pawh a hlihsak hnua Emergency kha puang a ni. Emergency avang khan Constitutional rights & civil liberties zawng zawng pawh tih tawp lailawk leh hlih vek a ni a, Chanchinbu te pawh an thu chhuah tur zawng zawng endik sak vek a ni a, India ram state zawng zawngah Congress ni lo, opposition hruaitu tam tak te man an ni a, kum 1977 March a Emergency hlih thleng khan lungina khung an ni.
Supreme Court chuan,  "He thu buai hi kum tam tak hnu a lo lut a ni a, țhu buai thehluttu aiawh  Mr Salve hian hemi vanga tuartu aiawhin khawngaihna a rawn dil bakah hun kal tawha thil tih dik loh awm te chu tih dika siam țhat tur a ni. Chutiang chu ni mahse he thu buai leh thu mu hnu hi kan hai hawng hreh hle a, kum 45 hnu a  thar thawh țhat leh hi a kawng pawh ni tawh chiah loin kan hria a ni. 
Amaherawhchu, chutiang tak chu ni mahse, kan rilru chuan khatiang a Emergency puan kha dan ang taka thil tih theih leh tihawm reng a ni em, tih chungchang tihchian hi chu kan rilru chuan a ãwn hle a ni, chuvangin Emergency puan kha dan kalh (unconstitutional) a ni em tih ngaihtuah chu kan ti tlu ta a ni". 
Ms Sarin hian Rs 25 crore zangnadawmna atan pe turin a phut bawk a ni. 
Source :
India Today
December 14, 2020
@4:40 PM IST
===14==12==20==
Huna Kawlni Kawlvawm

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post