RSP Dietetics | Ei leh in hrisel leh taksa mamawh

Dietitian @ Christian Hospital,Serkawn

Tunlaiin khawvel ah Covid 19 hripui lengin hmun hrang hrang  a tuam mek a. Mimal leh chhungkaw tinte kan taksa leh rilru kan enkawl uluk a pawimawh hle ani. Tunah chuan vaccine te a awm tawh mahse 100% anilo tih hria in kan taksa  kan tihchak a, enkawl uluk kan tih makmawh a ni.


Kan taksa tichak a tihrisel tur hian nitin kan ei in a pawimawh a. Chung te chu eng te nge ni ta ang?

1) Chakna min petu chaw tha (Energy giving foods)-  a bikin carbohydrate awm tamna buh, atta, vaimim, zung nei chi, alu, kawlbahra, bal, badam leh nuts chi hote, thau leh mawm te a huam a ni.
2) Kan taksa than nan a puitu chaw ṭha ( Body building foods)- Abikin protein kan taksa thanna leh lenna awm tamna bawnghnute leh bawnghnute atang a siamte, artui leh sa, sangha leh plant protein heng dal, be, nuts leh thlai atanga oil hmuhte.
3) Natna laka min vengtu (protective foods)- Heng thlai hnah leh rah chi hrang hrang leh thei te, thlai hnah (green leafy vegetables) leh purunvar, purun sen, sawhthing leh hmarcha te, rawng (colour) nei tha te hi Natna laka min vengtu an ni. Heng ho hian vitamin C leh Fiber, Iron leh Calcium-ah te an that avangin ni tin a fresh a ei theih te colour nei thlai ei fo tur a ni.

"Good health is a state of complete physical, mental and social well being and not merely the absence of disease or infirmity." - World Health Organization (WHO)

Khing zawng zawng kan sawi takah khian balance meal pawimawh zia kan hre thei awm e.


Balance diet chu engnge?
Ei leh in inchawihmawi tawk nitin kan mamawh tawk ei in hun bi mumal taka ei leh mut hi balance diet in a huam a. Heng vitamins, minerals leh tui te hi a ni.

Food cost and economy
(Ei /in lei nana kan hman leh kan dinhmun)
Ei leh in tur lei nan a kan insenso hi a pawimawh emem a, chu chuan kan chhungkua a huam tel anih avangin a pawimawh hle, In chhung ah kum zat in anglo tak tak leh raipuar thlengin leh hnute hne lai(special needs) te a awm thin a, mamawhna sang zual bik natna nei thlengin a danglam thei. Fing taka thil lei hi a pawimawh.
1) Thil in ang reng lei dawnin en kual hmasak tur a ni.
3) Thlai leh thei chhe hma chi chu vawikhatah lei teuh loh tur a ni.
4) Hunbi nei thlai/thei (seasonal foods) te hi a hrisel ber lai a nih avangin, a hunlai ami chu ei uar ila, Ei uar ila han tih khan uchuak tak niloiin a awm tawk tha tawk tihna a ni.
5) Mahni huan leh in hmun azirin thlai/thei leh ran vulh hian kan sum sen na tamtak minpui thei a ni
Acceptability of meals (Engpawh ei leh in duh)
Engpawh ei leh in theih hi kan mamawh zat nutrients hmuhna awlsam tak a ni. Kan thlai/thei leite chi hrang hrang a siam theih lei fo tur a ni.

Satiety value
Riltram lutuk emaw puar lutuk emaw in thil ei loh tur a ni. Vawikhat a thil ei teuh loh a ei zin a pawimawh.
Food habits and religious beliefs (Ei thanna kan neih leh sakhaw lam a zirin)
Kan kohran leh rinna a zirin kan ei duh dan a danglam thei. Eg- Hindu chuan bawngsa an ei lo a, Muslim chuan vawksa an ei lo. Heng avang a kan mamawh nutrients kan hmu lo emaw a nih chuan a supplements tur zawn a tha a ni.


Food facts
Ei pawlh hlauhawm chi leh kan ei theih loh allergies ti chhuak thei thil te pawh a awm a, heng pa (mushroom) te hriatchian loh eiloh tur a ni, raipuar lai a eiloh chi papaya hmin thalo te, bawnghnuute/sangha te, ei pawlh loh chi leh kan taksa tana hlauhawm thei te ngaihpawimawh tur a ni.

Kan taksa in a mamawh zat nutrients a hmuh loh avangin heng:
1) Nausen kum 5 hnuailam
2) Tleirawl(hmeichhia)
3) Raipuar leh hnute pe lai
4) Tar leh kum upa ei leh in kawnga harsatna nei te
5) Zuk leh hmuam ti mi

te hi a nghawng hma bik a ni.



EI TUR THA TLAKCHHAM LEH A NGHAWNG
1) Iron - Thisen nei lo
2) Iodine - Awrpuar , lungphu rang, rihna pung leh thluak chaklo`
3) Vitamin D- Tihrawl chak lo, natna do theihna tlakchham, cancer veina chance a sang
4) Vitamin B12 - Taksa chauhna leh thluak chak lo a thlen thei
5) Vitamin B1- Beri Beri, thawk harsa, kevung, kut ke mu, chaw chak lohna leh ek khal
6) Calcium- Ruh chuktuah na leh chak lo
7) Vitamin A - Khaw hmuh fiah lo
8) Magnesium- Tha chat, ke phu zawk zawk, chau ngawih ngawih leh lu na tluk tluk te

Heng kan han ziah zawng zawng atang hian ei leh in tur chakna lam leh kan mamawh zat kan in zir peih a ngai a, kan taksa insawi zawi uar deuh deuh in, ei leh in chawihmawi tawk leh thil chi hrang hrang ei peih a pawimawh hle a ni. Tun aia hlim leh hrisel zual zel turin chhiartute duhsakna sang ber ka hlan a che u.







Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post