A RUH LANGIN SAWI A NGAI TA!

(Myanmar aṭanga illegal Immigrant in Mizoram leilung fa ngei a that leh tawh)
- Moses NG.


Kan ngawi a, kan ngawi zel a, tun ah chuan kan puak chhuak ve ta e. Myanmar ram sorkar a buai avang leh sipai sorkar in mipui sawrkar a paihthlak avanga India rama dan lo anga lo lut te chu, Mizoram khua leh tui te chuan kan unaute ti in kan tuamhlawm a, kan chhawmdawl a, an pualin vehbur kan khawn a, ei leh in tur bakah an awmna tur shelter kan pe a ni. Mizoram District hrang hrang ah Myanmar atanga dan lo anga lo lut tamtak tuamhlawm ni in, man nei miahlovin an nawmna tur hmun pe in kan chhawmdawl mek anih hi. Chutih lai mekin kan unau kan tih dan lo anga kan rama lo luttte hian min thungrulh dan hi ava rapthlak em! Mipat hmeichhiatna rawngkaia in hmansualna te, ruihhlo tawlh leh tualthah thlengin hripui angin min nuai mek a nih hi. Ka phuah chawp a ni lova, Mizorama thil thleng ngei, kan unau kan tih Myanmar atanga dan lo anga kan ram, India rama lo lut ten min suasam dan hi ihan bihchiang teh ang.




A hnuaia mi te hi incident tamtak thleng atanga record ka neih theih chin tlemte a ni:-

1) Dt.6th September 2021 ah Nl.K Vanlalduati chu thah a ni a. A thattu ni a puh hi Myanmar mi Mizorama dan lo anga lo lut a ni.

2) Dt.14th July 2022 ah Nuai 135 man hu Champhai ah ruihhlo man a ni. Ruihhlo neitu ni a puh hi Myammar atanga Mizorama dan lo anga lo lut a ni.

3) Dt.13th August 2022 ah Myanmar atanga dan lo anga lo lut Hrangthanchea Khawbung khua a khawsa chuan khawchhak sumdawng rawng takin a that a, a ni hi court in thiamloh a chantir zui a ni.

4) Dt. 20th September 2022 ah Heroin gram 202 Tuirial ah man a ni. A neitu a puh hi Myanmar mi Mizoram a dan lo anga lo lut a ni.

5) September 21st 2022 ag Heroin gram 147 Tuirial ah Myanmar mi, mi pahnih hnen atanga man a ni.

6) Dt.2nd November 2022 ah Champhai District ah naupang kum 7 mi chu sexually abused a ni a. Mipat hmeichhiatna rawngkaia khawihtu ni a puh hi Myanmar atanga Mizorama lo lut mipa kum 20 mi a ni.

7) Dt.19th March 2023 ah Pu.B.Lalthafamkima Tata Ace Driver, Tipa khua Siaha District chu rawng taka thah a ni a. A thattu ni a puh hi Myanmar mi Mizorama dan lo anga lo lut a ni.

8) Dt.9th August 2023 ah Tv.Lallsawmsanga Muallungthu khua chu thah a ni a. A thattu a puh hi Myanmar atanga Mizorama dan lo anga lo lut a ni.

Heng incident ka han tarlan takte atang hian kan unau kan tihten kan chunga an thil tih hi palzam mai mai chi anih tawhloh zia alang chiang hle a ni. Kan unau kan tih a kan tuam hlawm te hian min thata, min rawk a, ruihhlo in min hrai reng mai zawng anih hi. Tuna ka tarlan bakah hian ka hriatkimloh incident tamtak a awm ka ring. Tin, ruihhlo pawh police leh khawtlanga NGO hruaituten an man bak hi tamtak man lohva darh ta a awm ka ring bawk. 

