VANTLANG EICHHETU SUAL PASARIH

(Mahatma Gandhi piancham pualin aw)

- Remmuana Chawngthu

British awpna hnuaia India-in zalenna famkim a neih theih nana a hun zawng zawng hmangraltu, mi tam zawkin India Hnam-pa (Father of the Nation) an tih hial, vantlang tana hnathawktu (Social Worker) ropui leh hmingthang, midangte tana a damchhung hun tam zawk hmangraltu *Mahatma Gandhi* chuan _'Vantlang eichhetu sual pasarih'_ nia a ngaih a sawi chhuak tlat mai. India hruaitu ropui, Gandhiji meuhin thilsual vantlang tichhe theitu nia a hriat te chu eng thil nge lo ni teh reng, i lo thlir kual teh ang u hmiang.

1. *Tum mumal nei lova ram kalsiamtute*:
       Kan Pathian thuin, "Roreltuin dawt thu a ngainat chuan a chhiahhlawhte zawng zawng an sual ṭhin" a tih ang deuhin, khawtlang nun nuam leh ṭha tak emaw vantlang nun hrisel lo tak hring chhuak theitute chu ram kalsiamtute an ni awm e. Tun dinhmuna kan khawtlang nun han thlir hian vantlang hriselna tur thil tam tak hi hmuh tur a tam lo viau mai a. Kan ram hruaituten (Eng political party pawhin) hamṭhatna an dawnna tur a nih dawn phawt chuan eng thil sual pawh tih an hreh lo va, ram mipuite thinlung taka hmangaihna tak tak an nei lo a tih theih a ni. "Nakinah kan ramin a la tuar ang a, kan chhiat phah ang" tih lam reng reng ngaihtuah lovin, "Tunah hian tlai puar phawt ila, hunin min den dan ang zelin kan la inhnawhpuar chawp zel ang chu" tih ngaihtuahna chhenfakawm lo pui tak mak hmangtute'n kan ram an hruai ṭhin vang te pawh a ni mahna; kum tam tak State puitling kan nih hnuah pawh kan khawtlang nun chu a heti teh nuaih rih a nih hi...

2. *Thawhrimna tel lova hausakna*:
      Khawvel a changkang a, thiamna a inher sang zel a, eizawnna hrang hrang kan lo nei ta. Hei hian kawng tam takah ṭhatna nei mahse; he hmasawnna hian kawng tam tak takah rah duhawm lo a hring chhuak tam kher mai. Kan ramah sum leh pai tam tak a lo lut a, chumi rût tura ngawi dawh thiam apiang chu mi vannei kan ti ta zel mai. 

  Taimakna nena miin tih tak zeta a beih chuan hlawhtlinna chu a ta a ni. Amah erawhchu, kan ramah hian sum thianghlim lo leng vel hi a tam ta a, sum ngah apiang ngaihsanna a lo pian tak hnuah phei chuan kut tling lova sum lakluh duhna nasa takin a pung a, rethei leh hausa kar a lo zau ta hle mai a, kan Zonunmawiin a tuar a, a ke hial a bai a, dam lo khum bet titihin a awm ta mai a nih hi. 

Sum ngainatna bawih-ah hian Kohhrana leh khawtlanga mi pawimawh tam tak pawh hi an lo lut ve nual zel mai. Hei hi a buaithlak em em lai chu a ni.

3. *Hriatna fîm tel lova nawmchenna*:
       Thil ṭha leh rotling, thil nghet leh chhe mai lo tur, chhuan lo awm zel tur thlenga ram leh hnam tana ṭangkai tur buaipui aiin hun rei lote atana so bulh bulh hi kan duh zawk tlat zel a, nuam kan ti zawk a ni. 

Ram leh hnam tana thil thlir thui tak nei a, chumi hlawhtling tura theihtawp chhuah ai chuan, hriatna fim nei mang hlei lova ni hnih-khat thil thua vung hluai ang chi hian kan ngaihtuahna a luah ta zawk a. Hei hian kan nun a tikawrawng a, ram leh hnam chu sirsawn thei lovin a lei bur mai a ni. Nawmchenna kan thlakhlelh lutukna hian tlakchhiatna ruamah min hruai lut a, hruai chhuah leh hi kan ṭul ta a ni.

4. *Nungchang mawi tel lova thiamna lo pung*:
      Kan Zozap Missionary ten zirna sikul an enkawl lai chuan, zirlaite chu thiamna tak tak (Good Quality), nundan mawi (manner) bakah taksa leh rilrua puitlinna tak tak neiin an chhuak ṭhin. 

Tunah erawh thiamna tam tak lo pung chuan aia upa zawkte zah lohnate, nungchang mawi lo tam tak sawi vek sen loh a hring chhuak.  Kan ṭhalaite zingah "It's my life" tih thupui chhenfakawm lo zet mai rawn pawchhuaktu an awm fur a, a pawi hle mai. Sawi dawn chuan sawi tur a tam a, i duhtawk daih rih teh ang.

5. *Dikna tel lova sumdawnna:*
      He thu-ah kher kher hi chuan ṭhangtharte chauh kan dik lo a ni lo. Hmasang kan pi leh pute hunlai aṭang khan insumdawn tawnna thuah kan pipute leh vaiho ten chi-seh leh ṭhelret hmanga indawrtawnin, thil dik lo engngemaw chu an ti ve a ni (Sawi chipchiarna hmun a awm lo tlat a). Tunlaia sumdawng tam tak chuan "Ka lâkna aia tlawmin ka pe" an tih hnuah pawh an la hlëp nual thei tho nia. Intodelh nana pawimawh tak chu dikna, rinawmna a ni a, hnam a timawi a, a tizahawm bawk a ni.

6. *Hringnun ngaihhlutna tel lova khawvel thiamna lo sang*
      Tunlai khawvel thiamna lo sangin dinhmun ṭha duhnate, lar leh lansarh duhnate, thuneihna chan duhnate, nawmsipbawl châknate a rawn paipawn ṭeuh mai a. Chuvangin, kan nun chhungril zahawmnate, hringnun hlutnate chu suar angin a chim a, a tla bal ta a ni. Nun tla bal chuan kawng tinrengah hian harsatna nasa tak a siam thei tih kan hriatreng a ṭul a ni. Sawi tur tam tak awm mahse, duhtawk leh phawt ang.

7. *Inpékna tel lova rawngbawlna*
      Kohhran a ni emaw, khawtlangah emaw, pawl hrang hrangah hruaitu nih emaw, lansarh duh vang chauh tak taka rawngbawlnate, nuam tih vang chauha rawngbawl ve mai mai ṭhin hmuh tur tam tak an awm a ni. Hetiang rawngbawlna hi a hlu lo, a ngeiawm zawk mah a, a sáwt lo bawk. Chu mai ni lovin pawl chhiatna a hring duh a, elrelna leh insawichhiat vak vakna a tipung bawk a ni. Sawi tur dang a va tam em!

*Tlipna*:
   Tum mumal tak nei lova ram hruaitute, dik lo taka lo hausa ta viaute, thil ṭha tel miah lova nuam chênte i awt ngawt lovang u. Rinawmna tel lova sumdawngte, inpekna tak tak nei si lova rawngbawl ve satliahte hi kan zavai hian i hnualsuat vek ngam ang u.

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post