DUNGTLANG KHAW CHANCHIN

Dungtlang khua hi in 200 nufa, Aizawl atanga 208Km a hla, Champhai District chhung, Champhai atanga 65 Km-a hla, Khawbung RD Block huam chhunga awm a ni a, hmun sang leh chhemdam thlifim tamna hmuna awm a ni bawk.

 

A LO INDIN DAN:
Dungtlang khua hi kum zabi 18-na laihawl 1750 AD vel khan Lianchhiari Pa Vanhnuaithanga Thangluah leh a u Vanpuia ten Tuibual(Myanmar) atangin Tiau lui kân-in he Dungtlang khaw hmunah hian khua an rawn sât a, kum engemawzat hnuah Hualhang hote, Hualngo ho leh Pawih hnam hrang hrangin rawn fin zelin, Veng pasarih, Lal pasarih neiin an lo awm ta a, Dungtlang 7000 tiin an lo inchhal ta a ni. Dungtlang khuaah hian chhim lamah Lungdaikawn, tuna Zero Point atanga hmar lam 7 Km’s Buhvum tlang, tuna Leithum ram ni ta thleng hian a huam a. Tlangdung zal nuam tak anih avangin Dungtlang hming hi a pu ta a ni.

 

Kum 1790 vel khan an lo tehdarh ta a, a then khawchhak lamah, a then khawthlang lamah tichuan Dungtlang 7000 chu khaw ram, tuma awm lohna a lo ni ta a. Kum 102 lai ral hnuah Pu Rozika leh Pu Chalvura ten Falam Lal Chawnbika hnenah Saingho leh Sepui-in he ‘Darngo lenna hmun hlui kan thian leh dawn e’ tiin kum 1892-ah khua an rawn sat leh a ni. Tichuan meikhu chawl tawh lovin Dungtlang khua chu kum 2020-ah chuan kum 127 a upa a lo ni ta a ni. Dungtlang khaw hming put atang chuan kum 270-a upa a ni.



Dungtlang hian Lal ropui tak tak pasarih anlo nei thin a, chungte chu :
1. Vanhnuaithanga
2. Vanpuia
3. Hratliana
4. Pakthanga
5. Khawtinthawma
6. Silea
7. Rohupa

 


TUN DINHMUN:
Kum 2011 Cencus-in a tarlan dan chuan Dungtlang khuaah hian mihring 892 an awm a, chung zingah chuan mipa 445 leh hmeichhia 447 an awm a ni.Tin, ziak leh chhiar thiam (Literacy rate) awm zat chu 96.44% a ni bawk. Tin, India Constitution leh Panchyati Raj dan angin khawtlang roreltu tur Village Council(VC) khawtlangin kum 5 danah an thlang thin a ni. Tin, NGO hrang hrang Young Mizo Association(YMA) te, Mizo Hmeichhe Insuihkhawm Pawl(MHIP) te, Dungtlang Students’ Union(DSU) te, Mizoram Upa Pawl(MUP) te an ding bawka, tin khawtlang ei leh bar hrang hranga hmasawnna tichak turin Society hrang hrang din a ni bawk.

 

Dungtlang khuaah hian zirna in hrang hrang pali a awm a, chungte chu :
i) Govt. Dungtlang Primary School 
ii) Govt. Lianchhiari Middle School 
iii) Dungtlang High School
iv) Presbyterian English School, Dungtlang 
te an ni. 

Tun dinhmunah hian zirlai 300 vel an awm a, chung zinga 50 vel chu hmun danga lehkha zir chhuak an ni. 


Dungtlang khuaah hian Police Outpost(Police Station-a hlankai thar) a awm a, tin hriselna lamah Health Sub-Centre pakhat a awm bawk. 

Tin, he khuaah hian Kohhran hrang hrang paruk an awm a, chungte chu :
i) Presbyterian Kohhran, Dungtlang
ii) Baptist Kohhran, Dungtlang
iii) Weslian Methodist Kohhran, Dungtlang
iv) United Penticostal Church of Mizoram
v) United Penticosal Church of North East
vi) Isua Krista Kohhran
te an ni.

Dungtlang khua hi YMA branch khat hnuaiah awmin Section thumah then an ni a, Lianchhiari Section, Taitesena Section leh Vanhnuaithanga Section te an ni.


