- J Vanlalrinngheta
Richard Dawkins, English pachal, Oxford University a Professor chuan, Cheltenham Science Festival, 2014 khan thawnthu in naupang rilru sukthlek a diklo zawnga a hruai pen theih dan a sawi lang a, ngaihven zui a hlawh viau lehnghal a. Sap naupang te ah an thawnthu ngaihthlak atanga dawi leh thlarau lam thil an rindan leh ngaihdan insiam nasat zia a sawi lanna a ni. Hei hi kawng tamtak ah a dik in a rinawm. Naupang rirlu no lai, an beng in a hriat apiang an suangtuahna thinlung a an tuh mawlh mawlh lai a thil diklo leh kawng thalo hrilh hriat hian an thil thlir dan leh ngaihtuahna nasa takin a nghawng a thei ang.
![]() |
Chemtatrawta | Art: PC Hras |
Naupang rilru sukthlek a thalo zawnga kuai her thei Chemtatrawta
Chemtatrawta thawnthu ah hian a changtupa ber, a thawnthu hming putu ber hi a lang hnem vaklo a. A thawnthu bul a hawng a, a tawp khartu ah erawh a tang lem lo thung a. Tin, thawnthu dang thenkhatte ang in a tawp ah hlim taka a awm zui tak thu kan hre bawk heklo. A tawp khartu te erawh Kaikuang leh Hnahthial an ni daih thung. Mizo thawnthu dang ah hetiang hi kan neilo a ni awm e. Van lam mi an langlo a, in hmangaihna biahthu lam kan hre heklo , an inbiakna tawngkam kan hriat lah chu in chhuahchhalna tawngkam ala nita lehnghal . A thawnthu a a changtu te lah tunlai action film lam a pawl mah mah em ni, tih mai tur in midang chungah an thinurna an hrithla nghal bawrh bawrh a ni ber a, chuvangin, he thawnthu hi naupang hnena hrilh chhawn leh zel tlak pawh va ni suh tih mai theih lah a ni bawk . Midang mawhpuhna, midang chunga thinurna hrikthlak thu lehcmidang ten min tihnat avanga midang te va tih nat lehchhawn te hi a thawnthu chhung a inphum niin a lang. Kaikuang in hnahthial kuang anchhia a lawh thu leh chu anchhia a thlen dik thu te phei hi chu sawi chhunzawm zel chi a ni angem le?
Chemtatrawtan thuthmun a rem fuhlo zawk a nilo maw?
A thawnthu bul intanna ah Chemtatrawtan tui ti chi chep hmun ah chem a tat rawt rawt a. Chutihlaitak chuan Kaikuang in alo hmu remchang viau ni tur a ni, Chemtatrawta tana pawimawh em em mai , a mimal thil ah a chep ta hlawk mai le, pawi tak a ni. Heta tang hian a bul a intan ta a, a thawnthu chu a kal mar nghal pat mai, a ri nghal zawt zawt hi a ni ber. A tawp ah Kaikuang chu khawtlang pawi sawi, a bul leh a tawp tumtu niin thiamloh chantir a ni zui ta nghe nghe . Ngaihdamna a dawnglo a, khawngaihna thu a counseling class neihpui a ni heklo. Bail a chhuah zalen chu sawiloh, tan in ah khung a ni lo hrim hrim. Thiamthu sawi tur neilo Kaikuang chuan a sual man tel tura a in buatsaih a ngai ta miau mai si. Chemtatrawta bungbel a chep kha a inchhir viau awm mang e. Khatiang a thleng dawn tih hriat a mihring pawi lo sawi hauh loh tur hi ania.
A thawnthu bul intanna ah Chemtatrawtan tui ti chi chep hmun ah chem a tat rawt rawt a. Chutihlaitak chuan Kaikuang in alo hmu remchang viau ni tur a ni, Chemtatrawta tana pawimawh em em mai , a mimal thil ah a chep ta hlawk mai le, pawi tak a ni. Heta tang hian a bul a intan ta a, a thawnthu chu a kal mar nghal pat mai, a ri nghal zawt zawt hi a ni ber. A tawp ah Kaikuang chu khawtlang pawi sawi, a bul leh a tawp tumtu niin thiamloh chantir a ni zui ta nghe nghe . Ngaihdamna a dawnglo a, khawngaihna thu a counseling class neihpui a ni heklo. Bail a chhuah zalen chu sawiloh, tan in ah khung a ni lo hrim hrim. Thiamthu sawi tur neilo Kaikuang chuan a sual man tel tura a in buatsaih a ngai ta miau mai si. Chemtatrawta bungbel a chep kha a inchhir viau awm mang e. Khatiang a thleng dawn tih hriat a mihring pawi lo sawi hauh loh tur hi ania.
