COVID-19


     Kan hriat țheuh angin Covid- 19 (Corona Virus- 2019) chuan khawvel min luhchilh mek a ni a. Wuhan "WET MARKET" ațangin he natna hi a darh ni a hriat a ni. Indopui ang maiin mihring min run a, khawlai te chu a reh hian a reh tlawk tlawk mai anih hi.
https://www.exploremizoram.com/
Covid 19

    He Covid-19 chungchang ah hian inhnialna tamtak a chhuak theiin a rinawm a. Thenkhat chuan Bio- Weapon an siam ruk ațanga darh anih te pawh an ring hial a ni. Hei hi thil awm lo chu a ni hauh lo mai, mahse, ngaihdan chhete ka nei ve a chu chu ka'n thailang ve ang e.


    CHINA hi khawvela mihring tamna ber 'Most Population Country in The World' a ni tih kan hre țheuh awm e. Mihring tam lutuk leh eizawnna ten a daih sen loh avangin nungcha-te lakah sumdawnna hi Government of China chuan a phalsak a. Chu a phalna Dan chu  LAW OF THE PEOPLE's REPUBLIC OF CHINA ON THE PROTECTION Of  WILDLIFE 1989  hmangin a ni. He Dan hnuai-ah hian WILDLIFE te chu Natural Resources hmanga sumdawnna atan hman theih a ni a, chuta țang chuan 'Wildlife Farming Industry' chu alo piang chhuak ta a ni. Sawisen loh a rapthlak in nungcha tamtak chu sawisak an ni ta țhin a. Ransa tamtak vun te chu lih/lip sak in thi si lo ten an siam ta thin a ni.


...
wet market
Chutih rual chuan, Wildlife Farming Industry erawh a țhang ta zel a. CHINA sawkar chuan Wildlife Industry chu a ti țhang telh telh emaw tih turin Endanger Species khawvel in illegal Wildlife Trade a a dah Tiger, Rhinoceros, Pangolin te chu Wildlife Farming Industry ah sumdawnna atan hman chu a phalsak ta rup mai. Kum 2003 khan SARS natna chu hmuhchhuah niin  Scientist te chuan China a an "Wet Market" ransa hrang hrang hmanga an sumdawnna țhin hmun atang a chhuak niin, chuta țanga he natna hi khawvel a darh ta a ni tih an hmuchhuak a. Chutah China Sawrkar chuan rang takin chu sumdawnna hmun chu a ban (titawp) nghal a. Wildlife Farming  chu titawp a ni hrih ta a. Mahse chu Sars natna  a rem tih ah, Wildlife Industry chu hman theih leh Legal a dah leh a ni ta a ni. Kum 2004 hnu lam phei chuan he Wildlife Farming Industry hian hniam lam aiin țhanlam a pan ta zel a.  He Wildlife Farming Industry ațang hian ransa te chu damdawi hrang hrang mipat/hmeichhiatna ti chaktu atan te leh chhan hrang hrang atan  te hman alo ni ta zel a. Heta a hmang tangkai ho hi mi hausa te an ni thin. 

YULIN Dog Meat Festival te hial siamin, Festival hrang hrang ah te ransa te chu nghaisak thin an ni a. Chuta an thah nasat ber chu ui an ni a, Khawvel a ui that nasa ber ang hialin China hi an sawi ta țhin a ni. PETA chuan he thil hi an ngaimawh em em a, titawp turin 'aw' te chhuah țhin mahse an dan (Law) in a phalsak tlat si avangin tih theih khawvel hian a nei ta lo a ni. 

2019 hian China ațang bawk Corana Virus hi rawn darh leh in, he natna hi Wet Market ațang bawka rawn darh niin Scientist te chuan an sawi leh a ni. SARS natna CHINA ațanga rawn darh kum 2003 a an hmuhchhuah khan ram 29 dawn ah darhin mi 800 dawnin an thihpui a nih kha. Mahse, tuna hrileng erawh eng ang chiahin nge min la nghawng ang a, mi engzatin nge la kai dawn tih hi sawi theih ala nilo nachungin, mi sing chuang he natna avang hian an thi a, min suat mek ta a nih hi. 

