- Hmingtea Chelsea Sailo Mcf
Dedicated to Ngurthansanga Sailo (1980-2007)
December Ni 15 a ni a, kan school office a ka table ah chuan naupangho in farewell box a an lehkha hnutchhiah chu ka chhiar tan a,
( kan school hian class-room tinah letter box ang deuh hi kan dah vek a, kum tawp promotion examination result puan ni hian naupang, school danga insawn tur emaw harsatna engemaw vanga school chhuahsan tur ho bakah kan school a kal zel tur te thlengin; lehkha tawi, kan school an hmuh dan te, an thiante chanchin emaw zirlai chungchang emaw etc.an hnutchhiah thin a, Farewell Note kan ti mai thin. Nuih pui bawk bawk theih leh thu ho mai mai karah hian zirtirtute leh school pawhin kan hlawkpui theih thil kan chharchhuak ve nawlh nawlh fo mai. Class tina Class Teacher-ten kan nihna class a mi kha kan collect-in kan chhiar mai thrin a, a hnuah tangkai tur ni a kan rin hi kan in share tawn thrin a ni.) a chang chuan farewell note chhiar hi hlimawmin min tiphur viau thin mahse ka lung a tih len thrin avangin hian huphurh tak tak chang ka nei fo thin a.
Note ho chu a indawt danin kan chhiar tan a,
Rosanga, Class IX, Sec B, Roll No.32. “ Kan zirtirtu zawng zawngte, mangtha vek ule, ka ngai dawn lutuk che u.”
Rinsangi, Class IX, Sec B, Roll No.16. “Ka thriante, B-tei, Lucy-i leh Duhawmi te kha school in luh leh hunah min lo biak dawn nia aw, Sir.”
Robert-a Class IX, Sec B, Roll No.20. “ Kan Section-ah Ruatsangi a chhelo ber.” Ka nui hawk a, Bert-tea tak hi chu aw!!
Sangkima, Class IX, Sec B, Roll No.5. “Kan school a nuam ber, kan Miss M-i hi a chhe lo si, Sir Tete-a hian a star chiang.”. ..Ha ha, hei chuan hrem a tawk dawn chiang mai…
Liansanga Class IX, Sec B, Roll No.21. “ Mathematics ka man lo lutuk hian school kal nawmna a tibo vek, ka fail leh dawn chiang sia.”..hei chu Sir Vula sawipui tur anih hi..
Juliet-i, Class IX, Sec B, Roll No.17. “ The best school ever, gonna miss all ma frenz, Guys see you next year.” etc…
A chanve ai tam ka chhiar tawh, Office-ah chuan Vulte-a a rawn lang hlawl mai a,
“May I come in, Sir”. “Come In, come in”. “Sir, may I speak in Mizo”.
“Ok, go ahead”.
“Sir, hei hi Rinsanga farewell note a nia, First term zawh hma daih tawh ami kha a nia, min lo thlak sak rawh a ti a, ka lo theihnghilh daih a, In thlen hnuah pe tur che in ka rawn kal leh a.” Rinsanga, ka van hre teuh…ka hrechhuak leh si, Lalrinsanga, Class IX, Section B a mi tho kha, July thla laihawl vel khan thla thum fee an bat avanga hnawhchhuah a nih tak kha mawle, a felin thiamthei pawl tak a nih kha, December a mi daih tur July a lo ziah lawk chu le, ka ti rilru a. Vulte-a chu ka kal tir a, Rinsanga note chu a tawp berah chhiarah ka khek a, Register karah chuan ka zep mai a.
Naupang ho note chu ka chhiar zawh meuh chuan Dar 3:40 a lo ni tawh reng mai, ka insiam a chhuah mai ka tum lai chuan, Register kara Rinsanga note tlem lo lawr chu ka hmu a, ka lo theihnghilh hmin der a nih hi tih pahin ka la chhuak a, ka chhiar ta a. Lehkhathawn ni awm zawk tak hi a ni a, ti hian a lo inziak a.
To.
Sir Tete-a
Ka hming chu Lalrinsanga a ni a kum 16 ka ni. Ka pa nen chauha khawsa kan ni a, Sir, ka chanchin tlemte ka hrilh dawn che a, khawngaihtakin chhiarchhuak hram ang che.
Ka tette atanga ka tum ber chu Doctor nih hi a ni a, a chhan chu ka pa hi mitdel a ni a, amah anga vanduai ka tanpui theih nan. Kum 5 mi lek ka nih lai hian ka nu-in ka pa nen chauha awmdun tur hian min chhuahsan a. Ka pa hian theihtawpin min enkawl seilian a, inhlawhna tur a hmuh ang ang te thawkin, kum 12 mi ka nih thlengin min chawm a, school min kal tirin hlawhtlinna ka chhar theih nan nitin zantin thu tha min hrilhin min trawngtrai sak thin. Kei pawhin lehkhha zir hi nuam ka ti in, hlawhtlin ngei tum bawk a, school ah pawh a ti tha pawl ka ni chho ve zat zat a, Mahse kum 12 mi ka nih kum (pawl nga ka zir lai) hian an hnathawhna hmunah ka pa chu chesualin a lu a sawh a, a mit lampang ah effect neiin khua a hmu hleitheilo a, a hnu karthumna ah phei chuan a mit chuan khua a hmu ta lo hrim hrim a ni.
