THANGKUNGI LEH CHAWNGMANGA

Apuia Tochhawng 

Thitin thla a ni a, buhin kâwng a hawlh suau suau tawh a, fanghma, dawnfawh leh hmazil tih angreng te chu a tam vanglai a ni a, nula leh tlangval inchhawlthuaina fanghma te chu feh kawng peng thuamah te chuan a tlar dil del a, an lo sûl hawng te chu nu berin vawk chaw tur dawl an phur bawr lûk lûk a, an hnungah pa berin hnu an dawl a.

Sailo lal Lalvunga khua chu in sang zet an ni a, an khaw tui tlan a tha in zo tlang sanga awm an ni bawk a, nula tlangval an hmeltha in an vun a eng viau hlawm a, Lalvunga khua ka ni tih chu intihtheih nan tak an hmang thin. An lal Lalvunga’n rorel a thiamin a khua leh tuite a ngaihsak bawk a, sailo thlah ziding atanga lo zichhuak a nihna a lang a, a khua te pawhin an zahin a thu chu a kawia ngilin an zawm thin. 

An khaw hming chu Zosang tia an vuah chuan a hming a chawi zo kher mai a, tlangchhipa awm an ni a, sa leh ralah pawh an thla a muang thawkhat viau. Pasaltha, sakei mei pawh vawiduai lo lo satthla tawh te, ral lo that tawh te pawh an kat nuk a ni.

Chumi zanah chuan Lalvunga khaw pasaltha Chawngmanga leh a thianpa Laibula chu Chawngmanga te leikapuiah chuan an to dun a, Laibula chuan, “Lawmpa, vawiin chu Khuangthing mualdung kha ka va hrut e, ka ti a, sazuk hnu tharlam angreng fe hi ka hmu a, tlakdêng nikang lam a zawh zel a, nikuma Thangsuaka te chulah a lut thla a, a ek atangin a hnai tawh a ni tih ka hre mai a, thawm dim lutukin ka chhui zel a, hnima a bawhna ka hmu a, hnim a bawhna hnu a thawh tial tial dan atangin kan inhlat tawh lo tih ka hria a, ngun lehzualin beng ka han chhi a, nula nui her her thawm ka hre tlat pek a, mak ka ti lutuk a, ka beng chhe ri lah ni si lo, ka hlau deuh reuh a, lasi a ni thei angem tih ka ngaihtuah a, mahse sazuk kah ka chakna chuan min hneh hrim a, ka insehruh a, thawm dim em em maiin ka chhuk thla a, ka hma lawka sazuk hnungzang lo lang ruau ruau chu ka zuk hmu a, kah tumin ka han tin a, mahse kah reng a rem lo mai a, thingin min hliah tlat zel a, chutah thawm a hria aniang chu a tlan thut mai a, ka ui lutuk chu ka hui pawp pawp mai. 

“Tawng thawm ka hria a, ka zuk pawh nghal vat a, dik tak chuan ka sazuk chanlai an rawn thawn tlan avang khan ka lung a awi chiah lo deuh a, chhungkaw khat hi luikamah chaw an lo fak a, ka zuk pawh hlawl chu makti hmel takin min lo thlir thap a, ka han kawmchiang a, kan khuaa rawn pem tur an lo ni a, an nula hmel han that zia mai chu!! Lum hluma hlawh ngamna chi niin ka hria, zawi muangin kan rawn inchhawm chho a, thirdengpa inah an innghat a, dik taka sawi chuan khatiang nula hmeltha chungchuang kan khuaa a rawn awm tur chu a vanneihthlak dawn hlein ka hria,” a han ti a.

Chawnga chuan, “Chu i lawmnu i theihnghilh deuh titih mai elo?” nui hak hak chungin a han ti a. 

Laibula chuan, “Khai mai mai a! Lawmnu ka hmangaihna zawng tuma tihchet zawh rual a ni law, zanin chu kan nula tharlam chu i va rim ang khai, i tan ka lo hual deuh titih mai asin, in inhmeh dawn rual rual em a,” a han ti a.

