CALCIUM TLACHHAMTE TAN

- Dr . C. Lalrampana

A KAMKEUNA: Calcium hi Chemical element chi khat pawimawh tak a ni a, a hming tobul hi ‘Ca’ tih atanga lo irh chhuak a ni. Mihring dam chhung nun hrisel taka kan hman theih nana kan taksa hriselna tur thil pawimawh tak a ni a, a tel lovin mihring a dam khawchhuak thei lo. Chuvangin, Calcium tlachhamte tana a hrana damdawi ei vak ngai lova nitina kan hmuh mai theih thlai hring calcium tamna kan ei tlan theih nan Calcium keng tam thlai 33-te tarlang ila, a theih ang anga hman tangkai i tum theuh ang u. I ngainat zawng a nih loh pawhin a that vang hrim hrim pawhin ei uar tum tlat ang che.

A TANGKAINA: Kan luhchilh tak tak hmain Calcium tangkaina tlem tarlang hmasa ila a tha awm e.

Hetiangin:
1. Ha chakna leh hriselna thlentu a ni.
2. Ruh chakna leh hriselna thlentu a ni.
3. Hriatna thazam (Nerve signal) tichaktu leh siamthatu a ni.
4. Tihrawl chakna leh thanlenna thlentu a ni.
5. Pangtipeng thununtu thalbe tuihnang (hormone) siamtu leh taksaa dawi/chawl (enzyme) siamtu a ni.

CALCIUM TLAK CHHAMIN A NGHAWNGTE: Calcium tlakchhamin mihring hriselna a nghawng pawi theih dan hetiang hian tarlangleh ila a tha awm e.


Hetiangin:
1. Taksa chauhna leh chawmawlhna leh kut/ke zungtang mu churh churh leh hit mum mumna a thlen thei.
2. Thachat, kut/ke aikhirh leh tihrawl chauhna a thlen thei.
3. Tisa chakna leh chaw chakna emaw riltamna/chaw chakna (appetite) a tibo thei.
4. Lungphu chak lo, lungphu tha lo a thlen thei.
5. Tuanfumna, mutduhna leh mawng rihna (lethargy) a thlen nasa hle thei.
6. Chauhna leh zawi ngawih ngawihna a thlen thei.

CALCIUM TAMNA THLAITE: Nitina kan hmuh mai theih thlai hring leh thlai rah chihrang hrang leh theirahahte hian Calcium hi a keng tam em em a, chung zinga a tamna deuh bik tarlang ila, nitin ei theih tumin tan la thin ang che.

Mizo tawng a hausak tawk loh avangin Mizo tawnga awm lem lo, a hming ngai ngaia kan tawmpui tam tak a awm rualin kan hmuh ngai loh leh hriat ngai lohte pawh a awm nual thei a, engpawh nise, tangkaipuia mual mual kan neih tak mialin Calcium tamna thlaite i lo tarlang teh ang:

1. Collard Green: Calcium a tam a, a hela rawt sawm no khat zelah 36g calcium a awm laiin chhum hmin no khat zelah 190g a awm.

2. Hnah vial (Curly-Scotch-Kale) : A hel rawtsawm no khat zelah Calcium 67g a awm a; chhum hmin no khat zelah 130g a awm.

3. Antam bulbawk (Turnip Green) : Antam bulbawk, a bul nawinawk rawng chi, a hel no khat zelah calcium 55g a awm a, chhum hmin no khat zelah 144g a awm.

4. Meithal (Arugula-Rocket): A hel no chanve zelah calcium 10g a awm a, a hnah pakhat zelah calcium 2g a awm tihna a ni.

5. Zikhlum hlum thei lo chi (Kale): Zikhlum lo chiah hel no khat zelah calcium 16g a awm a, chhum hmin no khat zelah 130g a awm.

6. Antam hel ei (Spinach): Antam hel no khat zelah calcium 30g a awm a, chhum hminin 180g a awm.

7. Antam chikhat (Watercress): A hel rawt no khat zelah calcium 34g a awm a, a zik khatah 25g a awm.

8. Antam tel (Mustard Greens): Antam tel hel no khat zelah calcium 140g a awm a, hnah khatah 56g a awm.

9. Parbawr (broccoli): Pawrbawr kau khatah Calcium 85g a awm a, a par hlawm khatah 437g a awm.

10. Buluih thlum (Beet Greens): Buluih thlum, nawinawk rawngah hian no khat zelah calcium 38g a awm.

11. China zikhlum (Chinese cabbage): A hnah thlersawm no khat zelah calcium 70g a awm a, bul hlawm khat zelah 840g a awm.

