QUARANTINE ȚAWNGKAM LEH A CHHEH VEL

'Quarantine' tih țawngkam hi tunlai na na na chuan Khawvel ram zawng zawngah mahni țawng ang maia kan hman tlan leh hman rim a ni. He thu mal hi Venetian (Italian) ho țawng ațanga lak a ni. Republic of Venice or Venetian Republic hi kum 697- 1797 AD thleng ram hrang city state angin an lo awm tawh a, tunah chuan Italy ram a ni tawh. Venetian hi Italy țawng (Latin/Italian) anga chhiar ni mahse, tlemin a danglam hlek a, Italy hmar chhak Veneto region ah mihring 4 million velin an la hmang a, țawng zahawm leh ngaih hlut ( prestige dialect) a ngaih a ni a, Europe ram țhenkhat leh Latin America ram țhenkhatah hman a ni bawk.



Quarantine hi Venetian țawng _quarantena_ ațanga lak a ni a, "ni 40" tihna a ni. Kum zabi 14-15 lai vela hri pui  rapthlak tak "Black Death plague" len lai vel khan Venice khawpui lut tura lawnga mi chuang, sumdawng leh lawng mi reng reng te chu khawmual an dai kai hmain ni 40 chhung lawngah chuan an awmtir phawt țhin.



Hemi hma hian Republic of Ragusa (modern Dubrovnic, Croatia) chuan Dalmatia vaukamah lawng lolut tur te chu ni 30 chhung khawmuala an chhuah phal loin lawngah an lo hreng khawtlai tawh a, "trentino" ni 30 tihna a ni. Hei hi kum 1347 a ni a, khung hrang hmasa bera ngaih a ni.


Hmanlai ațang tawhin mihring chanchinah inkai chhawn thei hri (infectious diseases) hi vawi tam tak a lo leng tawh țhin a. Indona tluk zetin  mihring nunna a suat nasa țhin. Pandemic historian te sawi dan chuan mihring hmasawnnain a ken tel, a huhoa chen, ran vulh leh hmun danga chengte nen insumdawn tawnna avangin 'pandemic' hi a leng tam tual tual a ni. ( pandemic chu ram pum emaw Khawvel huap emawa hri leng, a tih damna, invenna damdawi awm lo hi a ni).



Hmanlai hri leng țhin smallpox, influenza kha a enkawlna, invenna leh tih damna damdawi awm lo a ni. Kum zabi 14 naa Europe ram puma influenza hri pui  leng kha khawvela hripui leng tawh zinga rapthlak leh nunna suat hnem ber a ngaih a ni a, "Black Death plague" vuah a ni hial reng a, ziaktu țhenkhat chuan mihring 200 million vel laiin an thihpui niin an sawi.


He hri pui leng hi sawi tawh angin damdawi a awm loh avangin a vei leh kai apiang khung hran kha mipui venna a ni. Pandemic tam tak leng tawhah mi hrisel țha lai ven himna țha ber chu hri vei chu mi hrisel țha pangngaite laka khung hran a ni.



ȚAWNG BUL CHHUINA
Merrian - Webster in a sawi dan chuan "Quarantine" tih hi French leh Italian ațanga lak a ni. Kum 1400 tawp lamah khan English țawng hmangho hian French thu mal "quarantaine"  ni 40 chhung tihna chu an țawngah an hawh, seng lut ta a ni. Quarante hi French țawngin number 40 tihna a ni.


Khatih hun lai khan _quarantine_ hian sakhaw lamah pawh awmzia a neia ngaih a ni. Țawng, thu mal lam thiam (words expert) te chuan Isua thlalera ni 40 chhung chaw ngheia a awm nen pawh khan inkungkaihna neiah an ngai.


Kum 1500 bul lamah chuan hmeichhe pasal sunte, an pasal ina an awmzui theih hun chhung ni 40 sawina atan pawh quarantine hi hman a ni.


Hetih hun lai vel tho hian Europe ram țhenkhat city-state te chuan hri leng, inkai darh thei laka khawpui venhimna atana lawng an hrensak sawina atan an hmang.