Myanmar atanga illegal immigrant te, heti khawpa Mizoram khua leh tuite pawi khawih si hi, engahnge Mizoram ah kan hum tlat? Hum theihna dan kan nei reng em? I han bih chiang teh ang. India Danpui Article 257 na chuan, ‘’Union thuneihna chu State thuneihnain a dal/tibahlah (impede) tur a ni lo a, a lo pawngpaw hnawl/tikhaw lo ( prejudice) tur a ni lo’’, a ti a. Union Ministry of Home Affairs Govt. of India chuan Mizoram bakah Northeast a state pathum (3) te chu Myanmar atanga raltlante India a an lo lut tur dang turin thu a pe a, state sorkarin foreigner hnena refugee nihna pektheihna thuneihna a nei lo tih a hriattir bawk. Hemi chungchangah hian Date 25.02.2021 ah Ministry of Home Affairs chuan Mizoram leh Northeast state pathum (3) te Chief Secretary hnenah theuh hriattirna pe in, anni bakah hian Border guiding force te leh Assam Rifles te pawh inring renga awm turin leh dan lo anga India rama lo luh tumte dang turin thu a pe bawk. Hei bakah hian Foreigner Division, Ministry of Home Affairs chuan State Chief Secretary te hnenah thuchhuah siamin, letter No. 25022/63/2017 -F.IV Dtd.28.02.2018 ah chuan, ‘’State huamchhunga dan leh thupek kengkawhtute leh intelligence agency te chuan, dan lo anga India rama lo lut te chu zawngchhuakin an awmna chin an hretur a ni a , an biographic leh biometric particulars and capture bawk tur a ni. Indian document lem an neih te pawh cancel a, dan ang taka thawn let tur an ni, tin, Union territory leh State sorkar in foreigner te hnena refugee nihna pek theihna a nei lo, India hi UN Refugee Convention 1951 leh a protocol 1967 signtu ram a ni lo a ni’’, ti in thupek a chhuah a ni. Tin hei bakah hian, Union Minister of Home Affairs chuan Rajya Sabha ah Feb 5, 2020 khan Refugee chungchanga zawhna a chhanna a sawifiahnaah hetiang hian a sawi a, “To deal with such immigrants (including those who claim to be refugees), the powers of the Central Government under Section 3 of The Foreigners Act, 1946 to detect, detain and deport illegal foreign nationals and powers under Section 5 of The Passport (Entry into India) Act, 1920 to remove an illegal foreigner by force have been entrusted under Article 258(1) of the Constitution of India to all the State Governments. Further, under Article 239(1) of the Constitution of India, Administrators of all Union Territories have also been directed to discharge the functions of the Central Government relating to the aforesaid powers,” Mizo tawngin a awmze tlangpui chu, “India rama dan lo ang a lo lut te (refugee inti te telin) chu, State sorkar leh Union territory zawng zawgten tihluihna ( by force) hmang pawhin an thianfai/thawnhaw ( remove) tur a ni”, tih a ni.

Hetiang a nih lai mek hian Mizoram Chief Minister Pu.Zoramthanga chuan March 18, 2021 khan Prime Minister Narendra Modi hnenah lehkha thawnin, Myanmar atanga lo raltlan te, a bik takin Chin community te chu Mizote nena thlahtu hmunkhat kan nih avanga enhran a harsat thu a sawi a, amaherawhchu, he a lehkha thawn chhanna hi Prime Minister hnen atangin a hmu em tih tarlan a nilo. Union Home Minister Amit Shah chuan interview na ah hetiang hian Myanmar atanga lo raltlante chungchang sawiin, “ Myanmar mipuite chu eitur leh intur bakah an mamawh tumsak India chuan a inhuam a, amaherawhchu, dan lo anga India rama an lo luh erawh a phalsak dâwn lo a ni, tin, Myanmar sorkar hnenah pawh India chuan thu thlenin a ram mi leh sa te ngaihsak turin a hriattir bawk,” tiin.

A chunga kan sawi tak zawng zawngte khi kan chhiar chuan Mizoram sorkar a ni emaw, Mizo mipuite hian kan unau inti leh kan unau inti lo te pawh, India rama dan lo ang a lo lut tawh phawt te chu hum theihna dikna chanvo engmah kan nei lo tih chiang takin a lang. "Kan unaute" tia tute emaw kan lo hum hian India khua leh tui kan nihna anga kan thutiam ( pledge) kan bawhchhia a, khua leh tui ṭha lo, helhmang kan ni tihna a ni. Thisen chu tui aiin a tak zawk an tih avanga kan unau nia kan hriat te kan lo hum duh talh anih pawhin a ruk thei ang bera kan kawl a ngai ngei ang. Tun hnaiah social mediaah te Mizorama Myanmar raltlan thenkhat ngampa tak taka inlan an awm nual mai a, heihi India ram dan leh thupek an hriat loh avang ni in alang, India ram dan leh thupekah chuan man a zawhchhuaha thawn haw tur (wanted) an ni tih hi thudik pawm hrehawm tak chu a ni tlat si Myanmar atanga dan lo anga lo lut illegal immigrant ten Mizorama cheng Mizoram khua leh tui ngeite an that thin leh incident dang tamtak thleng tawh chungchangah sawrakr lama kan hotute atang pawhin, Mizoram khua leh tuite thlavang hauhna leh illegal immigrant pawikhawihtu te demna official statement hmuhtur a awm ngailo hi, kei Mizoram khua leh tui hian mak ka ti a, kan ram ngei ah thlabarin kan awm zel dawn em ni le!

