PU P. ROHMINGTHANGA CHANCHIN TLANGPUI

(04.04.1936 to 20.12.2022)


1. P. Rohmingthanga hi Pu Selthuama (Lena) (L) leh Pi Saihnawli(L) te fa upa ber niin Bualpui(H), Thingsai khaw bulah ni 04.04.1936 ah a piang a ni.
Pu Rohmingthanga hi Pachuau hnam peng pakhat Liannghawr hnam a ni.
Unau 10 zinga a upa ber a ni a, an unau hi hmeichhia 4 leh mipa 6 an ni a chungte chu:-
1. P. Rohmingthanga H/o Laldingliani, Chaltlang, Aizawl.
2. Lianchhingi (L) W/o Saptawna (L), Luangmual, Aizawl
3. P. Lianchhuma (L) IPS retd. H/o Thangveli, Chanmari, Aizawl
4. Liankungi W/o V. Thantlinga (L), Chanmari, Lunglei.
5. P. Lalbiaka (Ex-Minister) H/o Dengthuami, Luangmual, Aizawl
6. P. Romawia (L) H/o Lalneihkimi, Kolasib, Vengthar
7. P. Lallianmawii W/o K. Hrangkima, Ramzotlang, Serkawn, Lunglei.
8. P. Lalmalsawmi W/o Lianzuala, Dam Veng, Aizawl
9. Upa P. Lianhnuna H/o Thanmami, Ramzotlang, Serkawn, Lunglei.
10. Upa P. Lianngura H/o M.C. Ngunpari, Serkawn, Lunglei.

2. December 16th, 1964-ah Laldingliani Captain J. Saptea Halliday (L) leh Ngurkhumi (L) te fanu nen Dawrpui Biak inah Pastor kutah inneiin fa pathum an nei a, chungte chu:
1. Michael Zothankhuma,
2. Christopher Zothansanga (L)
3. Elizabeth Zopari.
Tu paruk a nei bawka, chungte chu:
1. Christina Lianhmingthangi,
2. Jordan Rohmingthanga,
3. Michelle Zothankimi,
4. Francis Zothanpuia,
5. Augustine Zomuanpuia leh
6. Liam Rohmingthanga Munshi te an ni.

3. Zirna lam:
Pu Rohmingthanga hian Serkawn Middle School atangin Pawl 6 a zo a, chumi hnuah kum 1954-ah Mizo high School, Aizawl atangin Matric 1st Division-ah a pass a ni.
High School a zawh hnu hian Serampore College, Kolkata ah a zir zawm a, chumi hnu in kum 1958 ah St. Xavier’s College, Kolkata atangin B.A. Hons (Economics) a zo a ni. St. Xavier’s Kolkata atanga B.A. a zawh hnu, Delhi University hnuaia Delhi School of Economics a Master a zir mek laiin UPSC exam-ah tlingin kum 1961 ah Indian Administrative Service (IAS) a zawm ta a ni.
Hemi tum hian Indian Foreign Service (IFS) pawh a tling nghal a, mahse IAS hi a thlang ta zawk a ni.

4. Hnathawhna lam:
Kum 1961-a IAS a zawm hian Assam Cadre-ah dah luh a ni a, Mizoram Union Territory a lo nih hnu khan AGMUT (UT Cadre tia sawi thin)-ah sawn leh a ni.

5. IAS hna a thawh lai hian Assam Sorkar hnuaiah te, Mizoram sorkar ah te, Delhi Administration-ah leh India sorkar hnuaiah nihna pawimawh tak tak a chelh a ni. IAS hna a thawh laia a nihna chelh pawimawh tak tak thenkhat te:
1. SDO, Golaghat, Addl. DC Nagaon, Assam, 1965 – 1966.
2. Under/Deputy Secretary, Ministry of Agriculture, Deptt. of
Food, Govt. of India, 1969 – 1973.
3. Deputy Commissioner, Aizawl District 1973 - 1976.
4. Rehabilitation/Development Commissioner cum Secretary,
Deptt. of Education, Youth and Sports, Social Welfare,
Industries, Planning, Rehabilitation (of MNF returnees etc.)
1977 – 1980.
5. Sr. Director General-cum-Joint Secretary (Personnel),
Geological Survey of India, 1980 – 1985.
6. Chairman, Delhi State Industrial Development Corporation,
Delhi, 1985 – 1987.
7. Chief Secretary to the Govt. of Mizoram, 1987 – 1988.
8. Chairman, Delhi Agriculture Marketing Board, 1989 – 1992.
9. Secretary to the Govt. of India, Ministry of Commerce, Deptt.
of Supply, 1993 – 1996 (He hna atang hian pension-in a
chhuak ta a ni).