Thirdengpa kawngka tlengrel nem tawl pah chuan, Laibula chuan, “In awm maw? kan lo leng dawn e” a han ti a, thirdeng fanu chuan suvela la hlum mawlh mawlh pah chuan, “E! lo leng rawh u, nangni tehmeuh in lo leng duh chu a va ropui ve, in duh duhna laiah khan lo thu mai rawh u,” a han ti a, a la hlum lai chu dahin fawnga bane den chih sa chu an vawkchaw bel chhuan lai khap riat vela lianah chuan a han chhung lut a, a ha’n chawk rawk rawk a, mei chu a chhawm tha sawk sawk a.

Thirdeng te mikhual nula inbual zo chu an rawn lut a, mei engah chuan a hmel a tha tih chu a lang reng mai a, a sambu uai hnup mai te chuan a ti nu leh zual a, a vun no tak leh ngo var mai chu mipa tan duhthusam niin a hriat a. Chawngmanga chuan mittla lek lo chuan a lo en ngawih ngawih mai a, an khawnbawl upa fanu Dengkungi lam reng reng a ngaihtuah tawh lo. He nula ngei mai hi a ni a duhthusam chu.

Chawngmanga thinlungah chuan dan zawh rual lohin chu nula a la hriat ngai loh chu a lian ta em em mai a, a nupui ni turin a thlang fel hmiah mai a ni.

An han inkawm a, chu nula hming chu Thangkungi a lo ni a, a pa sawi danin an lal Lalvunga rorel thiam zia an lo hria a, rawn belh ve an chak vanga rawn pem lut niin a insawi a. Nikum lama an thlawhhma chungchang te an han zawt luam a.

Thangkungi pa Pu Vawma chuan, “Nikum kan khaw mumal lo kha in lo tuar ve emaw chu, kan tawrh zia chu sawiin a siak lo. Hruizik ram ngawpui hmun kan tuk a, kan khaw awmdanin zir mawlh hek lo le, kumdanga vauthla ni hlui lama hal thin kha Tau thla chawhma lamah kan sanghar rawh vel ta mai mai a, a vate fûk pawh hawl fai hek lo; kan sah chhuah chin ang ang pawh kan khawh chhuak zo ta lo a, a lei lam kang lo te chu hlo a har em em mai a, ruahtui lah a nghal nasa mai a, favangah lah a ruahtui a hul hma leh zel a, a tai tata kan tang chung pawhin kan insu awng zo lam lo a ni ber mai. A si-sawp a si-sawpin kan inbeng liam ta mai mai a, chekah chekah mi zem kotlangah kan dak lo chauh a ni,” tih pahin a vaibel chu a pak khu tulh tulh a.

Thirdengpa chuan, “Keini zawng kumin thlawhhma kan zauh viau mai a, khiangzau ramah chhehrawp kan thlak a, vanva mual zawng kan hlawm a ni mai a, Suka nâk ka thual chho a, naupangho valh ngang a ni a, rin ai takin kan mir dawnin ka hria. A buh kung hrim hrim en chuan lung zawng a awi alawm, tunah buh mitmei a la lang lo va le, zuva-in zah a ngai a nih chuan kham khawp kan thar em ang chu,” a lo ti ve a.

Pem thar te chu khawtlangin in an sak pui laih laih hnu chuan reilote ah an sa zo mai a, an lal leh khaw mipuite chuan chuan an kham khawp zan tur buh chu an buhzemah an chhung liam liam a, an lawmzia chu sawiin a siak lo.

Chawngmanga chu zantin mai chuan Thangkungi chu a hel tlut tlut mai a, pawltlak thla thleng pawh chuan Thangkungi chuan mitmei a la hmuh lo a, ani Chawngmanga ral lu lo la tawh, thangchhuah sa serh pawh lo kap kim tawh meuh chutia mitmei a hmu thei reng reng lo mai chu a thangtlawmthlak hlein a hria a.