Ka pa, min chawmtu ber in eng hna mah a thawh theih tak loh ah chuan, kan pa pahnih a eitur leh school ka kalna tur thawhchhuah chu ka kutah lohtheihlohin a innghat ta a, mahse ka zam lemlo, tette atanga hna hram thawk thang ka ni a, ka dam phawt chuan kan pahnih inchawm zawhna khawp chu ka thawhchhuah theih ka ring a, vanneihthlak tak maiin bazar leh hmun lun laiiah ice-cream zuar kual turin hna ka hmu hlauh mai a, zing karah chanchinbu sem hna ka hmu tel bawk a, ka van lawm tehlul em. Karkhatah ni hnih te school kalin, a bak chu inhlawhnan ka hmang thrin a, kan khawsak zualpui leh ka school kalna senso chu a tum ve thei mai a. Mahse hreawm ber chu, school ka absent hnemin absent fine mai bakah zirna lamah ka tihchhiat phah tlat mai a, chhun lamah ka chauh theih em avang leh zing thawh hma ka ngaih avangin lehkkha duh angin ka zir thei bawk si lo a.
Ka pa hi theihtawpa duata enkawl ka tum thin a, a lu hi a chang chuan a rawn na leh vak zel a, achhawkna tur damdawi man a insen te hi a duh ngailo a, a na rawn chhuah chang hian a thlan hian bual zawih zawih mahse “a na lo e, ka tha a lawm” hi a ti tang tang zel a, ka mittui hi a tla ngun thei a nia aw.
A sei lutuk loh nan kan kaitawi mai ang a, engtin tin emaw school chu kal chhunzawm zelin Class IX lai ka lo ni ve dawn ta a, Zankhat chu ka pa tawngtai ri hian min tiharh a,
“Lalpa, keini pafa hian engthil nge kan tihsual a, tiang khawpa hreawmna hi kan chungah a tlak tak bik le! en teh ka naupan tet atangin ka theih angin i thu ka zawm a, eng anga harsatna pawh tawk ila, ka phunnawi ngai heklo, Lalpa kei chu ka inngaihtuah lo a, mahse ka fapa hi en teh: kum 15 awrh chauh a ni a, a hma lam hun ka ngaihtuah hian ka lungngai a ni. Engkim ti thei i ni a, min tanpui thei tih ka hria e, tiin. Ka mittui hi a tla zawih zawih a, ka pa trawngtaina chuan tumruhna nasa tak min pek belh a ni.
Khami ni khan kan school ah hian ka rawn in admit a, monthly fee leh senso dang pawh a to tih ka hria, mahse hlawhtling tur chuan zirna tha ka dawn a ngai si a, pawisa tlem a zawng ka lo inkhawl ve tawh a chubakah inhlawhna puitling zawk, mi insakna ah te leh inhlawhna dang dangah ka thawk nasa in, kan khawsak pawh ziaawm ve tawh tak a ni. Mahse school kan tan atanga thlahnih hnu lekah khan dawr bungrua senghawia ka inhlawh lai chu ka lu rawn haiin, nikhaw hrelo in ka tlu der mai a, ka harh chhuah leh chuan damdawiin-ah ka lo mu reng tawh a, chanchin lawmawm loh tak maiin min la deng zui:
ka thluak chu lo cancer in tidam tur chuan, zai (surgery), radiotherapy leh chemotherapy ngei ngei a ngai! A senso tur zat ka pa’n an zawh te chu: a chhanna ka ngaithla ngam tawh lo!
Tun hma atanga ka taksa danglam zeuh zeuh- luak thut te, khaw hmuh fiahloh te, leh tawng harsat thut ka neih chhan te kha he cancer vang vek hi a lo ni a! ka pa nen inkuah in kan tap zawih zawih ringawt mai.
Ka natna avang chuan ke a kal te ka harsat ta vek a, inhlawh chu sawi loh, school kal tak ngial pawh ka ti hleithei tawh si lo a. April, May leh June thla fee kha ka pe thei ta si lo a, Principal in min hrethiam ngun tawh bawk nen, July thla khan school kal phalsak ka ni ta lo a nih kha. Khami tum a ka haw khan, tap zawih zawihin Biak In-ah kalin Pathian hnenah ka vui ve hial a sin. Mahse Pathian chuan min hmangaiha, engkim hi kan thatna tura A ruahman vek a nih ka ring tlat.
Sir, min chhiarchhuah sak avangin ka lawm e, he note hi keimah ka insawi khawngaihthlak duh vanga hrilh che ka nilo a, ka classmate pui te hnenah harsatna lutuk neiloa school an kal thei kha an vanneih zia te leh retheihna avanga kal duh ngawih ngawih an tam zia hrereng chunga tumruhna nei tura i fuih theih nan inthlahrung tak chunga ka ziah chhuah a ni.