6. Pu Rohmingthanga hi Mizo zinga undivided Aizawl District-a Deputy Commissioner hna chelh hmasa ber a ni. Hei hi chhinchhiah tlak tak a ni. Mizo Officer zingah tun thlenga Secretary to the Govt. of India hna chelh thei awm chhun a ni awm e.
Aizawl District Deputy Commissioner hna a thawhlai hian Employment Guarantee Scheme (EGS) Road tam tak a hawng a, chubakah Mizoram a khaw kil khawr tak tak a tlawh chhuak deuh vek bawk a ni. Reiek EGS Road pawh hi Kum 1975-a a hawn a ni nghe nghe. Thingsaia Jeep a kal theih nan D.C. Aizawl a nih lain Cherhlun dai khawthlir khamah thing lei a dawh a. Jeep a kal theih nan kham hi a laih tlangtir leh a ni. Polytechnic Lunglei, AR Lunglei insawn chhuahnaah thawktu pawimawh takah pawh alo awm ve tawh a ni.
Mizoram Union Territory a nih chhoh tirha Education Secretary a nih angin Pu Rohmingthanga hian Mizoram zirna atan nasa takin hma a la a, programme pawimawh tak tak leh policy pawimawh tak tak te duang chhuakin Mizoramah zirna atana department pawimawh tak tak a din chhuak a, chungte chu – SCERT, DIET, Polytechnic, Institute of Music & Fine Arts, NEHU Campus, MBSE, State & District Libraries, State Archive leh Sports & Youth Development te an ni.

7. Chairman, Delhi Agriculture Marketing Board 1989-1992 a nih lai khan Azadpur Wholesale Marketa dan loa awmluite he mawhphurhna a chelh hnu hian a chingfel (clear) vek a ni. Hei hi a hmaa lo thawk te tih ngam loh a ni. Sumdawngte chu an lawm hle a. Heta tanga a insawn dawn pawhin ‘Mi pakhat chiah kan la thlah a, midang kan la thlah ngailo’ tiin Buddha lim lianpui pein an thlah zu nia. Buddha i ang ber mai tiin an ui em em a ni.
A sorkar hna chelh kan sawi bakah hian Pu Rohmingthanga hi thil mawi ngaina em em mi a ni a, sports discipline chi hrang hrang leh activity hrang hrang a tuipui em em bawk.

8. A pension hnuah pawh Pu Rohmingthanga hian Office leh post pawimawh tak tak a la luahin a la chelh chhunzawm zel a, chungte chu:
1. Election Commissioner for the Union Territories of Andaman and Nicobar Islands, Dadra and Nagar Haveli, Daman and Diu, Lakshadweep, 1996 – 2002.
2. Member, Delimitation Commission of India for Mizoram, 2004 – 2005.
3. Pro-Vice-Chancellor, ICFAI University, Mizoram, 2008 – 2013.
A hna chelh hnuhnun ber Pro-Vice-Chancellor, ICFAI University-a
a thawh chhung hian nasa takin he University thanlen nan hian a thawk a, University puitlingah a siam a ni. He hna a chelh lai hian Pu Rohmingthanga hian Mizo thil hlui vawnthat kawngah leh zirna lamah a hun tam zawk a hmang a, chutih rualin amah hi Deputy Commissioner leh Development Commissioner a nih lai khan Mizoram-a thilhlui vawnthat kawngah a sulsutu a lo ni tawh bawk a ni.