Heti zawng hian kan ngaihtuah ngai em?. Chemtatrawta khan engvanginnge tehkher in nge Kaikuang cheh phaka a bungbel kha tui ah a chiah kher? A thut hmun a rem fuhloh vanga a tuarna kha engvangin nge Khaum khan a tuar zui kher ni? Khalai tui ti chip chep hmun ah khan fimkhur taka thuthmun rem in chem kha tat kerh kerh nise Kaikuang khan a chep bik hauhlo tur hi ania. Fimkhurlo taka thuthmun rem hian chetsualna a thlen duh khawp mai. Mahni mai nilo in, midangte thleng in an tuar phah thei bawk. Kan nitin hna,eizawnna, pawl leh kohhran ah leh chhungkua a kan nihna leh chanvo ah te,kan mawhphurhna kan hlen dan ah te hian kan thuthmun rem a fuhloh thin avanga kan buaina leh chetsualna a awm fo ang. Chumi avanga kan thawhpui, khawsakpui te leh rawngbawlpuiten an tuar phah ve hialna pawh a awm fo mailo maw? Chemtatrawta lah chuan a mawh a la duh hauh silo, kaikuang in a tuar ta ringawt mai lehnghal . A kaikuang chu amah Chemtatrawta zawk kha ni awm tak a ni si a. A kaikuang nih ai chuan midang tuar tir leh puh tur zawn mai hi alo awl em a ni.
A thawnthu hausakna
Mizo thawnthu ah chuan thawnthu inchherchhuan (cumulative tale) kan neih chhun chu Chemtatrawta thawnthu chauh hi a ni awm e. A tir atanga a tawp thleng hian a kal mar tha in, a ninawm hmanlo , a thawnthu kal mar lai chu pitarte ah ava in su dawt a, pitarte atanga rawn sawt let leh in Chemtatrawta leh Kaikuang ah a rawn ding chat mai a,tichuan hnahthial kuang ah a tawp ta a ni. Hetiang thawnthu inchherchhuan mawi tak kan nei hi a lawmawm hle a, kan Mizo thawnthu a ti hausa bawk.
Mizo thawnthu ah chuan thawnthu inchherchhuan (cumulative tale) kan neih chhun chu Chemtatrawta thawnthu chauh hi a ni awm e. A tir atanga a tawp thleng hian a kal mar tha in, a ninawm hmanlo , a thawnthu kal mar lai chu pitarte ah ava in su dawt a, pitarte atanga rawn sawt let leh in Chemtatrawta leh Kaikuang ah a rawn ding chat mai a,tichuan hnahthial kuang ah a tawp ta a ni. Hetiang thawnthu inchherchhuan mawi tak kan nei hi a lawmawm hle a, kan Mizo thawnthu a ti hausa bawk.
Chemtatrawta leh Environment and Forest
He thawnthu a inphum lian tak leh pawimawh em em mai chu thing leh mau, nungchate leh mihringte inlaichinna a rawn lang hi a ni. He thawnthu ah hian mihring chauh nilo in, ramsa leh nungcha te, leh kan kiang a thing leh maute nena mihring kan inlaichinna kan hmu. Chemtatrawta thinrim in khaum zamna rawpui a fik khan, ram ar ngum ah a deng a, ram ar in taivang bu a thai darh a, taivang in sanghal a seh, sanghal thinrim in bak awmna changel a tai thlu, bak thinrim sai hnar ah lut in, sai chuan pitarte in a chil chhiat sak thung, pitarte thinrim lui hnar ah a daileng ve leh ringawt bawk a.
He thawnthu a inphum lian tak leh pawimawh em em mai chu thing leh mau, nungchate leh mihringte inlaichinna a rawn lang hi a ni. He thawnthu ah hian mihring chauh nilo in, ramsa leh nungcha te, leh kan kiang a thing leh maute nena mihring kan inlaichinna kan hmu. Chemtatrawta thinrim in khaum zamna rawpui a fik khan, ram ar ngum ah a deng a, ram ar in taivang bu a thai darh a, taivang in sanghal a seh, sanghal thinrim in bak awmna changel a tai thlu, bak thinrim sai hnar ah lut in, sai chuan pitarte in a chil chhiat sak thung, pitarte thinrim lui hnar ah a daileng ve leh ringawt bawk a.
Hmanlai kan pi leh pute khan thing leh mau leh nungchate khawvel nena kan in mamawh tawn dan kha an hrechiang hle a tih theih awm e. An ei hmuh nan lo an vah a ngai a, ram tih kan erawh an hlau thin hle. Mei kawng an sial tha a, thli beng na lam an ngaichang hmasa tete thin. Tin, lo an hal khan an lo hal chhung ah ramsa in saseng hmanlo a kanghlum palh alo awm nge nge thin. Chung ramsa thi te sun nan chuan lo hal tuk ah awmni an kham thin. Hemi ni hian engmah dang thawklo in nula tlangval inkawm nan an hmang a. lungngaihna hun ah an ngai a ni. Tin, vantlang tlan lai lui leh tui khur tih bawlhhlawh kha an duhlo hle bawk. Kan pi leh pute kha an lo fing the e, thing leh mau te leh kan chenpui nungchate humhalh nachang kan hriatloh chuan keimanhni tho hi a tuar tur kan ni tih hi ozone a pawp thei tih an hriat hma hauh khan a thawnthu in an lo in zirtir daih tawh alo ni.
Kan thawnthute hian zirtir tha tak tak an nei teuh mai. A thawnthu kan inhrilh mai piah lama a chhunga zirtirna awm te pawh hi kan tu leh fate hnena kan rochun zel ava pawimawh em .
(A hnuaia fakna hi lo hmet ve rawh.)
Post a Comment
He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh: