CHANCHINBU HI

- Samuel-a Dungtlang,

Tuipuiral Run.

Tunlai khawvel changkânna"Computer Age"/"Information Age" nena kan khawsakna ramah hian a tu-a te mai pawh hian chanchinthar, a lem nge a tak a nih? Tih pawh hrefiah hman mumal meuh lovin kan dawng zung zung a, lo awih mai mai tawk lah bo lo, thutak khûk-a lo khûkpui tawk lah bo chuang hek lo, ngaihtuah thuak chuan inhriatthiam mai a awl a, ngaihtuah chian neuh neuh erawh chuan a lungchhiatthlak tak zet zet  a ni.

 

Ṭawngkam pakhat mawi lo em em mai, thil chîk vak mi a ni lo ani'ang a tih hriat ve ngawih ngawih chuan,"Tunlai khawvelah Chanchinbu hi mipuiin kan mamawh tawh em ni? Chanchinbu lama kan chhiar hmain whatsapp/FB/IG lamah kan hre vek tawh a, hriat hnu chhiar reng mai zawng a ho ka ti tlat, tawp vek pawh ni se...kei, a pawina em em ka hre lo" tiin a sawi fo ṭhin an ti.

A dáwn tawi thlak a, amah mai ni lovin, Mizo mipui zawng zawng te hian chanchinbu hlutna leh ropuina hi kan chhût nawn leh a kan ngaihhlut thar leh hi a pawimawh hle mai. Social Media-a innghah reng ringawt zawng a fu(h) famkim thei lova, kan tarlan tawh angin,"Chanchinthar lem nge a nih a,A tak?" Tih hriat a lo har a, thudik ni miah si lo kha thudik khûk taka lo khûkpuia lo hlauh vak te hi a awm thei a ni.

Ram changkang zawk leh ram ropui zawk te chuan chanchinbu hi an lo ngai hluin an lo dah ropui thiam ṭhin khawp mai. Heti te hian an lo sawi hial ṭhin,"Ram pakhatin, a mamawh ang tawk chanchinbu chhiar tur a neih phawt chuan, chu ram chu ram hnuaihnung tak a ni thei lo hrim hrim" tiin. A mimal tak pawhin a dik viau niin ka hria, tunlai khawvel-a ram changkang ber leh thil tithei ber ni-a ngaih theih, America ram reng reng khuan an mamawh ang chhiar tur chu an nei viau niin a lang.

I lo chîk ve ngai em? Mithiam kan tih te leh mi ropui kan tih te hi Lehkhabu leh Chanchinbu chhiar nasa an lo ni fo mai. Miin Lehkhabu leh Chanchinbu a theih ang tawka nasa-a a chhiar na nâ nâ chuan a fing ngei ngei ṭhin. "A chhan nia lang ta chu, Lehkhabu leh Chanchinbu hian finna robawm leh thuruk pái miau hek i".  Mi ropui chungchang kan sawi ta sa sá.....Khawvelin, Mi ropui leh mi huaisen tia a sawi ngam ngat, Napoleon Bonaparte pawh khan Chanchinbu pawimawhzia leh thil tihtheihzia kha a hmu chiang khawp maia, heti hian a sawi hial mai,"Thal mu zum 1000 ai pawhin hmelma chanchinbu pali lek pawh hi a hlauhawm zawk" tiin. A dik viau mai, 'Khaw 7 do ai chuan ṭhenawmte do a hlauhawm zawk'tih thufingte pawh kha ka hre chhuak rum rum nia. A inpersan deuh em?

Chanchinbu hi Lehkhabu chungchanga kan ziak tawh angin, thumal 26 inrem khawm hmiah hmiah a ni satliah lova, a enkawltute'n uluk taka an ngaihtuah hnu leh thudik, pawm tlak nia an ngaih hnu-a an tihchhuah chauh ṭhin a ni a. A ropuia, a dangdai a, a hlu-a, chhuat laia vawm mai mai chi lah a ni hek lo. Kan tarlan tawh angin thumal 26 awmze nei taka rem khawm a ni a, he thumal 26 hian thil a tithei em em zui a. Benjamin Franklin-a phei chuan,"Hawrawp 26 hi min pe u la, chumi hmang chuan khawvel hi ka hneh ang" a ti hial.

Amah, Napoleon Bonaparte-a vekin"Káwlhnám ai chuan Penin thil a tithei zawk" a lo ti hial bawk.

Mi ropui, mi huaisen, Mi fing, mi thiam kan tih te hi chuan Chanchinbu ropuizia leh thil tihtheihzia hi chu an lo hre chiang deuh chu a ni. Hawh u! Keini pawhin an mahni dungthulin, Social media ringawta innghat lo hian, Chanchinbu hi ngaihlu thar lehin a chhiar leh nunpui kawngah ṭan i la thar leh teh ang u.

"Chanchinbu hi amah maia ropui leh hlu a ni ringawt lova, a chhunga thu inziak bengvarthlak tak tak leh mipuite hlut thiam leh thiam lohvah a innghat tlat a ni".