Chawngmanga hi an khaw daingul lo ni kumkhua thin, mi leh saa zam ngai map lo, a huaisen zia lah an khaw hiangchhiaha thang ve hat kha a ni a, a pa nise khawnbawl upa min niin an khuaah chuan an ranin zun leh ek a ngah ber kumkhua a, thi leh dar pawh an ngah narawh. Mahse hetiang chhungkaw hung leh ngelnghet a ni chung pawh hian a chapo ngai reng reng lo va, a sa kah sa te pawh hmeithai satui hang hawp tur nei zo ve lo te a hleh hram hram thin, huaisen leh hmelthat a fawm a, palian thelh thawlh, mahni inthazo tak a ni a, an khaw nula te pawhin an ngaihzawn rawn tham a, kan inah lo leng se an ti rilru theuh a ni.

An khawnbawl upa fanu Dengkungi nen kum hnih dawn chu an lo inzui tawh a, inneih te pawh an rilruk tawh a, mahse man leh mualah an inrem hlei thei lo a, an hausak zia hriain se sawm leh an dar hmingthang tlaksih dar chu Dengkungi manah an ngiat a, Chawngmanga pa, Chuaukunga chuan, “Ngawi teh u, kan tlaksih dar zawng pipu chena kan lo kawl tawh a ni a, tihriral zawng a malsawm lo vang e,” a ti a.

Dengkungi nu leh pa te hi mi chapo ngang an lo ni a, chutia an fanu man atan tlaksih dar an kaltir phal lo chu tlawmah an la a, an inrem thei ta lo va. Dengkungi lahin tlangval dang a kawpsan ta bawk a, Chawngmanga khua chu a har hle a. Chutia an inlawm that lai renga tlangval dang a lawmsan ta daih chu na a ti viau mai a.

Nikhat chu Chawngmanga chuan nikum lama an chul ami bal sanghalin an tlan tih thawm a hriat avangin silai nen a inpu chhuak a, mahse an hnu a thar loh em avangin a beidawng chu a haw leh a, sakhi pachal a kap haw hlauh a.

Thangkungi thingphur tur thing a lo ek lai chu a tawng fuh hlauh mai a, a han ehsak zawh hnu chuan Thangi bulah chuan a han thu a.

“Thangi i laka ka rilru puthmang chu ka tilang zing tawh viauin ka hria a, mahse aw min la pawh duh hauh lo mai hi enge a chhan ni ang tiin ka inngaihtuah a, a chhan ka hre thei bawk si lo. Keimahah hian enge dik lo awm ang tihte ka ngaihtuah nasa a, mahse a ngaihna reng reng ka hre si lo. Keimahah hian duhlohna lian tak I nei a nih chuan khawngaihin min hrilh la ka insiam tha thei ngei ang,” a han ti chawt mai a.

Thangi chuan, “U Chawng, chutiang lam a ni lo, I felzia hi ka lo ngaihtuah a, ka phu thlawt lo che kei ve mai hian, keini michhe fa mai mai hi min duh ve tak tak pawh ka ring lo,” a han ti a.

Chawngmanga chuan, “Nang tluk zo tur hi khuavel pawh hi hel chhuak dawn ila ka hmu ngût angemaw chule, ka hmuh tirh atang che khan ka rilru zawng zawngin ka hmangaih che a ni,” a han ti a.

Thangi chuan, “Min duh ang tih chu ka ringhlel hauh lo a, mahse ka chanchin hi hre hmasa la min la duh a nih chuan ka hnial lo ang che,” a han ti a.

Chawnga chuan, “Sawi ta che,” a han ti a.

Thangi chuan a chil a han lem khawlh a, “Kan khaw hluiah khan kan Lal fapa nen kan inzui ve a, mahse itsiktu ka neih avangin nasa takin min sawichhia a, mahse ka ngaihzawng chuan min duh telh telh zawk a, kei pawhin ka hmangaih a ni. Ka rilru ah hian a thi thei lo, ka tan a inpumpek em em mai a, a nu leh paten an mo atan min duh loh thu an sawi pawhin ka tan a ding nghet tlat mai a ni.