KAN HMABAK ENGE?
Tualthahna leh ruihhlo te, sex rawngkaia in khawi chhiatna hmang te a kan unau kan tih illegal immigrant ten min chim mek lai hian kan hmathlir hi a duhawmlo takzet a ni. Ruihhlo in kan thalaite a run mek a, ruk ruk, tualthah leh inrawkna te ahluar chho zel anih hi. Nu leh Pa an rum a, hmeichhia ten engtikahnge heng dan lo anga kan rama identity pawh nei mumal lova lo lute hian an khawih chhiat ve ang tih ngaihtuahin, zan ah khawlai ah pawh thin thi in an chhuak ngam tawhlo a, a mipui mimir hian kan in lehlo rawk leh suam kan tawk angem ti in thin thi pawn mutmu kan tuah thei tawh meuhlo chu a ni e. Hetiang zel hi thil awmdan a nih a, thunun anih loh chuan, kan hmathlir hi avan thim thim em!Zoram thar kan sawi thin, rilru hmunkhat leh in hmangaih tawn takin zoram tharah cheng ho thei ila tih hi kan duhthusam a ni. Nimahsela, min rawktu, min suamtu leh min thattu te nena Zoram thar din ai chuan, Zoram hlui ah hian thlamuang taka chen kan duhzawk a ni. Khawngaih takin kan unau kan tihte hian hetiang boruaK duhawmlo hi min siamsak zel dawn anih chuan a rang lamin min inthiarfihlim san mawlh teh se. Mahni mihringpuite nunna pawh zahzo lo ho nena khawsak ho hi kan thei tawhlo a ni e. This is not the unity that we longed for.

MIZORAM SORKAR HNENA NGENNA

Under Secretary to the Government of India, Pratap Singh chuan Mizoram Chief Secretary hnena a hriattir leh a ngen angin, Myanmar atanga dan lo anga lo lut te biometric data capture hna hi a rang lama thawh zawh thuai ni sela avan lawmawm dawn em! Theih ni phei sela, central sorkar duhdan ngeia heng illegal immigrant te hi pawi an khawih tam lehzual hma a, an ram lama thawn kir leh theih nisela tih hi mipui tam zawkte duhthusam a ni tawhin alang. Kan unau ti a kan khawngaiha kan tuam hlawm ten min rawka, min that reng mai hi kan tuar thei tawhlo tih hi sorkar hian min hriat sak sela. Mizoram khua leh tuite thlavang hauhna official statement chhuah ngei turin ka ngenin ka phut tlat bawk a ni. Ka thuziah hi politics a inbeihna a nilo a, eng party member mah ka nilo bawk e.

TLIPNA

Mizorama cheng Mizo te kan fimkhur a ngai a, kan ram , kan in lehlo te, pawisa kan duhna avang maiin heng illegal immigrant te lakah hian I phalrai loving u. Nakina min la eichhe tu tur an ni tih hre rengin, fing takin i awm ang u. Nakin chu sawiloh, tunah pawh min eichhe mek zel anih hi, rilru nei takin, mihring mihrinna hloh chuang silovin hma ila ang u. Myanmar illegal immigrant te kuta nunna chan (lost) tawh zawng zawng te ka thinlung takin ka tawrhpui che u a, in ram ngei ah dan lo anga lo lut ten in hmangaihte nunna an chhat hi, kei chuan ka ngaidam ngai dawn lo a ni, ka hrereng ang. Tichuan, kan hriat tur atana pawimawh em em pakhat chu, Mizoram a zalen taka kan awm theihna leh faisa ringa kan nun theihna hi India sorkar nen inremna kan neih avang a ni tih theihnghilh lo ila, chu India sorkar engkim min petu thupek kalh zawnga khawsak pawh a pawi tawh nen, ‘dan leh thupek kan bawhchhia a ni tih an hre loving’ tih hlau niawm taka dan lo anga kan lo humte, social media a interview leh thildang hmanga tarlan vak vak hi kan tih loh tawp tur a ni tih ihre thar ang u. Khawvel chhe zelah kan hma hunah enge kan tawn dawn kan hrelo, Mizoram lo hi keini chuan ramdang kan neive love. Myanmar rama kan unaute chu an ram buai a reh anga an haw leh mai ang. Keini, Mizorama Mizote erawh chuan he Kan Mizoram leilung lo hi ram kan nei ve lo tih hria in, kan ram neihchhuna ralmuang taka kan awmtheihna ata dinhmun hlauhawma min dahtheitu chu ngun taka ngaihtuahin, kan chhia leh tha hriatna hmanga thutlukna siamin kan rilru leh thinlung hi kan thlah lo la awmzel turte tan i ti khauh ang u. Ramdanga ka Mizopuite ka hmangaih a, zalen leh ralmuang taka an awm ka duh e, mahse, Mizoram ka ram neih chhun ka hmangaihna erawh engmahin a pawlh dal zo ngai lovang, aw Zoram Ka hmangaih che!








Scan Here to Donate!

Share it with your friends!
 

[Subscribe telegram channel for updates- https://t.me/exploremizoramchannel ]

(Feedback at: admin@exploremizoram.com )

[For Ads - Contact +919402125273 ]



Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post