9. A article ziah leh eng eng emaw atangin naupang tê a nih lain rimawi a ngaina tan hle tih hriat theih a ni a, rimawi lama mi ril tak niin Frank Sinatra rimawi te, Andre Rieu-a kaihhruai orchestra te, Baptist Kohhran, Serkawn, Lunglei-a Serkawn Concert leh Pathian fakna hla an sak thin te, amah awih na atana a pi in a sak thin nau-awih hlate a ngaina em em a, hengte hi a tuchhuante hnenah a hlan chhawng ve zel bawk a ni. Calcutta St. Xavier’s College-a a luh lai khan an College Hockey team captain niin Beighton Cup inchuhnaah te an tel ve thin. Delhi-a hna a thawh lai khan Thyagaraj Stadium-ah tennis a khel thin a, golf khelh leh tuihleuh
pawh nuam a ti hle. Kum 1970 bawr vel khan Aizawl-ah tennis khelh a
chhunzawm zel a, champion lallukhum a khum hial a ni. Chhuanawm ve
tak a ni.
10. Pu Rohmingthanga hian ama ropuina leh hausakna ngaihsak lovin,
Mizoram chhung leh a mi chengte tana hmasawnna, changkanna leh
hausakna tur atana ke nasa takin a pen a ni.
11. Pu Rohmingthanga hi Mizoram Chapter of INTACH life member
niin kum 2010 atangin hemi pawl atana Convener hi a ni ta nghe nghe a
6
ni. INTACH hnathawh leh an chetvelna hi Aizawl khawpui leh a chhehvelah a ni
deuh ber tih a hmuhchhuah hnuin Aizawl khawpui leh a chhehvel mai ni lo Mizoram
chhunga thil hlui hlu tak tak kan neih hmun hrang hrang ami lam hawiin hma a la
tan a, a bik takin Vangchhia lamah a insawrbing ta a, hemi kawnga theihpatawp
a chhuahna avang hian amah hian hriatreng leh chawimawi a hlawh a ni.
12. Aizawl timawitu te zinga mi Assam Rifles Quarter Guard kawta laipui
kum 100 chuang awm chu, 1st AR Battalion kum 2003 a Aizawl atanga
transfer an nih khan, an ta emaw tiin an la bo daiha, a aiah Laipui dang an
dah a. INTACH in an Convener Pu Rohmingthanga ho in zawng turin
Dr. J.V.Hluna leh Dr. Vanlalhruaia an ruat a. Anni chu Nagaland-ah kalin
Tuensang ah an han hmu a. Nimahsela 1st AR trophy ani tiin an DG ho in
tan an lo khawh a. Ani Pu Rohmingthanga hian Sipai dah a ni lo, Civil mi
Superintendent J. Shakespear-an Aizawl timawi tura Waterloo-a an hman
laipui a dah a ni tiin Home Ministry, Govt. of India Pu Lalthanhawla nen
lehkha in an chhu zuia. Pu Lalthanhawla nen Home Minister Pu
P.Chidambaram an hmina. Pu Rohmingthanga’n Home Secretary Pu G.K.
Pillai a hmu bawk a. Home Ministry in DIG, Brigadier S.P. Rawat a
ngaihdan an zawt a. Ani chuan, Pu P. Rohmingthanga sawi dan zulzui in
Civil Administration in a dah anih angin Aizawl a dah turin a rawt a. Home
Ministry, Govt. of India in a pawmpui hnuin DGAR hnenah Mizoram a
dah turin order an siam ta a. Brigadier S.P. Rawat-a’n a hote a lak tir ta
a. May 12, 2012 khan Laipui 2 chu Aizawl atanga lakchhuah leh theih
tawh loh turin Pu Lal Thanhawla, CM leh Pu Rohmingthanga, INTACH
Convener te chuan Quarter Guard kawtah a rualin an dah nghet ta a ni.
Archaeological Survey of India (ASI) tana thahnemngai taka a thawh
avang pawhin ngaihhlut leh hriat a hlawh hle a ni. Socio-economic leh
Culture chungchanga article leh paper tam tak a buatsaih bakah thilhlu
laihchhuah (megalith telin) leh a hmun vawnthat kawnga theihpatawp a
chhuah avang hian hriatreng a hlawh bakah ‘The True Legends Award’
Telegraph-in 2016 khan an hlan nghe nghe a ni. Amah hi inkhawm ngai
pawimawh tak mi niin a chhungte leh thenrualte a tlawh kual peih em em
bawk a ni.