12. Bawrhsaiabe chikhat (Okra): No khat zelah calcium 100g a awm a, bekawm khat (amal khat) zelah 95g a awm.

13. Antam bul sei (Garden Cress): Antam bul var sei chiah no khat zelah calcium 50g a awm a, kau khat zelah 1g a awm.

14. Thal Purun (Spring onion): Purun zung var sei rawtsawm no khat zelah calcium 100g a awm a, a bulbawk khat zelah 11g a awm.

15. Purun hel ei (Leek): Purun hel ei kau/bulk khat zelah 89g a awm a, lep khat zelah 6g a awm.

16. Hnah puk (Swiss Chard): Hnah puk no khat zelah calcium 175g a awm a, kau khatah 36g a awm.

17. Beram (Snap Beans): Beram no khat chansawmah calcium 116g a awm a, no chanveah 58g a awm.

18. Endive: Chakawk ang deuh chan sawm no chanve zelah 25g calcium a awm a, a hnah bawr khatah 513g zel a awm.

19. Bulbawk var (Fennel): Bulbawk zailep no khatah calcium 87g a awm a, bawk hlawm khatah 234g a awm.

20. Zikhlum: Zikhlum nawinawk rawng hnah thler sawm no chanve zelah calcium 75g a awm a, a hlum bawr khatah 1253g a awm.

21. Sap saum thei (Avocado): Sap saum thei squash no 1-ah 140g calcium a awm, chhum hmin chuan 205g a awm.

22. Parbawr: Parbawr sahsawm no khatah calcium 91g a awm a, a bawr zar mal khatah 31g a awm.

23. Artichok: Sawhthing par anga zik nei chi; a bawr lianah calcium 192g a awm a, a laihawlah hian 128g a awm.

24. Celeriac : A hel bul no khatah calcium 156g a awm a, chhum hminin 155g a awm.

25. Rutabaga: A bul no khatah calcium 140g a awm a, a te chiah 192g a awm.

26. Zikhlum pang bawk: Zikhlum a panga bawk chi no khatah calcium 88g a awm a, a kau khatah 19g a awm.

27. Celery: A kung tlawn no khatah calcium 150g a awm a, a tlawn mal 2-ah 75g a awm.

28. Alu thlum: Alu thlum chi no khatah 200g calcium awmin, Alu pum khatah 114g a awm.

29. Thlai bulbawk (Parsnips): Bulbawk (Raru) zailep no chanve zelah calcium 78g a awm a, a bul khat zelah 160g a awm.

30. Lattuce: Hetiang thlai nawinawk rawngah hian a hnah thler sawm no khat zelah 36g calcium a awm a, a bawr khat zelah 360g a awm.

31. Betawi (Lima Beans) : Bean tawi chi no khat zelah calcium 145g a awm a, chhum hminin no khat zelah 170g a awm.

32. Tam bul thlum (Carrot): Antam bul thlum zailep no khat zelah calcium 122g a awm a, a bul bawk khatah 61g a awm.

33. Bulbawk sen (Turnip): Bulbawk sen chi, zailep no khatah 156g a awm a, rawt sawm no khatah 230g a awm.

Khingte khi ngun takin en la Calcium an pai hnem hlawm hle tih i hre thei ang. A chikima i ei thei lo a nih pawhin Calcium pai tam si, i hmuh mai theih leh man tlawm chi thlang thiamin nitin a engemaw ber ei theih tum thin ang che. Vai damdawi (allopathy/Conventional medicine) side effect tam tak nei ei thin ai chuan i taksain a thatpui zawk dawn a ni tih hria ang che.

Thlai rah/hnah/anhnah hela ei hi taksa tan tha zawk leh chak zawk anga an sawi i hre fo thin ang. Hei hi hriat sual palh vang a ni thei; thlai tam zawk hi a hela ei aiin chhum hmin emaw, kanin emaw a chakin a tha zawk tih hre thiam la, i pum tan pawh pai a hahdamin hriselna atan pawh a tha zawk tih hre fo thin ang che.

Chutiang zelin Artui pawh hi a hela ei/hip aiin chhum hmin emaw, kan hmina ei hi a hriselin a chak zawk tih hrethiam ang che.

Hengte hi nitin emaw, chaw ei apianga i hmeh loh va vawi khat ei zeuha tha nghal mai tura i inngaih chuan nangmah i inbum tihna a ni dawn a, chuvangin, nitin ei thin la, a rah chhuah chu a takin i hmu thei dawn chauh a ni tih hria ang che.

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post