NU LEH PATE U

(Tunlai March 17 -20 2019 boruak kal vel avanga ziah a ni)

- F. Vanlalrochana, MPS.

Nu leh pa duhtakte u,

In hnenah hian sawi tur pawimawh tak mai ka nei a. Ngun taka min lo ngaihthlaksak turin ka ngen a che u. Sawi tur tam tak nei mah ila, tun ṭumah chuan, ka ngaihpawimawh em em mai pakhat chauh ka han sawi ang e.

Hmanni lawkah Mizoram khaw pakhat chuan, tleirawl rualin an aia tlem daih zawk an khawih rawn a. Nunna chan phahte pawh an awm hial a nih kha. A thi chhungte thuhran nise, pawikhawihtuate leh an chhungte ngei tan pawh a pawi em em a ni!

Tunlai hian Mizoram khaw hrang hrangah Tleirawl rual, mahni aia tlem daih khawih rawn ching an pung a. An mi khawihte hian an pawi an sawi ngai lo tlangpui. An kawng kal mai mai kut lo thlak ta mai an ni fo mai. He’ng kutthlak chingte hian, Zu emaw beer emaw an in ṭhin. Ruihhlo tih ching deuh hi chu mahni tei teia tei an ni fo mai.

Tunhma kha chuan, a huhoa insual emaw, Cho leh cho insual emawin Mizo naupang leh ṭhalai kha kan awm ṭhin. Cho leh cho phei chu rui lo hai loa insual kan ni fo mai. Tunah chuan, zu in a, rui a, mi kawngkal mai mai buaina siam an ni ta! A pawi em em a ni.

Kan sawi takah te hian I fate an tel ve em?! I hrelo mai thei. I hriat meuh chuan, “Police-in an man a nia” tia hrilh i ni tawh mai thei a ni. Heng tunlaia mi khawlai leng leh mi pawisawi lo tihbuai ching hi kum 16-19 an ni tlangpui. Matric Exam mek, theory zo tawh tih te leh, pawl 11 leh 12 te an ni a. I fate kha khawiah nge an awm? Pathianni tlaiah I fa kalna I hria em?

I fate kha an naupan laiin I inkhawm pui ngai em? I fate khan zawhna an zawh chein, chhan mumal loah I tlak ṭhin em? Attention I pek peih loh avangin, Phone emaw computer emaw I khelhtir mai ṭhin em? I fate nen khan inkawmin, an rilru tui zawng leh ngaihtuahna hrilh theih mi i ni ngai em?

Zu nam rum rumin, i fate zu rui lo turin i zilh ṭhin em? Meizial bung i paih hnu an chhara, an lo zuk avangin i fate i vaw tawh ngai em? Ṭawngkam mawi lo pui puia inchhunga an i ching em?

Vawiin tlaiah i fate awmna i hria em? Zaninah i fate an kalna chin i hria em? A mamawh nge i pek ṭhin, a thil ngen leh a awh zawng? A ngen nasat em che avangin, thunun ta mai loin i ningin i lei mai tawh ṭhin em?

Kohhrana inkhawm te, YMA thiltiha tel ve te chu zirna tichhetu mai niin i ngai a, i dah hniam rilru fo em? An Zirlaiah khan, Examna a mark hmuhna nge tam anga, Nun dan ṭha leh mahni mihringpuite zahthiamna.

I fate aiin Politik i tuipui zawk em? I fate attention pek aiin inkhel en I tui zawk em? I fate nangmah ngeiin Police i mantir khan, tu thiamloh nge ni tak zet? I fa thiam loh nge, i thiam loh ni lian zawk le?

I fate chanchin i han hria a, a damdawi tih emaw, a zu ruih chin emaw, i hriatin i awih lo lui tlatin i fate i ṭan tlat tawh ngai em? I fate leh mi fate an intibuai a, i fate kha thiam i chantir lui tlat tawh ngai em? Chutiang mi i nih chuan, i fate chu reiloteah an la nun reng laiin i chan thuai ang. 

Pu R. Thanhlira Naupan lai chanchin kha ka hrechhuak thin. World War II Veteteran, African Star, Defence Medal leh War Medal hial pawh Dawng pha Raymond Thanhlira, R. Thanhlira kha ama thlen chinah chuan pa thei leh ropui tak a ni.