13. Mizo Zirlai Pawl, Delhi Branch (tunah Delhi Mizo Zirlai Pawl) hi
July 17, 1959 khan Pu P. Rohmingthanga, Pu Lalkhama, TVS Rokhuma,
7
Kapthuama, Lalchungnunga, Ms. Lalthanpari leh Tv. P. Lalthianghlima
ten an din a ni a, he pawl hi vawiin thlengin zirlai mai ni lo Mizo chhungkua
Delhi leh a chhehvela chengte tan innghahna leh hmasawnna thlentu
pawimawh tak a ni. Delhi Mizo Welfare Association ah pawh chairman
te a lo ni tawh thin.
14. A mizia:
A thil tih tur reng rengah chik tak leh uluk taka ngaihtuah hmasa
phawt mi a ni a. Thil engkim chiang taka a hriat hnuah chauh decision a
siam thin.
Mi tam takin an hriat angin Pu Rohmingthanga hian zahawm takin a
hun a hmang thin a, Mizo dan leh hrai leh tihphungte a zahin a ngai
pawimawh em em a, amah hi mi chimlim lem lo tak a ni bawk a ni.
15. A mizia chhungkuaah:
An unua zianga upa ber, fa hmingkoh a nih ang hian, nu leh pa,
pianpui unaute leh tu leh fate zah thiam tak a ni. Chhungkaw tan nun
tlawm tak lantir rengtu a ni. A nun tlawm tak hi chhungkaw khawsak ho
thiam dan zirtirtu tha tak a ni. Hetiang mi nun hlu tak nei a nih avang hian
chhungkaw inzawm khawmna nghet tak siamtu leh vawng nung tlattu a ni.
Dawt sawi duh lo, rinawm tak leh dik taka nun lantirtu a nih avangin a tu
leh fate thlengin a thu an ngaichang thiam hle. Pu Rohmingthanga hian a
fate , a tute, a unaute tute leh midang hrim hrim pawh rahbi thar leh tha
zawk te kai turin a beiseiin a fuih nasa thin a. Midang thiltum leh hmalakna
te a tuipui thiamin, a beisei sang em em thin a ni.
16. A hun hnuhnung:
Ni 25.11.2022 zing dar 6:45 vela exercise la a a kal chhuak chu
Chaltlang leh Laipuitlang inrina kawngpuiah nikhaw hre lovin a tlu a.
Greenwood Hospital-ah hruai nghal a ni a, CT Scan tih niin a lu ah thi a
tling a ni tih hmuhchhuah a nih tak avangin Greenwood Hospital-ah chuan
admit nghal a ni. Ni 27.11.2022-ah CT Scan tih nawn leh a ni a, tahchuan
a thiput chu a lo tawp tawh tih hmuhchhuah a ni. Hemi ni tlai atang hian
zawi zawiin hma a sawn niin a lang a. Amaherawhchu, ni 30.11.2022
zingah a muhil lai kan kaitho thei ta lo a ni. CT Scan tih leh a ni a, engmah
thil thar hmuhchhuah a awm lo. Dr Piju, Radiologist an CT Scan result te
8
ngun tak a enin thil awmdan a rawn sawi nghal zel a, a chungah pawh kan lawm
hle a ni. A creatinine level a san em avangin Dr. Zoramthanga (Valtea) chuan
Civil Hospital dialysis tih theihna hmun a insawn turin min rawn a. Thu min rawn
angin hemi nivek chawhnu dar khat velah Civil Hospital ICU-ah admit a ni ta a
ni. Dialysis pawh tum thum tih a ni, chuti chung chuan, zunthlum leh thisen sang
kum engemaw chen lo nei tawh a nih avangin harsatna chi hrang hrang a rawn
neih belh leh a. A ventilator phawisakin ICU atangin sawn chhuah a ni na in a
taksa dinhmun a that loh avangin ICU-ah bawk dah luh leh a ni a. Pneumonia a
neih bakah a zunthlum sang lutuk avangin harsatna chi hrang hrang a neih belh
teuh bawk a ni. A platelet count a sang thei lo bawk. Platelet pek hnuah pawh
a sang thei lova. Internal bleeding te a neichho ta a. Kaih, khawsik leh a
kaihhnawih hrang hrang te avangin, Doctor ten theihtawp an chhuah hnu pawhin
a dinhmun pawh a hniam ta zel a, ni 20.12.2022 dar 10 PM khan tun hi kan
thleng ta a ni.
Kan damloh chhung hian tawngtaina a dawng nasa em em a, min
tawngtai saktute chungah lawmthu kan sawi a ni. Hemi bakah tlawmngai taka
