CHINESE COMMUNIST PARTY IN XINJIANG AH HNAM SUAT CHIMIH TUMNA A THLENG

Thu hma
' _The Foreign Policy' hi khawvela  foreign affairs magazine hriat hlawh leh ngaih hlut tak a ni a, tunhnaia  he magazine in a thil hmuh  report chuan hetiang hian a tar lang,  "tun hma lama tuarna rapthlak tak lo thleng tawh ang hrulah chutiang hleilenna chu tute emaw chungah a thleng mek a, fa nei thei lo tura hnam tlem zawk insiam luihtir (forced sterilization of minorities) leh thil dang tam tak, he lai ram biala ram neitu leh a tir ațanga mi cheng  (Indigenous people) te chungah a thleng mek a ni.


Communist Party of China-in Xinxiang ah tun hma lama Germany rama Nazi (Natzi) hoin Juda ho hnam anga  suat chimih vek an  tumna (genocide) ang  chi thu hriat nuam lo leh thinrimna chawk tho thei tak mai a awm mek a, Uighur hmeichhia te fa nei thei lo tura siam luih te, Uighur hnamho Sam (lu sam) ațanga thil engemaw siam chhuah te hi a ti chiangtu a ni. 


“ Tun hnai maia thu neitu report (authoritative report) khawvel rilru ti buai leh thin țhawng tak pahnih chu Uighur hnam -- secular Muslim hnam tlemte chunga hleilenna rapthlak tak Xinxiang a thleng chu an hmeichhia te fa nei thei lo tura siam luih sak ( systematic sterilization of Uighur women) a ni. Hemi bakah hian vanduaithlak takin U.S. Customs and Border Protection te chuan  ton 13 laia tam Uighur hnam concentration camps a awm mekte lu meh kawlh luih sak ațanga thil siam an man a, he thil thleng pahnih hnam te naute chunga hleilenna leh tih duhdahna thleng te hian thinrimna a kai chhuak hle a, ram neitu te, fa nei thei lo tura siam luih te, heng mite sam tam tham tak Auschwitz tlanga darthlalang inah  tam tham tak dah khawm chiam a nih te hi heng mite chunga hleilenna ti chiangtu a ni,” tih thu _The Foreign Policy_ khawvela , foreign affairs magazine hriat hlawh tak report chuan a tar lang .


He report hian thu puiah ' Khawvel chi leh hnam thah chimih buaihna changkang leh tunlai ber Xingiang-ah a thleng mek' (‘The World’s Most Technologically Sophisticated Genocide Is Happening in Xinjiang’) tih a ni a, a ziaktu zinga pakhat hi Uighur mi ram danga tlan chhia a awm a ni.  “The Genocide Convention ah hian China ram hi pawmtu leh hming ziaktu a ni a, he Convention hian hnam suatna (genocide) nia a sawifiah dan chuan engtin emaw taka hnam emaw chi khat, ram bial khat emaw a hnam pum pui anga an zavaia an chunga tih chimih vek tumna te, hleilenna an zavai chung emaw țhenkhat te chung emaw a thleng hi a ni. Chung kut thlaknain a huam te chu :  (a) inthahna (b) taksa leh rilru lam nasa taka inhliam sak (c) tum luihna nena chung mi te dinhmun beng hniam zawnga tha rum thawhna nena chetna (d) chung mi leh hnam te an pian pun zel lohna tura tih luih te  (e) tih luihna nena an naupang te hnam dang te hnena pek chhawn te a ni. Heng zinga pakhat chiah pawh hi a thlen chuan 'insuatna'  (genocide) tling a ni. Chinese Sorkarin tih luih thil ngei a, awmze nei tak leh sulhnu thup tak chung sia heng Uighur hnam chunga hma a lak dan hian 'insuatna' sawi lan tak zinga a engemaw ber hi a thleng tih finfiah a ni,” Foreign Policy magazine chuan a ziak a ni 


"Turkic Uighur ho hi nuai tam tak concentration camps ah te, lung inah te,  China ram chhung  factory hrang hrangah te hna thawka chhawr luih an ni. Heng an mi hren te hi sipai thununna anga khauha enkawl  an ni a, rilru thlak thleng tura tih leh chumi atan chuan tih luihnaa inpuang lui tura nawr luih an ni. An rilru an ti buai a, an nghaisa a, an pawngsual a, an that țhin a ni. Heng bakah hian electric hmanga nghaisak te, tui hmanga nghaisak te, nasa taka vuak leh an taksa a ing-euh thei ang bera hun rei tak a awm tir te,  eng damdawi nge anih hriat loh hmanga chiu te an tuar a ni.  Heng  hlawm lian taka hrenbeh leh khunghranna ( mass detention camps) tam takah hian Uighur ho hi an rilru leh taksa hreawm taka nghaisak an tawk a ni.  Sorkar tawh te hian vawi tam tak an ti a ni. " An thlah kal zel tih tawpna, an bulpui tih tawp te, midang nena an inzawmna tih chhiat vek te, an lo chhuahna (origin) hre lo tura tih tawp tur te thu pek a chhuah fo tawh a ni".   "Hmanraw changkang tak hmanga Uighur hnam te thlah nei tam lo tura an thununna hi an hnam pumpui nuai chimih vek tumna chiang tak a ni" tih thu report chuan a tar lang.

Hemi chungchang sawisel leh demtu te chuan China hian Hanan ho an hnam nihna ata awm lo tura nuai chimih tawh angin Uighur hnam pumpui te hi nuai chhiat vek a tum a ni . China Sorkar hian  Han Chinese te hi Uighur ho intina enthla turin nuai tam tak a ruai a ni. 

"Sorkar documents in a tar lan dan chuan Uighur hmeichhe ho fa nei thei lo tura insiam luih tirna (mass female sterilization) hi Sorkar suma kalpui a ni a, hmeichhia sang/sing tam tak kum 2019 leh 2020 chhung hian fa nei lo tura insiam luih tir an ni. He thil hi suangtuah phak bak aia nasain an kalpui a,  ram pum huapa fa pakhat chiah neih (one child policy) an kalpui aia nasa zawk fe khan nau piang pawh an tlem a ni. 
Hetiang anih avang hian kum  2015 leh 2018 inkar chhunga Uighur hnam punna chu 84 % laiin a tla hniam a ni". 

In sei tak  lang hung vek hi China Sorkar-in Uighur ho Xingiang-a a khung khawmna a ni a, China Sorkar chuan 'vocational skill education Centre' tiin official chuan a vuah a ni. 

Source :
Economic Times 
July 18, 2020 
@ 02:15 PM IST

====19==07==20==
Huna Kawlvawm

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post