POLITICS HI

(Methinks and my thoughts)

– V.Kûngtea,

West Saizawh, Awmhar Cabin.

Kan Editor sahib hian politics lam sawi thiamah mi han ngai tehrêng em maw ni? Tûn ṭum chu politics lampang ziak tûrin mi ti ta mauh mai pek a, huphurh ru tak chungin politics chungchânga ka veizâwng ka rawn au chhuahpui ve dâwn a ni a, inthlan dâwn apiangin kohhran hruaitute’n inthlan thuchah ṭha tak tak an lo chhuah ṭhîn a, ka mimal ngaihdân thu ka rawn chhuah ve poh teh ang.

1. Politics hi sual a ni em?: ‘Ni’ leh ‘ni lo’ thûah hian thiam a chan theih ve ve mai a. Mi ṭhenkhatin ‘sual a ni lo, an hmang sual mai mai alâwm. Pathian leh politics chu a kal kawp tlat a ni’ an ti ṭhîn. A nih leh, sual si lo chu kohhran upa-in politics a khelh chuan eng vângin nge kan sêl leh si? A ni tak a, politics a khêlh hmaa sual lêm lo ni ṭhîn kha politics a han khelh chiah khân mahni party tân hna a thawk a, a party ni ve lo chu a thisen zawmpui pawh a duhsak tawh lo va, a khaw dang sial en ta a, a pumpui ṭâng a lo hai ta a ni. Aw..., politics hi a lo va tenawm êm! A tîrah ṭhat chhuah chu tum eng ang viau mah se, a mizia chu a thup tak tak thei lo; khua a lo rei tial tial a, ṭha a tih ngai loh kha a tih a lo ṭûl ta! A khingpuipa chu thudik chanvea a beih fo a lo ngai ta a, sumpai leh therhlo hmangin a khingpuipa berâmno, duat taka a châwm ṭhinte chu a rûksak a lo ṭûl ta a ni. Hei hi thil ṭha chu a ti bîk hauh lo; mahse, loh theih lohvin a tih a ngai tlat. A tih loh vaih loh zawngin ani chu rilṭâmin a thi mai dâwn asin. Rilṭâma thih ai chuan a ṭhenawmpa kuta sa hrang pawh a chhuahsak mai a lo ngai ta a ni. Politics-ah chuan a thiang in ti maw? Pathian thu hmangin han thlîr ve teh u. Kan Bible chuan hmêlma tân pawha ṭawngṭaisak tûrin min ti asin. Politics nên chuan a va inpersan ta ve. Politics-ah chuan hmêlma chu sawi loh, a pianpui unaupa meuh pawh party dang a nih chuan a hua a, a hmêlma en a, tihchhiat tumin a bei ṭâng ṭâng zâwk a ni si a. Chu chu em ni, politics leh Pathian thu hi kal kawp anga an la sawi cheu? ‘Nahi’ a ni tawp mai. A ṭha lam sawi ve thung r’u le.

2. Politician atân tu nge ṭha?: A ṭhenin kum upa lam tawh ai chuan ṭhalai viak ṭha leh zuanzâng hi an ṭha zâwk an ti a, keia duh thlang tûr ni ta ila chuan kum upa lam zâwk hi ka thlang ang. A chhan chu, mihring ngaihah a kum tlêm zâwk nangang chu tawn hriat an nei tlêm zâwk a, ṭha an tih ang chu ti nghâl ṭhuai an duh mai ṭhîn. Zaidawh hun an hre lo va, an rilru a chapo hma a, insûm theihna an tlachham a, upa zah nachâng an hre lo châwk. Assembly house-ah pawha a pâwr pâwr chu kum la naupang tak takte hi an ni zâwk tlângpui– lo chhinchhiah reng mah rawh u. Hemi ka sawi avâng hian a kum tlêm zâwkte hi an tlâk lo vek e, ka tihna phei zawng a ni lo. Hruaitu nihna, Sâpin ‘leadership’ an tih nei ṭha tak tak te pawh an awm ve tho va, hei erawh a kum tlêm leh a tam thûah a innghat lêm lo. Mi puitling hma kan awm a; kum tam fu si, rilru puitling lo te pawh kan tam a, kum upa an ṭha zâwk’ ka han ti tak nain politician atân chuan ram hmangaihna thinlung pu (nationalist) tak hi an ni phawt tûr a ni. A kum tlêm zâwk pawh chu a lo tlâk phian maithei a; engpawhnise, politician chu matheilovin nationalist an ni rêng rêng tûr a ni.

3. Vote lei leh hralh: Vote hi Dânah chuan lei emaw hralh emaw a phal lo va, mahni chhia leh ṭha hriatna aṭang ngeiin vote hi thlâk tûr a ni, tih a ni a; mahse, he Dân hi kan politician-te hian eng tik khaw tikah mah an zâwm theih a rinawm loh. Chutiang a lo nih tâk rau rauvah chuan, vote kan zuara an lo lei a nih chuan a leitute hnênah rinawm takin kan vote hlu tak hi kan pe mai tûr a ni. Chumi-ah tal chuan rinawmna hi i lantîr ve hrâm teh ang u. Vote hralh hi phal loh a nih hnua kan hralha sual a nih tawh vei nên, min leitute kan vote leh lo lek a nih phei chuan sual a va inthuah hnem dâwn êm! Sual hi keimahni siam chawp a ni a, a theih chen chenah i kalsan ang u.

4. Politician chu: A dera ram hmangaihtu, dâwta thu tiam zung zung mi, bum hmang, dawheh, mi rethei chan ai eisaktu, dân ding lai pawh tidanglama mahni duh dâna dân her danglamtu, mi duhâm, mi pamham, mi âwkhrâwl, mi nunrâwng, mi chapo leh a dangte.

5. Politician ṭha chu: Politician a ni lo va, nationalist a ni. Politician-in ram a hruai chhûng chuan hma a sâwn thei tak tak lo vang. Ram hruai tûrin politician thlang lovin nationalist i thlâng ṭheuh zâwk ang u. Nang, i awmna hmunah; kei, ka awmna hmunah.

“A tawp berah chuan unaute u, a dik apiang te, a zahawm apiang te, a fel apiang te, a thianghlim apiang te, a duhawm apiang te, a thangmâwi apiangte - ṭhatna rêng a awm a, fakna rêng a awm phawt chuan - chung chu ngaihtuah rawh u.” (Philippi 4:8).