min tanpuitute, kan chhungkhat lainate leh Pu Rohmingthanga thiante zawng
zawng chungah lawmthu kan sawi duh a. Min duhsakna hrang hrang avangin
kan thinlung takin lawmthu kan sawi mawlh mawlh a ni. Mizoram Law College
zirlaite leh an hotu te, Mizoram Bar Association member te, thisen hlu tak rawn
pe tute zawng zawng chungah thinlung takin lawmthu kan sawi bawk a. Tin,
Chaltlang Kohhran, khawtlang hruaitute leh YMA member te’n kan chhiattawhna
ah theih tawp a min tawiawmna leh min tanpuina ah lawmthu kan sawi mawlh
mawlh e. Hospital-a thawk Doctor-te, Nurse-te leh thawktu dang dangte, Health
Worker-te, a bik takin Angaiha-te chungah lawmthu sawi sen loh kan ba,
lawmthu kan sawi mawlh mawlh e. Lalpa’n a let tam takin malsawmna in vur
che u rawh se.
Thu belh:
17. A PA SELTHUAMA (L) (PU LENA) hi Thingsai Govt. ME
School-ah Headmaster hmasa ber anih bak ah kum 23 Headmaster a ni.
Ani Pu Rohmingthanga leh a unaute kaihhruainain a nu leh pa hriatrengna
in chawlhbuk sak hna Saitlang romualah an thawk mek a ni. Thingsai
Govt. High School-ah hun reilo te Headmaster a ni ve.
9
18. Pu Rohmingthanga kan hnam dan leh nihphung entirnan
“TLAWMNGAIHNA” a ngaihpawimawha a zah zia a hnuaia amah ngeiin
a ziak atang hian kan hmu thei awm e:-
“Ka pa chu Liannghawr chhungkua a mi a ni a, Pachuau hnam peng
zing ami niin a lang, anni hian Sailo dawt chiahah an inngai niin ka hria.
Tichuan, ka lo pian hian ka nu leh ka pa leh ka pu (Ka pa pa) Lianthuama
of Thiltlang (Upa – Lal upa) te hian ka pu hming a daih loh nan leh
Liannghawr chhungkaw hmingchhawm se min tih avangin Lianchhinga
tiin ka hmingphuah an duh a. Amaherawhchu, ka nu pa (ka pu)-in ngaihdan
dang a nei tlat a. A hming chu Lalsailova a ni a. A khaw pawimawhber
chu Lungleng niin in 120 a awm a, khaw per pahnih a nei bawk. Pakhat
chu Muallianpui a ni a, in 80 khua a ni, a pathumna chu Lungpuitlang a ni
a, in 30 an awm, khatih laia Mizote teh danah a bik takin chhim lama
khaw te tak te te ngaihtuah chuan ka pu lalropui tak leh thiltithei tak a ni a.
Tun a kan thil tum a a pawimawh berah chuan, rorel mektu Fanai hnam a
mi a ni a, Rorehlova din lalhnam an ni a, Sailo lal Lallula lal lai ami a ni.
Fanai lal te hian a tlangpuiin Mizoram chhim chhakah ro an rel a. British
ziaktu pakhat lehkhabu atanga kan hmuh danin an ni hi rorel thiam tak an
ni a, hetiang hi ni lo ta se British-ho hian ram an zauh zel ang a, Mizoram
zau zawk ah ro an rel ngeiin a rinawm.
Tichuan, he ka pu hian an thlahtu Rorehlova hming pu turin min duh
tlat a. Rohmingthanga ti a ka hmingphuah a duh ta a ‘Ro’ tih chu Rorehlova atanga lak a ni a, ‘Hmingthang’ tih chu mi hmingthang, mi lar tihna a ni. Lal chu lal nge nge a lo ni a, a tum chu a titlang ta a ni. Pachuau thisen kai chuan Fanai mi hmingthang tak hming ka pu-in ka chhawm ta a ni. He
hming ka pu hi ka lawmin ka in chhuang hle a ni. Mi tam takin ka hminga
‘Ro’ lai hi hausakna emaw sum leh pai sawinaah an ngai thin a, nasa taka
sawifiah a ngaih chang a awm fo reng a ni. Tichuan, Pachuau hnam hlohna
chu ka unau pa leh ka unaunu te parukin an compensate ta a, an hmingah
‘Lian’ an pu ta vek a, a upa ber dawttu hmeichhia pawhin Lianchhingi tih
hming a pu nghe nghe. Mizo danah chuan mipa hming hi ‘a’ in a tawp a,
hmeichhe hming chu ‘i’ in a tawp a ni.”



Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post