WATER CIRCLE I ZIR THAR LEH ANG U!

- Kenny Muankima

Primary School kan kal laiin ruah insiam dan hi kan zir deuh vekin ka ring a. "Nisain tui a em a, a hu chu vanah chho zelin a rih hunah lei lamah a rawn sur leh ṭhin.." tiin mawlmang leh fiah takin kan zirtirtu te khan min hrilhfiah ṭhin a, ka la hre rengin a rinawm.




Kumin khawkhen avanga kan rama tui tlakchhamna hi, kum tina kan hmachhawn chhunzawm chhoh hlaua hmala tura ṭhahnemngaihna au aw lah a fing zawka ngaih ten, "Ruah a sur tam ang a, a zia leh mai ang.." an tih tâk fovah chuan a hre zawk te cho chhuahna atan reng pawh kan thlasik mau puahpui ve phawng phawng mai teh ang.

Ruah insiam dan kan hria a, kan inchhunga tui kan herhchhuah theih dan pawh kan hria. Chuvangin khalam kha chu kan kalkân ang a, kan ngaituah kân fo ni a lang thil te tham te te, ho aih si lo nia lang thei tho si te hi kan hrut thung ang.

1. Kan bawlhhlawh paih dan hian kori a tu!
Incheina lam Paris pawl pha, lirthei lama Bollywood ruala ke pen thei deuh thaw, inti changkang leh lang tunlai em em si te hian kan bawlhhlawh thehthang dan hi kan duhtui fahran lo niin a la lang zel rih a. Hei hi a tuartu chu keimahni bawk kan la ni dawn.
Ṭhal leh khawkhen hmachhawn miah lo pawh ni ila, tuna kan hnawm thehthang dan anga kan kal reng chuan tui intura siak tur kan nei hla tual tual ang a, kan la buai tho tho ang.
Chutiang bawkin hnawm hian kawr a hnawh a, tui luan dan thlenga a sawi danglam theih avangin kan ram lei, nghet ṭha lo tan hian lukhawng na tak a nei thei a. Chutiang chiahin tui luan kawr inthlak vanga tui tlem telh telh hi awm ve thei tho a ni bawk.

2. Ramngaw vah chereu hian nasa takin nghawng a nei thei!
Mizorama mi tam takin vawiin thlenga eizawnna atana an la hman chu tlangram lo neih (jhum cultivation) hi a ni a. Kum tin ram thar kan zuan a, kum tam tak chhung khawih chet loh a nih avanga ram ngaw lo ni ta kha kan vat dar a, kan hal ta chuah chuah ṭhin a. A nihna takah chuan ramngaw vah chereu mah uiawm tawh mak nak a laiin boruak chhia siam belh turin kan la hal ral rual ṭhup ṭhup mai bawk si. Kan vahthluk zat hi phun leh ṭhap ṭhap pawh ni ila, dam khawchhuak zo lo an awm dawn piah lamah puitling turin kum tam tak a duh leh dawn a. Chuta ṭang chhut chuan kum tina kan ram vah chereu uiawmzia hi a chiang. Sorkar hian jhum cultivation tih tawp hmak dan kawng hi a dap chhuak lo a nih chuan kan ramah tui a la harsa tulh tulhin a rinawm.
Kan hriat angin kan ram chu tlangram a ni a, mahse tui chuan hmun hniam lam a pan ṭhin. Chutianga hmun hniam lam an pan zawh duak lohna tura leiin a hip luh te lo chelhdingtu chu thing leh mau te hi a ni an ti ṭhin a. Chuti a nih si chuan kum telin lei hnuaia tui lo chelh dingtu te chu an kiam duak duak tihna a ni dawn a. Chuti a nih chuan kan lui tui automatic in a kâm zel ang a, kan rama nisain tuihu hip chhoh tur a neih tlem nafam chuan ruah pawh kan dawng tlem tial tial ang. Chu zawk chu kan hmaih fo niin a lang.

3. Kan rama lui dung kam vah chereu hi a pawi!
Kan ramah lui lian tak nia kan sawi ṭhin te pawh kumin chuan a kang ta ret rut hlawm a. Nikumah ruah a sur tlem em a, kuminah a sur khat si a, chuvang mai mai a lawm tih liam puat lam hi a ni ber lo. Kan environment duat loh avanga ecosystem in balance lo chho ṭanin a hrin a ni daih thei. Kan rama lui tam zawk chu a vel kan vat thelh hen hun a, kan ram leilung ṭha a trip tripin phai lamah kum tin kan lui te hian min thiar thlak sak zual ta sauh a. Chu mai a ni lova, nisa an dawn nasat avang leh a hmaa kan sawi anga lei hnuai lama lo chelhtu an tlem takah chuan a kal ta duak duak ni te pawhin a lang.

MIHRING KAN PUN CHUAN A REM ZEL ANG tih ngawt hi ni ber lo. Jhum Cultivation hian mihring punna vanga a tih chereu let za tamin ram a tih chereu a rinawm a. Hemi thlakna kawng hi kan zawn hmanhmawh a ngai. Chuti a nih loh zawngin tun aṭanga rei lo teah tui thianghlim inchuh hian kan la intual vuak hial lovang tih pawh a sawi theih loh.

KHUA A KHENG A LAWM, NIKUMAH A SUR TLEM EM A LAWM, RUAH A SUR HUNA A TAM LEH MAI ANG tih ang reng te hi zawng a dawn tawi thlak! Engvangin nge khua a khen a, engvangin nge nikumah a sur tlem kha kan chhut a ngai zawk niin a lang.

Ṭhal va ek char lai leh khawkhen lai ai te chuan furah chuan tui chu a tam ang chu, mi a nileng lo chuan an hre vek ang chu. Tuna tui lama harsatna kan hmabak theih manganpuitu te hian ṭhal laia tui tlem, fur huna tam leh ṭhin hi an buaina a ni lova, Mizoram water circle hian her kual pui tur tui a nei tlem tual tual ang tih zawk hi a ni an hlauh zawk chu ni.
Hei hi ngaimawh nachang kan hre lova, kan kal ngaia kan kal zel a, khawvel hi a la awm zel a nih zawngin, tun aṭanga kum 20 hnua he post en let leh sak pawh hi ka ngam. MIZORAMAH TUI HARSATNA A LIAN TUAL TUAL ANG! Chutih hunah chuan tun aia nasa hian kangmei a la chhuak ngun zual sauh ang.
Mahse, chumi thlen tir lo tur chuan vawiinah hma kan la thei. Vawiina kan ngaisam leh ngaihthah vanga nakina harsatna kan tawk a nih vaih zawngin, thlah kal zel ten keiniho hi min la dem nasa khawp ang le..
A hre zawk te sawichian leh sawizau atan heti chinah hian duhtawk mai teh ang.
Mangṭha vek u le.. 🤞🏻😇

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post