“Kan chesual ta nge nge a, mahse nau ka pai lem lo a, kan khawsak dan lo hmutu an awm a, min sawi thang vak mai a, kan khaw lal a thinrim hle tih kan hria a, ka pa pawhin ka ngaihzawng lo len chu a khap ta bur a. Ka hmangaih em avangin ka taksa pawh a tan ka ui phal lo, ka inpumpek tawp mai a ni. 

“Tichuan khawhring neia puh ka ni zui a, a zan azanin min hnawtchhuak a, chutih hunlai chu sa sual kan kawl lai a ni a, ka ngaihzawng chuan min rawn umzui a, kei lah ramhnuaiah hlau em emin ruahsur karah ka ding a, vangvatin min zuk nasa em em mai a, chu aia ka hlauh chu sapui hahum thawm chu a ni. Hla tak atanga ka ngaihzawng au thawm chu ka hria a, sakeiin min rawn hnaih zel a, ka hma lawkah chuan a bawk vung mai a, a mei te chu a tiche ngulh ngulh a.

“Ka mipa hmangaih em em mai chuan min rawn umpha a, ka bula sakei lo bawk a hmuh chuan, “Thangi hlau hlek suh, kha keimah Lalsailova ka ni ngai e, tih pah chuan sakei chu a han kap dur mai a, mahse sakei chuan a zuan thlu a, u Saia chu a te thawt a, an inbawh ta reng mai a.

“Ngam leh ngam loin ka va hnaih a, an lo thi chiang hle tawh a, chutihlai chuan kawl a de zawr zawr a, u Saia ruang bawh chuan ka tap hawm hawm mai a, kan khaw pasaltha leh tlangvalho in min rawn umzui a, sakei ruang leh u Saia ruang chu khuaah kan hawpui a, kan khaw lalpa chuan keini chhungkua chu min hnawtchhuak zui leh ta a ni. Hei hi ka chanchin a ni a, heti chunga min la pawm duh a nih ngai chuan kei tehlul hian ka hnar lo ang che, ka phu lo lutuk che tih pawh ka hria,” a ti a.

Chawnga chuan, “Thangte, i tunhma chanchin chu hmeichhe tan chuan a rapthlak a nih chu mawle, i hunliam tawh chu ka hmangaihna che hian tuamdam vek rawh se,” tih pahin a pawm vawng vawng a.

Kum khat zet an inzui hnu chuan Thangkungi chuan itsiktu a nei leh ta tlat mai, an khaw nula pakhat chu a pum a na vak mai a, Bawlpu chuan a thawi a, chu nula chuan “Thangkungi ka ni, arsa ka duh a, min pek chuan he nula kawchhung atang hian ka chhuak ang,” a han ti a.

A khaw pum chuan an sawi luih luih mai a, mahse Chawngmanga chuan chhete mahin a awih lo. A rang arangin Thangi te inah a zuk kal a, “Thangte, titeh ka pute khua ah ka va dah ang che, an hnawhchhuah hma che in,” a han ti a.

An chhungkua chuan an lo remti a, zanah chuan an chhuak a, Thangi hnawtchhuak tur chuan an khaw tlangval ho chu an lo pungkhawm a, mahse a chhuah tawh thu an hriat chuan zawlbuk lamah an let leh diak a.

Khatia anni pahnih kalchhuak kha an hlim em em mai a, puk pakhatah an riak dun a, hlim takin an inchen a, mahse an bulah chuan savawm lian em em mai hian no a lo nei chu lo niin anni pahnih chu a rawn bei ta a, Chawngmanga lahin a silai a ban pha si lo. Savawm nen chuan an inhel nuai ta a, savawm lah a chakin a kawlh kher mai a, a tawpah chuan a sehhlum ta nge nge a.

Thangi thinrim chuan Chawnga silai chu lain a kap dur mai a, a kah thelh hlauh mai lehnghal a, savawm pawh chuan a rawn bawh a, a chinghlum der mai a.

Chu puka inhmangaihte ruang pahnih let reng mai chu puithuna mawl lutuk leh itsikna vang a ni tih hre ve niawm takin sava te chuan an ruang chu hnahthelin an rawn vur liam liam a.