MIZO ṬAWNG TIH HMASAWN

- Vidpuia Hrahsel

Mizo te hi tuipui ral aṭanga chanchin ṭha dawng kan nih vang nge, hnam pui kan tih 'English' Sap hnam ngaisang kan nihna hi a la reh thei lova, khawilo chhuah vel ah Sap hmu ila, naupang aṭanga puitling thleng hian kan vun rawng leh sap vunrawng hi a in an loh vang nge, hmuhnawm thlir in kan thlir ṭhin a ni ber mai. Tumah hi kan bang biklo, Sap hnam, hnam upa ngaisang kan ni a, min chenchilh hmasa tu leh hnam mawl tak aṭanga tun kan dinhmun min thlenpui tu te an ni tlat. Pathianin kan hnam hi Sap Missionary  te hmangin Chanchin Ṭha in min hruaichhuak a, ngaisang tur reng kan lo ni, hnam ṭawng hawrawp pawh neilo kha 'A, AW B,' min siamsak a, kan tan an va hlu em. Hla siamtu in a phuah ang deuhin :-
"Hruaitu Krista ni suh se, kan tlawm ngei ang, "
Tuipuiral aṭangin chanchintha min rawn thlentu te hruaitu hi Krista ni lo se, kan hnam hi a va tlawm in a va hlu dawn lo em, kan ti daih teh ang! Krista chanchintha hre ngailo, hnam hnufual aṭangin khawvel tukverh ah kan dak chhuak a, he hnam hian hawrawp te, zirna in te, damdawi in te  khawtlang inrelbawlna te leh a dang tam tak ah hma kan sawn in, sap ngaisang awm reng kan lo ni e.

Mahni hnam chin ṭhan, mahni hnam chanchin hrechiang vak lo, hnam dang chanchin hre em em lawi si, hnam dang ngaihsanna avanga an thil chin ṭhan entawn ching, mahni hnam zahpui ti dawn ila, zah pui chiah anga lang silo, kan ni deuh vek lo maw? Heihi tu thiam loh nge? Ram leh Hnam tana ṭhahnemngaihna hi naupang kan ni aṭanga kan inzirtir tawk loh vang leh kan inchhung ṭheuh a, kan in fah ngun tawk loh vang a ni.

Hun a kal zel a, mizo hnam chu zawi zawiin, zirna ah leh thuamhnaw ah thlengin hma kan va sawn em, ṭhangthar lehkha thiam tak tak an lo chhuak a, mi tih anga tih zel kan tum a, mi dai sa, mi paltlang tawh sa, kan en tawn a, zirna avangin hmun hrang hrang ah kan awm a, a khawm in awm nuam kan ti a, mizo society inrelbawlna leh kan mizo na hi kan inchhuanpui ṭhin nge, a kawr ah chauh kan Mizo na hi kan lantir ṭhin zawk le?

Mizo te hi mahni hnam ṭawng pawh ziak dik hlei theilo, hawrawp kim lo a, ziah ching kan ni, hnam pui kan tih Sap te hian an hawrawp hi an ziak kim lo ve ṭhin angem le?. Hawrawp ziah kim leh kim loh chungchang hi chu thuziak hrang hrang  leh inzirtirna hrang hrang mi ṭhahnemngai ten an ziak fo tawh ṭhin. Mizo hawrawp hian danglamna a neih chu 'Ṭ' hi a ni awm e. 'Ṭ' hman na turah hian 'tr' emaw 'thr'  hman kan ching hle, i phone keyboard ah 'ṭ' a awm loh chuan 't' hmang mai rawh 'tr' hi tih belh kher a angai lo, 't' kan hman hian kan hrethiam vek a ni. Kan hawrawp hi Sap thumal nen hian kan hmanpawlh fo lo theilo a, amaherawhchu kan ṭawng ngei a, kan hman theih hi a awm ve nual mai.