 


Eizawnna lamah:
Dungtlang khuaa cheng chhungkaw tam zawk hi Lo neia eizawng an ni a, sorkar hnathawk chu awm ve bawk mahse a tam zawk hi Lo neiin ei an zawng ber a ni. He khua hian thali chi hrang hrang an ching a, thali chi hnih khata insawrbing lovin thali chi hrang hrang Zikhlum, Sawhthing, Zawngtah, Serthlum, Apple, Grape leh Lakhuihthei te leh chi hrang hrangte chingin ei an zawng a ni.  
He khua hi khaw inlungrual leh thawkho tha tak an ni a, khawchhunga rethei leh chhumchhia zawkte chu an in tanpuiin an in chhawmdawl zel thin. Tin, ruihtheihthil leh a kaihhnawih chi hrang hrang lakluh khap tlat a ni a, a zuar thin te pawh khawtlang atanga hnawhchhuah thin an ni.

 

Faina lamah:
  Kum hnih khat kalta atang khan he khua hi faina lamah an thangharh thar hle a, in tin ten mahni in leh a chhehvel an thianfai reng thin a, bawlhhlawhbawm pawh a tam thei ang ber dah a ni bawk. Khawtlang an tanrualna avangin Swachh Bharat Mission (Gramine) 2019-in Mizoram khawfai a thlan chhuah zingah Champhai District-a khaw fai ber nihna 2nd October 2019 khan Vanapa Hall-ah hlan an ni nghe nghe, he lawmman an dawn theihna chhan pawh an khawtlang an tanrual vang a ni. Tin, khawtlang tangrualin WATSAN Committee te dinin anni kaihhruaina-in khawtlang faina leh thianghlimna lam nasa taka kalpui mek zel bawk a ni.

 


DUNGTLANG KHUA I LO KAL HUNA I TLAWH NGEI NGEI TUR TE:
Dungtlang khuaah hian pipu sulhnu chi hrang hrang tlawh tur a awm a, hei hian khualzin te pawh a hipin kum khatah ringawt pawh mi sang telin an tlawh thin a ni. Chung hmun tlawh tur hrang hrangte chu lo tarlang ila :

 

1. IN HMUN LUNGREM:
Dungtlang ram chhungah hian Inhmun Lungrem (inhmun hlui, pipute sulhnu) a tam hle a, kum 1993 khan tuna Dungtlang khaw lu phei hi Alu hmun atan theh a ni a. Hmawlhte phuna inhmun la him pial an chhiar theih chin pawh 3800 kai a ni.


2. THANGCHHUAH MUAL:
   Mizofa, miropui, chawimawi tlak, a ber kaite hriatreng nan leh chawimawi nan Dungtlang khua chuan mi 48 lung ni 09.04.1997 khan mawi takin an phun a, a hmaah Thangchhuah Mual Lungphun hawngtu Chief Minister Pu Lal Thanhawla lung leh a phuntu Dungtlang mipui lung nen a vaiin lungphun 50 a awm. He hmunah hian Zofa ten kan la thlen phakloh leh kan la nih ngailoh mi chhuanawmte phun belh zel theih a ni a. Kum 5 hnu-ah chutiang mi an awm chuan anmahni hriatrengna leh chawimawina lung hi phun belh zel; theihin Dungtlang mipuite an in kau reng a ni.

 


3. LIANCHHIARI LUNGLEN TLANG:
   Vanhnuaithanga Thangluah Lal fanu Lianchhiari hmeltha hmingthang leh hla phuah thiam em em, a ngaihzawng Chawngfiana’n Chhingzawl khuaa a pem san tak avanga ngai em em a, a thlirna tlang chhipa Lungtohlawt(Lianchhiari Lunglen Tlang) a awm.

 


4. LIANCHHIARI PUAN TAHNA:
Lianchhiari puahtahna lung a rem, a puantlang ban pawh lunga siam, a themtui hnawihna leh a tlawhchhan a ke artui dahna ker te hmuh theihin ala awm.

 



5. DUNGTLANG 7000 LUNGPHUN:
Kum 1750-1790-a Vanhnuaithanga Thangluah Lal hova Dungtlang 7000 lai inchhal tham an lo tuankhawm lai hian veng pasarih, Lal pasarih neiin an awm a, Dungtlang khawlai tlangpawng hmun nuam takah Dungtlang 7000 lungphun hi Dungtlang mipuiten ni 25-26.01.1989 khan an phun a, chutih laia Mizoram Education Minister Dr. H. Thansanga chu khuallian niin he Dungtlang 7000 lungphun hi a hawng a ni.

 




6. ZOKHUA:
Dungtlang mipuite chu pipu sulhnu humhalh leh vawnnun kawngah an tui em em mai a, anmahi senso ngatin ni 20.02.2013 khan Zokhua an din a, In Pali, Zawlbuk leh pum te an sa a, Lal in phei chu Dungtlang 7000 Lal Vanhnuaithanga Thangluah In hmunhlui ngeiah an sa nghe nghe.

 


7. LIANCHHIARI THLAN:
Lianchhiari hi kum 1800 AD vel khan an pemna khua Hreichuk khuaah a boral a, pi leh pute thu inhlanchhawn atanga hriat danin, Lianchhiari thlan chu Lallula Sailo Lungdawh chhakah chhim leh hmar hawizawnga laih niin, chutah xhuan phum a ni.  A thlan bulah insirialin lungphun lian deuh leh te deuh phun a ni tih hriat a ni a, Dungtlang khawtlang hruaitute chuan Hreichuk khawtlang phalna in Lianchhiari ruhro chu phawrhin a khua Dungtlang-ah ngei phum a ni,. Ni 15.11.2014 khan Lianchhiari Puahtahna atanga khawthlanglam 40ft vela hla, Tianhrang thlan dik taka siamah miropuite khawvela thih-a thihte an vuiliam angin, Chawnglai Dar leh Lam te, Darkhuang ri leh Meithallawn te ne ropui taka vuiliam a ni.

 

TLIPNA
Dungtlang khua hi hmanlai kan pi leh pute rohlu leh hmunhlui tam tak awmna hmun anih vang mai bakah khaw fai leh entawn tlak tak anih avang hian ram chhung hmun hrang hrang atang te leh ram pawn mi(foreigner) tam takte pawhin anlo thlawh fo thin anih avang hian hetiang lam tui mi tan chuan tlawh ngei ngei chi a ni. A tlang velte hi tlawh a nuamin boruak a thiang tha a, han len khawthawnna atan pawh duhawm tak a ni. Khawvel siam Air Conditioner aia hrisel leh thianghlim zawk Pathian siam Air Condition ngei mai rawn hip theuh turin kan sawm che u a ni.

 



(He thu ziaktu Ngurthansanga hian EXPLORE MIZORAM tan Dungtlang khaw chanchin a lo ziak a, kan lawm takzet. Mahni khaw chanchin leh thlalakte thawh duh tan admin@exploremizoram.com ah engtiklai pawhin a thawn theih reng e.)

3 Comments

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

  1. Selesih Sangsarih khua vanglai hi 1740+ vel nia sawi a ni a, Selesih khua a darh hnuah 1750 velah Lallula Zopui khuaah a lal ṭan a. Selesih aṭang darh tate khan 1750-ah Dungtlang Sangsarih an din lehnghal tihna em ni? Nge ni a Selesih sangsarih leh Dungtlang sangsarih tih hi thuhmun a ni zawk? Dungtlang sangthum tih pawh hi rin a harsat tawh vei nen. Kan mizo history enin.

    ReplyDelete
  2. Duntlang 7000 tia inchhal khi, khawi aṭanga i hriat nge ni aw. Kan historian te chuan 3000 vekin an sawi sia

    ReplyDelete
  3. Luanchhiari hi Tluangzachhawna Chuauhang Fanu a ni a, Engtia Vanhnuaithanga Fanu ti ngawt nge i nih? Engnge i source? P.S Dahrawka, Rev. Luangkhaia leh Brig. Saplianate sawi aia i sawi a pawmawmna chhan han sawiteh. History hi i duh dana phuahchawp chi a nilo a nia

    ReplyDelete

Post a Comment

He post chungchanga i ngaihdan lo sawi ve rawh:

Previous Post Next Post