He thil avang hian China sawrkar hian Wildlife farming Industry chu  an titawp leh phawt a. Mahse, Sars natna ang bawka a rem hun ah he Industry hi a aia nasa a tih țhan a ni leh ang tih hi Khawvel hian a hlau takzet a ni. He Wildlife Industry hi thil pawi a thlen zel hma in hmang tawhlo turin China chu khawvel hian a ngen mawlh mawlh a ni.

CHINA in ransa chunga an nunrawnna an lantirna hi Internet a hmuh tur tamtak a awma. Ui an nghaisak dan phei chuan mi tamtak rilru a ti na tawh țhin a. Pathian in he Khawvela kan awm laia kan enkawl tur a a dah ransa te hi, an tan chuan hlimhlawp bawlna a ni a. Rul, Awle, Bak leh a dang te eiloh pawh an neilo a. Ransa te chu hmangaiha enkawl aiin an sumdawnnan an hmanga, nunna nei ang in an en lova, Ball duh duh a khalh theih angin an sawisa mai țhin ani. Hemi avang hian Pathian in an chungah ro a rel a ni theih mai ang em?

Heti em em a nungcha-te an sawisak leh an tih duhdah avang hian, an sawisak țhin ran ațangin he natna țihbaiawm tak hian an sawisa let ve thung ah ka ngai tlat a ni. Chuta CHINA mai ni lo, khawvel hi min run ve ta zel a ni e.




Hringnun hi thim leh eng angin kan nun hi kan sual chhuah fo a ngai thin. Khawvel ah hian mi țha tamtak an awm laiin, thatna reng reng neilo mihring an awm ve fova. Hringmi lungmawl tak hi kan mihringte bum thlukin kan awm theih fo hi thil mak ani lo ve. Kan hringnun zinkawng thawnthu hi a in anglo theuh awm e. Vanneihna in a um mihring te awm thin mahse. Mihring piang vanduai ve hrim hrim an awm ve chawk. Vanram hi thih hnu piah lamah ni lovin, he kan dam lai hian kan tem lawk thei a. Chu chu kan inchhung khur ah hian alo ni. Inchhungkhur a nawmloh chuan khawvel hi a bing mup mup a tualthahna chhungkua, rukru chhungkua leh thlarau lam ah pawh chaklohna thlentu a ni tih hi mi tamtak atang a ka hmuh chhuah a ni. In lian tak pawh hi a chhunga chengte an hlimloh chuan hmun hrehawm ber alo ni thin a, in chhe tak pawh nisela a chhunga chengte an hlim miau chuan khawvela hmun nuam ber ah alo chang thin. In chhungkhur a nawm a an in lungrual tlat chuan mi tlemte mah nise tu vuak chhiat rual an ni ngailo.
A post shared by Emily (@emily_chenkual) on


CHINA sawrkar hian ransa chunga hleilenna nasa tak leh rapthlak tak, he Dan hi a paihthlak a, ransa te pawn CHINA ramah thlamuang taka an chen ve theih hi Khawvel hian a ngen mawlh2 a ni e. He khawvela hmangaih taka kan enkawl tur nungcha te hi sumdawnna tur leh nawm maka ei  vek tur an nilo a. Kan hmangaih theilo anih chuan Siamtu'n min țhin let hun ala nei dawn a. Tunah pawh Siamtu hian min țhinglet ve ta niin a lang.

Nang engnge i ngaih ve dan le?


(He thuziak ziaktu hi Emily Chenkual tia hriat lar, Mizo model lar leh Advocate a ni. Amah be duh chuan a hmingah hian hmeh kauh mai tur a ni.)


##A hnuaia fakna hi lo hmet ve rawh. ##

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post