Mizo Sikul chhuak nih aiin, sap sikul chhuak nih kha changkanna ah kan ngai a, khawvel changkanna nen a thlir chuan a dikna chen a awm e, mahse Mizo nihna thinlung ah chuan Mizo sikul hi a hniam bik na chhhan tur ka hrelo, sikul ah Sapṭawng hman kan inzirtir a  nakin zel atana kan tan a ṭha tur chu ni teh meuh mai, mahse ngatinge, kan hnam ṭawng hi kan ngaihven lova, kan thiamloh zawk tlat ṭhin? Sap sikul ( English medium) a luh kan in tih hmuh a, sapṭawng vekin kan zirlai kan zir a, kan han zir zo a, sapṭawng nal taka hmang thei hi chu a tlem zawk leh a inzir peih an ni zel.

 Zir zawh hnuah Spoken English kan zir leh zel ṭhin tho bawk sia, hei vang hian, sap sikul hrang hrang a kal kan intih hmuh ta sa sa, kan fate emaw kan zirlai te hi eng sikul ah pawh kal se, mizo ṭawng ziah dik, hman dan, a bu chhung thu nimai lo, hi inchhung leh zirna in ṭheuh ah kan inzirtir uar deuh deuh a va ṭul em.
‌Pawl hrang hrang kan indin a, chumi hnuah kan in ṭhen hrang leh thin pawl kan ṭhen hran (group) te hi, Group 'A' sapṭawng hawrawp  a 'A'  nilovin, kan hawrawp ngeiin 'A, AW, B, CH', tih te in, hman uar thar ila, zawi zawiin kan hawrawp leh kan ṭawng hian hma a sawn ngei ang le. Programme te pawh hi mizo taka 'Inkhawmna' emaw vantlang huap a inkhawmna kan huaihawt dawn pawhin programme tih ai chuan Vantlang Inkhawm tih hian mizo ril a rem zawk lo maw?

‌Engemaw puipunna nikhua ah, zaithiam kan sawm ṭhin, heng hunah te hian, solo ti mai lovin 'malzai' tiin han dah ila, mizo ṭawng tih hmasawnna zel a ni. Lehkhathawn mai ni tawh lovin,  kut a  hum theih mai mi biakna, (mobile phone)  in kan hun pum pui a luah khat ta,  kan inbiaktawnna hian chanchin kan hriat ngailoh, thil thar tam tak min hriattir a, a ṭangkai pawh kan ṭangkai pui e, thuziah dan zirna ṭha leh thil engpawh hriat theihna ṭha ṭhangthar ten kan nei hi kan vannei hle. Zirna lama sang lo ten, hawrawp an ziah kimloh te, kan aia û ten, tihdik loh an neih te thurawn pe tur ber te in, hawrawp kan uluk lo ṭhin hi chu inzir kan la ngai hle. Chhiarkawp dan leh chhinchhiahna ah chuan (²) hi thil puntir na a ni a, keini mizo ṭhalai te hmasawn dan leh hriat dan erawh chuan thil sawi kawp leh thumal sawi nawn na turah (²) hi kan hmang daih thung!. Em em sawi na turah em² emaw a ṭhen phei chuan m² kan tia, heihi  changkanna diklo, a ni. Thatchhiatna nge hriatloh vang zawk ni ang le?

‌Chutia mi? tih turah 'cutya my' te kan ti a, kan ṭawng hi kan pawngsual nasa ṭhin hle mai, kan ṭawng (cute) lutuk tlat. Mizo ṭawng hi i hman dik hram hram angai a, inzirna turah kan inzira ṭang ṭang ava ngai em, keinin kan zir loh chuan ṭhangthar lokal leh zel tur ten kan hawrawp hman dan hi an rawn chin ve zel a hlauhawm ta hle mai.

Hriattirna tih mai turah 'Notice' emaw 'Information' tih te hi  a changkang ta bik riau in kan hria a, ni e, sapṭawng hi chu sap ngaisang hnam kan nihna nen, a fun kim bik turah leh a dan pangngai (formal) turah hian kan thinlung hian a pawm tawp tawh ni ber hian ka hria. Kan hun tawn in min ṭul pui tawh vang te pawh a ni thei ang chu. Heng ka rawn tarlan te hi ar chil zat lek a la ni, heilo pawh hi hmasawnna tam tak tur a la awm. Amaherawhchu inzir zel tur kan ni a, kan theih chin chin ah Mizo hawrawp  hi hman uar zel i tum ang u. Hei lo ṭawng dang kan neilo, Mizo hnam tan leh mizo ṭawng tan hma kan sawn zel hi a ngai a ni.

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post