Lalrinsanga
Class IX, Section B.
Lehkha ka chhiarchhuah chuan ka chau hnawk a, ka mittui hi a luang zawih zawih a,
“Rinsang, ti khawp hian ni maw i lo retheih, mahse i va hausa si em, i tumruhna te, Pathian i zah zia te hi inzirtur kan va ngah em..ka phun mawlh mawlh a, ka hrechhuak thut a, School register-ah Rinsanga te address chu ka zawng chhuak a, taxi-in hmanhmawh takin an veng lam pan chuan ka tlan ta a.
An in chu Tala hian a lo inkalh, an thenawmte hnenah an awmna kan zawh chuan Civil Hospital-ah kar thum vel lai a lo awm tawh chu niin, Civil-ah chuan inkan hun a lo tawp tawh avangin a tuk ah school leave la in, ka han kan a, Doctor-ten ICU ah a awm thu leh biak theih a nih loh thu min lo hrilh a, nasa taka ka ngen hnuah a hmel chu reilote min hmuhtir hram a, ka haw dawn chuan Doctor hnenah khawngaihtakin he number-ah hian a chanchin min rawn hrilh thin dawn nia ka ti a, ka number chu ka pe a.
Atukah Class IX naupangte chu Rinsanga chanchin lungchhiatthlak tak leh civil hospital a a awm thu chu ka hrilh a, tupawh mai chu an ngui nghiai in ka hria, chumi tuk zingah chuan phone call ka dawnga Rinsanga that loh thu leh a mar chiah en a nih tawh thu chu min rawn hrilh a, hmanhmawh takin Civil-ah chuan ka tlan chho a, Civil tualah chuan kan school uniform ha school naupang thenkhat ka han hmu nual hlawma, Vulte-a zarah Rinsanga chanchin hriaa rawn kalkhawm an ni. School naupang threnkhat nen Doctor-ten Rinsanga hmuh chu min phalsak hlauh mai a,
Rinsanga chu cher tak maiin khumah chuan alo mu a, a pa ni ngei tur chuan a kut cher thiak mai chu lo dawmin, “Mama, i pa hi i kalsan dawn em ni, tiin a mittui hi a lo sur zung zung mai a. Pindan boruak inthlak danglam deuh chu hria ni awm takin Rinsanga chuan a kut chu rawn ti che in, nikhua rawn hria hi a ang hle a, ka mittui chu ka dang zo tawh lo! Naupang ho pawh an lo insut tliar tliar a! A pa chuan mak tih hmel taka rawn hawiin, a mit khaw hmulo tih hriat tak chuan a rawn hawi kual a, “Tute nge aw, rawn tiin, kei chuan, “Ka pu, Rinsanga te Sir ka nia, ka bulah hian a pawlpuite pawh an awm asin,” tiin tham chhal in ka chhang a. Tah zet chuan Rinsanga pa chu a insum thei tawh lo, “Mama, i thriante pawn an theihnghilh lo che asin hei, rawn tho la rawn kawm ta che,……kan vaiin kan tap hi a ni ber a, chutih lai chuan Rinsanga chu thei leh theilo hian a rawn meng a, kei leh midang ho chu rawn melhin hlim tih hriat theih tak hian harsa chung chungin a rawn nui sak a, a chhing leh ta a…
Rinsanga thih atang chuan ka rilruin tum lian tak ka nei ta a. A kum leh school kan tan atangin ka table bulah bawm Farewell Box ang tak ka dah a, a hmingah Lalrinsanga hriat reng nan LRS tih hi ka ker a, chutah chuan nitin ka pocket money atangin pawisa ka neih ang tawk ka chhung lut thin a. Chuta tanga kar thumna hnu velah chuan office a ka lut chu ka hawi phawk chiang kher mai: staff ho zawng zawng table-ah chuan LRS tih in tarna box hi a lo inhung far hlawm a! Ka staff puite chuan min lo nuih var var hlawm a. Class kan tan a, class room-a ka lut chu Blackboard bulah hian LRS Box bawk chu a lo awm leh a, naupang ho chu ka en a, mittui parawl kuang si hian an lo nui var var hlawm a! Class dangah ka tlan kual a, Class tin mai chuan LRS Box chu an lo nei vek hlawm a!
Chuta tang chuan kan school-a naupangho leh staff hote pocket money khawlkhawm chuan kumtin zirlai pahnih pathum, retheihna vanga school kal theilote school kalna tur chu a lo tum ta a, Lalrinsanga chuan a tumruhna avangin a boral hnuah naupang tamtak te zirna a pe a, a la pe zel bawk dawn a ni.
“There is a little boy inside the man who is my brother…
Oh, how I hated that little boy.
And how I love him too.
But right now I miss him so much.
Post a Comment
He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh: