Translated by Nutei Tochhawng
Tunlai hian kan inchhungah ngawi renga bu khuara, kan inchhunga thil țhalo thlentu a awm. Hei hian kan rangkachakte, kan fate a kaihhnawih tlat si a. Occupational therapist ka nihna anga ka hnathawhna atangin naupang leh chhungkua tam tak tihchhiat an ni hi ka mit ngeiin ka hmu ani. Kan fate hi rilru hrisellohna nasa takah an tlu mek zel ani. Kum sawmpanga chuang zirtirtu leh hetiang lama mithiam lo thawk tawhte han zawt chhhin teh. Ka hlauhthawnna ang chiah hi an hlauhthawnna ani ve ngei ang. Chubakah, kum sawmpanga kalta atanga hemi lam zirmiten'a an zirchianna ah chuan naupang rilru hrisello hi an pung chak hle ani.
Naupang panga zelah pakhatin rilru lam chiangkuanlohna a nei. 43% in 'ADHD' vei an pung a, 37% in 'depression' nei an pung a, 200% in mahnia intihlum (kum 10 leh kum 14 inkarah) an pung bawk a.
Kan harh chhuah hma hian eng ang fakauva hrilhfiah nge kan ngaih?
An natna hriat belh zel hi a tawk lo.
Hetiang hi an pianpui ani tih hi a tawk lo.
School kalphung mawhpuh hi a tawk lo.
Na hle mahse, kan fate harsatna tawh tam takah hian nu leh pain mawh kan phur ani.
Science lam atanga zirchiannaah chuan thluak hian khawvel inher danglam dan mil zela insâwirem a thiam ani tih min hriattir a. Chutah tak chuan, khawvel changkanna lo țhang chho zel leh nu leh pain kan enkawl dan avangin ani lo lamah naupang thluak hi nasa takin a inherrem ta thin ani.
Naupang, rilru lama rualbanlo chu an awm tehmeuh mai. Pianpui harsatna neite chu enkawlna tha tak dawng pawhin an dampui kherlo. Heng pianpui rualbanlote hi ka sawi tum an nilo.
Ka sawi zawk chu naupang tam tak, an nu leh pate enkawl danin a zir loh avanga harsatna tawkte zawk hi ani.
Engte nge a chhan ni ta ang?
Tunlai naupang chu 'naupanlai hun' ang kha tam tak chhuhsak an ni. Chu naupanna chhuhsaktute chu -
Pawh taka a harsatna thlenna tur nu leh pa a neih loh vang
Hun leh hmun vawng tha tura kaihruaitu neih loh vang. Thil reng reng, a chin siamsaktu awm loh vang te pawh a sawi tel theih ang.
Mut tlem leh mut hunbi neih loh vang
Pawn lama infiamna neih loh vang
Pawn lama midang zinga awm tlem vang
Thil tam tak ninawma an thlir vang
Naupangte chu engnge pek an nih zawk?
Nu leh pa thildang buaipui tam zawk
Nu leh pa, mahni fate thuhnuaia kûn
Mahnia engmah tih tir lova, thawhsak saa chhawpsak
Duh hun huna muta, hunbi pawh nei lova duh duh ei
Pawn chhuah phal lova, inchhunga khuahkhirh
Hmanrua, phone, tablet, computer leh khawvel changkanna lam thila awm tlei
Khawvel hi a nuam renglo tih hrilhfiah ngai lohna
Hetiang anga hrisello taka kan fate kan enkawl chuan kan fate hi mihring tak taka chher chhuah chu kan hlat hle ang. Nu leh pa kan inenfiah a ngai. Fa enkawlna kawngah hian kawng awlsam a awm lo. Kan fate hian enkawlna mumal an neih loh avangin a rilru mumal an pu loh telh telh dawn.
Engtinnge kan siamthat ang?
Naupang chu eng kawngah pawh a chintawk hriattir tur. A thuhnuaia kun lovin, a thian ni lovin a nu leh pa i ni tih i hriattir tur ani.
I fa chu a duh ni lovin, a mamawh chauh pe țhin ang che. Nunphung mumal a neih theih nan 'aih' tih thumal hi hmang hreh ngai suh.
Hriselna tha pe thei eitur pe la, hriselna tichhe thei erawh pe tlem rawh. Nitin a tan hun siamsak la. Pawn boruak te pawh hiptir ve țhin ang che. Inchhungah a phâk tawkin mawhphurhna pe la, nitin engemaw tal chhungkaw tan thil tihtir ve țhin ang che. A hun takah a muin a tho tur ani. Khawvel changkanna phone leh thildangte telloa nundan zirtir ang che.
Mahnia inringtawk leh thiltithei turin buatsaih rawh. Thil tihsual palh leh chetsual palh hi a pawilo tih hriattir la. Hringnunah hian nitin chumi aia nasa a la paltlang dawn tih hriattirin, chumi chu chhel taka hmachhawn turin huaisenna leh tumruhna a thinlungah tuh ang che.
Naupang kum nga mi chu a ipte enfiahsakin, a balhla eitur khehsak suh. A chhun chaw theihnghilh pawh sikulah va dahsak suh. Amahin tih zirtir rawh. Mahnia inenkawl i thiamtir chuan, ama tan bawk ani.
Tihtur hrelova a nin ngawih ngawih chang chuan, a nuam tihzawng haichhuahsak rawh. Phone, tablet leh changkanna lam tel lovin thil ho te te pawhin mihring nun a tihlim thei tih kha zirtir la.
I fain a mamawh hunah che a tan awm ţhin ang che. Harsatna a tawh pawha a thlen ngam i nih a ngai. Mi zinga awmdan mawi zirtir theihnghilh ngai suh.
I fa chu a muthilh hunah chauh phone khawih ang che. I hnena a harsatna leh hlimna a thlen theihnan inhawng la. Thian kawmdan zirtir la. Midang kendan te, amah chauh ni lova midang pawh an awm ve ani tih zirtir ang che. Thil ințawm dan te, chawei huna awmdan te, mi biangbiak dan te zirtir la. Lampui la, nuihpui la, infiampui la, zuanpui la, lehkha chhiarpui la. A pawimawh ber chu hlim takin nuih la, kuah la, duat ang che.
He khawvel changkanna hian i fa chu thatchhiatna leh inawmlemna hmuna a hruai luh hma hian, bul i țan teh ang. Khawvel hi a chhe tawh, mahse bul țan țha turin khua a la tlai love.
(Excerpt translated from Victoria Prooday's blog. Duhthusamin ka letlinglo erawh ka ui. Lehkha zirtir te kan hmanhmawh em em lai hian, kan fate nun khalhngil tura a pawimawh zawk an nun siamtha tur hian hma kan la har si ang tih a hlauhawm em avangin ka lo dah ani e.)
Post a Comment
He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh: