LUNGKAWLH KHUA I HMU TAWH EM?

- R. Lalmawizual Lma

 A hming 'Lungkawlh' a tang ringawt pawh hian khaw namai lo tak a ni tih a hriat a, dawihzep deuh tan chuan kalna chi niin a lang lo. A khaw hming phuah chhan han hmuh ngat phei chuan tirilah a man ang chi a, pumpelh hram tumin i phi cheng ngei ang. A ram chhunga hmun hlui pawimawh tak tak te hian i lung a tileng ngei a nga; tlawh chak ngawih ngawih si a, mahni In luma i tawm sen reng zawng ka phal love. Mahse a lan dan ngawt zawng a ni lo a nia, Thlarau lamah pawh khaw thenawm leh hmun dang atanga pur chawkna ber a lo ni thin a sin. A dangdai em em na pakhat chu, hmar lam atanga luhin tawnghriatloh lungphunin a hmuak ang chi a, chhim lam ataga i luhin nula ngaihzat inziahna lungphun i hmu thung ang.


Lungkawlh khaw hming put chhan


 Serchhip District chhim chhak tawp, Myanmar (Burma) ramri depa awm a ni a; a hmun hi Tuipui zawl atanga Feet 5000 (5000ft. Sea level) laia sang niin a Zo em em mai a, kawrlum hi kan dah hman meuh lo. Nipui khaw lum vanglai a thlifim rawn thaw heuh heuh thin te hi Hlaa an chawi fo thin ‘Zo Thlifim’ a ni bik ngawih ngawih nia. Boruak a hriselin, Lui tui thiang tak tak te ringawt pawh hi inhnangfakna tham tak a ni a, Zing Ni chhuak leh tlaitla kawl sen phut te hi thlir a manhlain, ‘Hmun dang zawng aiin Thla eng hi a mawiin a eng bik a nih hi,’ kan ti thin.

-  exploremizoram.com


Lungkawlh khua

 N.Vanlaiphai atangin han hawi chho la Hrangturzo Tlang a to thim lurh a nga, a hnuai khamrang mawi leh sang tak tak te hian, ‘A kham rang Thari Laikhum, a tual zawl Sa tin kaina,’ tih te nen khan zai khatah a luan tir ang che. A tlang chhim chhuah lam khamrang bung vut mai chu mihring kal theihnaah i ngailo mai thei, mahse kan mihrang Pasaltha te Sa lu lak kawng a lo ni thin a sin. A kham chung tlang pawng laia Far thing, nalh danglam em em te hi Tan Lal tlangvalin Lal nula hmeltha tam tak hnawla Hrangtur Lal nula hmeltha hmingthang Hrangthuampuii man atana a pek a nih hi.

 Hrangtur tlangdung, tlak lam han zawh thla la, hmanlai Lal ropui tak Lersia khaw tlang a lo lang luah a nga, a Kel khum thlengin hmuh tur a la awm. A hnuai lawk N.Vanlaiphai ram chinah hian a Khaw kulh leh a ralvenna te a la awm a, a kulh lungrem la indawh zui te chuan a hunlaia cheng ang maiin a hneh ang chi a; a kulh lung rem la nghet tak te chuan an Lal ropui zia leh lungrual taka thawh ho hlutna a hrilh belh ngei bawk ang che. Lersia Tlang chuan hnuai lawkah hian i mit titlai tur, phul hring dup hmun zau em em mai a lo pharh duai a nga; Tlang tia sawi tham vak loh, mual chung zawl duai i hmu ang, he mual mak tak mai hi Chhura vuak zawl a ni a, hmanlai pipu te a tanga kan inhrilh chhawn thin dan a ni. A vuakna talhtum a bung a, a lehlam chu Sailulakah perin tun thleng hian hmuh tur a la awm nghe nghe.

-  exploremizoram.com




 A hnuai phul cham duai mai hi Pachangzawl te, Selesih te niin a ram lam tlang chungah hian mual pawng danglam tak a awm bawk a, Tlang chung takah hian zau vak lovin a zawl diai a, a lai takah Thing buk tha tak a ding a, a awmna hi phul ram leh thingbuk (  -  exploremizoram.com ) hnuai ni mahse thingzarin a hliap chin chu phul a to thei lova, thinghnah ro tla leh bawlhhlawh reng reng awm thei lovin a fai hun reng mai a, Ramhuai lamtual tiin kan sawi thin.

 Selesihah hian lui tha tak a luang a, Selesih lui kan ti mai thin. He lui tui thiang tak leh a chhunga Sangha, Kaikuang leh Chakai te hi nungcha humhalh hma kha chuan inhnangfakna bera kan neih thin a ni a, lui lian lo tak ni mahse Lungkawlh khaw mi tan chuan kan nuna bet tlat a ni. Tin, he lui hi titia an sawi thin, Liandova te unauin tap chunga Saphai pumpui an thehna kha a ni e tiin an sawi thin a, an sulhnu dang pawh a thawnthu nena inlalawn tha taka chhinchhiahin a awm bawk.



 A lui dung zawhin thlang vak lovah lui zawnga lui tui thiang ber tia mawi fahran hian a rawn fin a, he tui dawt tawh tan chuan ram hla tak atang pawha ngaih vawng vawng tham a ni reng a ni. Maicham lui tia hming mawi tak puin dam diai leh fim tak hian a luang har har reng thin. He lui tui hi a lawm, hmun hla tak atang leh khumbeta damlo, khawvel chhuahsan dawn tawh nia inhria ten, vawi khat chauh tal tia in leh chak a a hming an lam fo thin chu ni..! Lungkawlh khua luah hmasatu Roluaha pawh kha Fanai Lal Rorehlova’n a nek chhuaha a thlang tlak hnuah, “Aw, kan Maichama tui mawlh kha aw.., hranthawl khat chauh pawh min han laksak thei awm se, ka Sepui nufa hian ka thleng phal a sin mawle,” a a lo ti hial a ni.



 A kawr dung zawh thla zel la, thlang deuhah puk tha tak mai kawr kamah i hmu a nga, a chhuat bel hun leh a banga inziak tial run mai hlui tawh tak tak te chuan rei tak luah lum fe tawh a ni tih a hrilh ngei ang che. Thantlang pasaltha Thanghlianga’n Thlanrawn rawt tuma ral rama a fapa a hloh a vanga a nupuiin, “Mipa pawh i nih loh hi, puanfen feng tlak i ni; Keipuiin a no a hloh ngailo i ti a ni lawm ni,” tia a pawnfena a vawm hnuah, a fapa thattute pasaltha lu emaw, a nih loh pawhin lu sawm tal hawn tura a tih angin rawlrala a chet naa inbenbelna atana rei tak a lo hman tawh puk chu Thanghlianga puk tih a lo ni ta a. He puk atang hian che chhuakin hmelma chu a hmachhawn thin a, Thlanrawn hi Khaw lian tak leh beih hautak tak a nih avangin rei tawk fang chu a awm ang tih a rin theih a, a tawpa tawpah chuan a fapa thattute pasaltha lu chu a hawn ta ngei bawk a ni.

 Chhim lam han chuan leh chiah la, ral khata tlang lian pui ngaw dur khup mai, chhun vanglai pawha a chhunga awm chuan thim mup thei i hmu a nga, Mizoram tlang sang zing ami niin Lungreng tlang tih a ni. A tlang hi khamrang sang pui puiin a hual chhuak vek a, kal khan pakhat chiah awmin hmanlai inrun leh khua leh khua indo thin tan chuan khaw hmun siamna remchang leh him tak tur a ni. A tlang chhungah hian puk tha tak mai ‘Fangfar Puk’ a awm a, rambuai lai khan MNF Sipai ‘S’ Battalian ho pawh khan inkulh nan hmang a; an tuaihnum sa chu rawn belin Home Department, Army Headquarter leh Training Centre te rawn hun belhin helai hmun hi a bul leh tawp a ni ber e.

