RILRU HMUN KHAT DUH THUHMUN

- Vidpuia Hrahsel

Sawi nawn leh rawh, min hrilh leh rawh, Mizo Hnam Humhalh a ṭul zia chanchin, aw ngaihnawm  ka ti  bang thei lo ve! tihna rilru put i tum ang u. Mizo Hnam kal zel tur atan hian sawi nawn fo a ṭul a, "kan sawi ṭhin kan sawi nawn leh dawn, a ṭha dang zawnga hmun tin daplawr te beidawng chuan a ṭha ngai VERAZ bawk an pan leh ṭhin," tih fakna ang mai khan, sawi nawn angai a, mahni hnam a chianglo, mahni hnam hmangaihna rilru pu pha lo a, vak kual a, lungawi rih ho hian a  la pawi tur zia hi an la hrethiam pha lo a, a ṭha dang daplawr mahse MIZO nihna hi an damchhungin an rilru-ah a bet dawn a, a ṭha ngai bawk an la rawn belin an la rawn pan leh dawn tih hi ka chal hnuaiah ka mit a awm tih ka chian tlukin ka chiang!

Mizo hnam nihna aṭang hian hnam hmangaihna rilru put hi a har viau a mi?

Mizo hnam nihna aṭang hian _'rilru hmun khat duh thuhmun si'_  tih hi i duhthusam a ni ve lo em ni le?

Kan ram leh hnam vei pha miahlo a, lehkha i zir khan eng nge awmzia awm? Nge ni a, Mizo Suak hnam i din belh dawn le?Lelthangkiua hla in sawiselna reng reng i awm lo, i awm lo ve;

ti a duhthu a sam ang hian sawiselna reng reng i awm loh hun kan nghakhlel a, i hnam pui te hian i thiamna leh i finna kan ram tan i hlan hun kan nghakhlel asin, kan beisei loh thil leh kan duhloh em em chanchin kan hre thar fo reng a, he thil hi siam ṭha tur in a chhungah kan rawn tel pha lo, amaherawhchu sawi nawn fo a ṭul avangin kan theihna te tlem hle mahse, zah pawh dawn lovin, kan ram leh hnam tan engemaw hawi zawng tal a kan humhalh ve theihna a nih a ngaiin kan rawn thailang ve a ni.

Mizoram a cheng, Mizoram a piang leh seilian te hi hnam dang te aiin kan hran bik zia hi kan inhre ṭheuh awm e. Hnam tin in tih dan ṭhan leh chin ṭhan kan nei vek a, kan inzirtirna dik loh vang nge ni anga, kan infuih tawk loh vang ni ang le? Hetiang em em hian nimaw, inzirtir kan ngaih tak le? Chhungkua aṭanga inzirtir kan ngaih a ṭul takzet tawh a, kan ram leh hnam dinhmun leh kan zia hi kan chiang lo takzet. Hnam a chianglo mizo te tiin tlangrel in thang mah ila, keizawng ka pawm thlap e. Tumah hian kan ngaihven peihlo a, kan vei ringawt a, kan ngaihtuahzui peih ṭhin lo. Hnam rilru pu a, ṭha an tih leh an duh ngawih ngawih pawh kalsan ngam mizo fa ngei nih ngam a ngai a. Kan hnam hi hmangaih a ngai takzet.

Hmun hran a kan han awm a, kan hnam zia kan kalsan nghal a, kan chianglo a, mizo nihna mai ah kan lungawi a, a bak kan ngaihtuah thleng pha tawh lo. Hnam veina pu pha miahlo a, hmun dang a zirna sang zawk i bel a nih chuan i ram leh hnam tan eng nge sawtna awm le? Nupui pasal neih kawng ah hian i nun ah kan rawn inrawlh lova, kan hnam kal zel tur atana ṭhahnem kan ngaih vang leh, inzirtirna kan mamawh em vang a ni. Think Globally tiin i sel mai maw? Nge ka duhthlanna tiin i sel mai maw? I duhthlanna siam kha i kumkhua duhthusam tur a ni ngei em le? Rilru hmun khat duh thuhmun si, ti ah hian i lungawi ve lo em ni le?

Kan ngaihtuah phak loh, kan ngaihven em em ni silo, a pawi lo tur angah kan ngaih hi kan kristianna avangin kan en liam zel  chhung chuan hma kan sawn thei lovang. Kan Kristianna te hi hetiang lo lam hawi zawng hian kan thlak a hun tawh lo maw? Hnamdang Nupui/Pasal a nei te hi kan endawng ngam hunah hnamdang nei hi kan tlem tial tial ang. Kan tam viau e, tihna lam nilovin, thahnemngaihna thu in ka ngaihdan ka lo ziak a ni.

Aw nang mizo nula i duhthlanna ngei a hnamdang i lo nei ta anih pawhin, Mizo in ti ngam tawhlo la, kan hamṭhatna te pawh lo beisei lo law law la, i fate hmingah pawh i pasal hnamdang hming te put tir ngam ang che. A hmingin kan in ti mizo a, zonun ze mawi erawh kan kalsan ta deuh. Hnam a hian kan chiang mawlh lova, chianna diktak kan neih hunah, kan nihna leh kan zia (quality) hi khawvelah hian a lo la in phochhuah mai zawk hi a rinawm. Kan rilru put hmang hi a la puitling lova, hnam naupang tak ni si hi, tlin lo chung chung in kan inti changkang zel mai chu nih hi.

Hnamdang te kan entawn a, an nawmchen dan ringawt kan entawn leh ṭhin, an thawhrimna a phen a thil awm hi kan ngaihtuah thleng pha tawh ngailo chu nih ber mai hi. He inzirtirna hnam dang nupui pasal neih loh inzirtirna 'Rilru Hmun khat duh thuhmun' tih hi mimal ngaihdan ah a in nghat e, an duhthlanna ania tiin i lo ngai maithei, mahse an duhthlanna kha an tan a ṭha zawnga hmangthei tura kan puih a ṭhat kan rin vangin leh kan hnam kal zel tur atan he inzirtirna hi kan mamawh takzet.

Hnamdang nei te kan dem a nilova, kan ui thu kan rawn thailang a ni. Mizo hmeichhe tamzawk hnam a chiang, zo nu em em, rinawm tak tak an awm, an ni avang hian mizo ṭhalai mipa te hi an ngaih a ṭha a, an lung a dam bawk. Mizo a piang ngei, hnamdang rilru hmun khat nilo, duh thuhmun nilo an in lungrual han hmuh mai hi chuan, kan ui in kan chek tlawk tlawk zel mai anih hi.