MLA Inthlan hmasa berah a tling a. A hnuah Rajya Sabha Term hmasa berah MP niin a tel bawk. India hmarchhak tlangmi zinga MP Rajya Sabha MP hmasa ber a ni bawk. Rajya Sabha MP a nih lai hian, Parliament rorelnaah a thawhhlawkin, Mizo hnam tan thil tam tak a ti a. 1950 chhoa State Reorganisation buaipui chhoh a nih pawhin, Zohnahthlakte ram bungkhata kan awm Khawm theihna turin fing takin state insiam rem dan turahte pawh ṭan a la a, a rawtna anga Assam (tuna NE States hrang hranga darh ta hi) pawh a huamchin rin a ni a. Hun kal zelah a chhan ber hriat lohin, a beiseina a hlawhtling ta lo zawk a ni.

Assam Public Service Commission-ah pawh chairman a ni tawh nghe nghe a. APSC Chairman hi kum 10 zet a thawk a. Mi chhuanawm tak a ni.

A naupan lai khan, a harh ṭhin khawp mai a. Zanah thla eng hnuaiah an pawnto a. “A tawn ngam ngam sai kapah” tiin phelsep tiang a ken chu a vai chiam chiam mai a. Hmeichhe naupang pakhat Rini chu alamah chuan a tlan ta thut mai a. A hmawlh chuan a lo vaw fuh a. A ṭap vak mai a, an inah a haw ta nghal a.

A tukah chuan, Rini Pa chu, R. Thanhlira te inah chuan a leng ta a. “Nizanah Thanhlira’n khawlaiah Rini a lo vua a. Na phei chu a tlinglo nain, a luah a pem hlak a. Kan naute hi an harh lutuk a, in huatthu te a lo sawi a nih takin, in mi ngaihdam te ka lo dil e” a va ti ta a. Thanhlira pa a hrilh a hai a, Thanhlira a hrilh a hai bawk. Amah R. Thanhlira hian, “Ka zia ka thlak daih e” a ti. Chu mipa naupang chu a hnu lamah kan hnam hruaitu chhuanawm tak a lo ni ta a ni.

Thanhlira’n a vuak, Rini Pa hian, Ngaihdam a va dil hian, a ti-el a ni lo a. Mizo Pa inngaihtlawmna kan tih ang tak tak aṭanga chhuak kha a ni. Mizo te hi, midangte nena nun ho hi kan thiam em em ṭhin a. Kan inngaichang tawnin, zawl kan indawhtawn a. Thupha inchawi tawnin, khawtlang nun nuam leh hahdam tak kan nei ṭhin.

Fate chin hria, fate tihsuala hrem ngam leh fate laka mawhphur ngam Nu leh Pate chuan fa ṭha an lo chhuah ṭhin a, Mizo khawtlang tinuamtu an ni ṭhin. 

Mizo Pa inngaihtlawmna kan tih angte kha kan tlachham tial tial a. Mi hian, ngaihdam min dil se kan ti nghal tung nite hian a hriat. Khawilo han kal ila, mi pawi sawi kan tum ta zawk emaw ni tih tur hian, ṭawngkam dengkhawng tak tak hi kan chhakchhuakin kan ziak chhuak a. Mizote hian Nun ho dan kan thiam lo sawt ta em em mai. Mi dangte hi engahmah kan ngai ta mang lo emaw ni tih tur hian kan awm ta a ni.

Mi dangte va mil hi kan tum lem lo a. Mi dangte hian, keimahni hi min mil mai se kan ti a. Kan duh dan hian khawvel kal se, kan ti hi a ni hrim a. Kan phun nasat phah ṭhin a. Kan thu lo nasa mai si a.

Tunlai ṭhangtharte hi changkangin kan khawhawi zau zawk mah se, Mi dangte nena nun ho thiamah kher kher chuan, kan nu leh pa leh kan pi leh pute kha kan tluk hlawl lo a ni. Inchibai hian, inremna a entir a. Inremna chuan, nun ho thiamna a tarlang. Inchibai tur chuan, Mi pahnihin an kut an lek chhuah angai ṭhin a ni.

A tawpna atan chuan, Nu leh pate u, In fate kha khawiah nge an awm? “Jail-ah an thawn e” tih in hriat ngai lohna turin, in fate awmna lo inzawt ve turin ka ngen a che u.