-  exploremizoram.com

 Lungkawlh khua hi khaw lian lo tak In 200 chho lek ni mahse, a khaw mite lungrualna leh inpumkhatna hian khaw lian tamtak chu a hen e kan ti thin. Zozia tam tak a thamral tawh ti thin mahse, he khuaah zet zawng tlawmngaihna leh Zonunmawi tamtakin hmun a la luah a; mikhual te tan mahni In theng ang maia duat hlawhna leh zalenna khua a ni e. Khaw chhungah hian Lungpui lian pui pui pahnih i hmu a nga, mahse a khaw hming phuahchhan erawh a ni lo a nia.

 Khua atanga lenna tham lekah hian Lungkawlh khaw hming phuah chhan Lungkawlh Tlang, Lung hlang Tlang lianpui mai i hmu a nga, ralkhat atanga thlir pawh hian a bawk kawlh rut mai a; chhuah lam leh tlak lam ko bung vut leh kephah leng awrha tlang hriam inkham ruah, a se-zang kan tih mai te hian a tikhur ngei ang che, mahse i hmu a nih chuan a tlang chuan lova haw erawh i phal ngai lovang. A kal ngam nganglo te tan, a se-zang thlenhma a thutna tura duan sa ni awm tak, Lasi Sum kan tih mai khuar a la awm cheu bawk, he tlang atang hian a chunga ka han sawi tak hmunhma pawimawh tak tak te kha a langkim thei deuh vek a ni.

 A tlang chhuah lam chuanhnuaia Lasi puantahna puk te, Lasi nula ten hmanlai pasalthate an lo chawi mutna mual mut tha tak tak te, an puantlang banna Lurh tlang leh Tan tlang bawk luah leh, Lentlang dur khup mai te khian khuavang Lasi ramah a hruai ang chi a; hmanlai hunah kirin lungleng leh khawharin i van ruai a nga, thu leh hla lama tui mi i nih phei chuan i beisei phakbaka ruahthamloh thu leh hla lungkuaiin a chawm ngei ang che.

 Ka han sawi bakah hian Hmunhlui pawimawh leh thawnthu ngaihnawm tak tak pai, Khawnglung run huaihawttu ber Pi Tawli’n ruahpui haw chang pawha Siksil khum aia a lo tawm thinna puk, Pi Tawli puk te; titia an sawi fo Liandova te khaw hmun hlui te, an Se thlahna thin ‘Sih’ tha tak leh an manna thin Sekawtrawlh te; Liandova ten a nu an um phakna lui leh Khawnglung Tlangval Chalthanga’n a bialnu Thanghniangi, ral ram atanga a zawn chhuaha lui a hleuh puina leh, Chali tui tla a zawnna Tiau Lui te leh hmunhma tam tak a la awm a; rawn tlawh la, sawi ngawta fiah aliama hmuha fiah tam tak te hian tui taka i sawi chhawn tur ngaihnawm leh lunglenthlak tak tak a fah ngei ang che..!

 Heng te avang hian a lawm, Sailo Lal Lalkhuma, Tuchhingi pa an tih bawk fanu, nula hmeltha leh fel hmingthang Vaithangi pawhin amah rimtu tam tak zingah Fanai khawpui Lungkawlh Lal fapa Suakhnuna a thlan ni! Hla thu hmanga a inchhir loh zia a puanchhuahna ngei hian hnu i han khar teh ang...

“Chhimtlang vangkhua ka ngai law’ng e,
Lungkawlh Zopui khamrang chawi vel;
Huiva leh Laldanga lenna.”


-  exploremizoram.com


(Mahni khaw chanchin ziak duh leh ziakte kan lawmlut reng a, kan website ah kan dah thei reng e. Hrechiang duh tan +919402125273 ah Call/WhatsApp a biak nise.)

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post