Kum 1600 chhoah chuan _quarantine_ tih chu English ho chuan 'natna laka invenna tura khung hran' sawina atan an hmang a. French țawng ziak dan spelling _quarantaine_  zulzuiin a awmzia lamah Italian/Latin lam hawi deuh bawk siin English a hman a ni ta a ni.


ENGTIA LAM TUR NGE?
Covid-19 a lo lar tak hnu hian Mizo zingah local cable TV, Radio leh mithiam nia kan ngaihte lam dan a inang ta tlat lo a, hei hian țhenkhat chu min titîm deuh dui mai.


JF Laldailova chuan 'kuwaranțin' tih tur a ti a. Pu Remkunga chuan 'kworanti:n' tia lam tur a ti. SL&PB dictionary thung chuan 'kuarantin' tih tur a ti a. Chambers 21st Century dictionary chuan 'kworanti:n' tih tur a ti.  Cambridge English pronouncing dictionary  chuan 'kworenti:n ti a lam tur a ti bawk.


Chuti chuan a lam dan chu kan hre ta, a awlsam zawngin *kuarantin* a nih tak ber chu, *tain* anga lam ho chu an dik lo zawk deuh hret tih kan hre taah a ngaih theih ang.


Quarantine hi noun a hman anih chuan preposition "under" nen hman tur a ni. Entirna : _When she was under quarantine, the woman learned how to play piano and speak simple Russian_. Noun dang nen hman a ni țhin bawk a, Quarantine guidelines, Quarantine authority, Quarantine system.

[ voanews.com]


BIBLE LEH KHUNG HRAN
Leviticus 13:50 ah chuan, "Tin, Puithiamin hri chu a lo en ang a, hri kaina chu ni sarih a khung hrang ang" tih a ni a, a sawi zelnaah phar hri kai thawmhnaw hak chu halral tur a ni.


Leviticus 13:45 ah chuan "Phar hri vei chu a puante pawh thler a ni ang a, a sam a thlah ang a, a hmui chung lam a tuam ang a," Ka bawlhhlawh e! Ka bawlhhlawh e! tiin a au tur a ni. Pharin a bawm chhung chu bawlhhlawh a ni ang a, amahin a awm hrang tur a ni, a awmna tur chu dai pawn a ni".

A chungah hian heng hi a sawi a tih theih awm e.

Quarantine
Face mask
Social distancing
Personal Protection Equipment (PPE)
Self quarantine


BIBLE LEH 40
Bible ah hian number 40 sawina a lo tam hle a, țhenkhat chu :

Tui let lai khan ni 40 leh zan 40 ruah a sur. (Gen 7:12)

Nova  ni 40  hnuah lawng tukverh a hawng.

Mosia Aigupta ramah kum 40 a awm.

Sinai tlangah thu pek 10 dawng turin ni 40 chhung Mosia a awm.

Mosian Kanan ram enthla tura a tirhte kha ni 40 an thang.

Israel fate hruai chhuahna atan kum 40  hman a ni.

Hebrai Lal tam tak ten kum 40 ro an rel. Elia (I Sam 4:18). Saul (Tirh13:21), Davida (2 Sam 5:4), Solomon (1 Lal 11:42)

Eliza khan ni 40 leh zan 40 Horeb tlang thlenna atan a hmang (1Lal 19:8)

Isua kha thlalerah ni 40 leh zan 40 chaw a nghei.

Hmeichhe nau nei ni 40 chawlh tur.

Nau pai chhung kar 40.

Theologian țhenkhat chuan number 40 hian inthlakthlengna (change) ai a awh niin an ngai.

Kum 2020 hi 20+20=40 a lo ni ve leh zel bawk.

[ dailyexpress.com ]


ISLAM
Zawlnei Mohammed kha kum 40 mi anihin Vantirhkoh Gabriela'n a ko.

Zawlnei Mohammed hian hri inkai chhawn theih veite chu mi hrisel lak ațanga dah hran tur a ni a ti.


Sakhaw chi hrang hrang Hindu, Sikhism etc ah pawh number 40 hian pawimawhna leh chhinchhiah tur tam tak a awm.



Source :

GULF NEWS
March 3, 2020

VOA LEARNING ENGLISH
April 4, 2020

DAILY EXPRESS
tahlequahdailyexpress.com
April 21, 2020

===27==05==20===
Huna Kawlvawm

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post